پرونده آموزش و پرورش؛ شماره ۶
«مدارس غیرانتفاعی» یا «مدارس انتفاعی»؟!/ ۱۴ نکته درباره یک فاجعه!
چهارشنبه ۸ تير ۱۴۰۱ ساعت ۰۸:۳۰
کد مطلب: 804260
یک: برای در امان ماندن از انواع تبعیض ها، یکی از بخش هایی که ضروری است تا متولی آن دولت ها و حکومت ها باشند، حوزه آموزش است. به هیچ وجه – مخصوصاً در مملکت اسلامی – نه دانش آموز و نه والدین او – در هر سطح و جایگاهی و با هر توان مالی - نباید احساس کنند که باید هزینه اضافه تری بپردازند تا کیفیت آموزشی و پرورشی مدارس افزایش پیدا کند و تمام نیازهای دانش آموزان باید در یک ساختار رسمی و در شرایط برابر برطرف شود.
اما مدارس غیر انتفاعی با به رسمیت شدن مزیت های اجتماعی و اقتصادی افراد، ناقض این اصل کلی هستند.
دو: اگر پای بخش خصوصی به مقوله آموزش دانش آموزان باز شود، نتیجه اش همین حالت تجارت پیشگی در عرصه آموزش و سوء استفاده هایی است که از والدین و دانش آموزان صورت می گیرد. زیرا بدون شک در این میان، عده ای با هر توجیهی که دارند، به دنبال سود و منفعت می روند. این کیسه دوزی ها، قداست علم و آموزش را از بین خواهد برد و با آینده کشور نیز بازی خواهد کرد.
سه: بر اساس بند سوم اصل 3 قانون اساسی، «دولت موظف است که امکانات خود را برای آموزش و پرورش و تربيت بدني رايگان براي همه، در تمام سطوح به کار گیرد».
طبق اصل 30 نیز «دولت موظف است وسائل آموزش وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد».
از همین رو، آموزش و پرورش وظیفه دارد از طریق به کارگیری نیروی متخصص و کارآمد، تأمین نیازهای معلمین و حمایت های مادی و معنوی از آنان، ایجاد زیرساخت های آموزشی و پرورشی متناسب با شرایط روز، تأمین امنیت اخلاقی و کاهش آسیب های اجتماعی و فرهنگی در سطح مدارس، انجام برنامه ریزی های دقیق و هدفمند، ایجاد ساز و کارها ی فوق برنامه و بسترهای تکمیلی برای رفع نواقص احتمالی آموزش های رسمی و ... مجالی برای تأسیس مدارس غیر انتفاعی باقی نگذارد.
چهار: اگر دانش آموزان و والدین آنها مشاهده کنند که از شمال تا جنوب و از شرق و غرب تا مرکز کشور، نمی توانند تبعیض و نقصی در ساختار آموزش و پرورش مشاهده کنند و از امکانات مادی گرفته تا برنامه ریزی های خرد و کلان آموزشی و پرورشی، همه در یک سطح و البته در بالاترین سطح ممکن هستند، تا حد زیادی بهانه از دست عده ای گرفته خواهد شد و برای ایجاد مدارس غیرانتفاعی توجیه تراشی نمی شود.
پنج: وجود مدارس غیر انتفاعی و به رسمیت شمردن آنها چه بسا موجب شود که برخی از مسئولین به حداقل های آموزشی و پرورشی دانش آموزان اکتفا کنند و این انتظار را در سطح جامعه ایجاد کنند که اگر بهتر از این می خواهید، از ما مطالبه نکنید، بلکه پول بیشتری بپردازید. در این میان اقشار ضعیف و معمولی جامعه هستند که همیشه آسیب می بینند.
شش: مدارس دولتی، جایی است که فرزندان تمام اقشار جامعه در آن حضور دارند؛ چنین چیزی موجب می شود که دانش آموزان، هم مهارت های فردی و اجتماعی خود را بهتر محک زده و رشد پیدا کنند و هم تعامل بیشتری با سایر دانش آموزان داشته باشند. این موضوع در مدارس غیر انتفاعی در مجموع کمتر است. زیرا معمولاً اقشار خاصی از جامعه که دارای تفکرات و دیدگاه های خاص و یا شرایط مالی بهتری هستند، گرایش بیشتری به این نوع مدارس دارند.
هفت: معمولاً در مدارس غیر انتفاعی، والدین انتظارات بیشتری در مورد نحوه تعامل مسئولین مدرسه با فرزندشان دارند. از همین رو ممکن است چنین توقعاتی منجر به «نازک نارنجی» شدن دانش آموزان و عدم تحمل پذیری آنها شود. این اتفاق می تواند در فرآیند اجتماعی شدن کودکان اثرات منفی بگذارد. همچنین می تواند توقعات آنها را در خارج از مدرسه و در دوران بزرگسالی نسبت به اجتماع و اطرافیان بیشتر کند.
هشت: حضور دانش آموزان در مدارس غیر انتفاعی ممکن است موجب مغرور شدن آنها و خانواده هایشان شود و این موضوع باعث شود نسبت به سایر دانش آموزان نگاه از بالا به پایین داشته باشند و خود را تافته جدا بافته از نظام آموزش و پرورش رسمی بدانند.
عدالت، زمانی نمود بیشتری دارد که در سطح جامعه نشان داده شود. از طرفی یکی از مهمترین و زیربنایی ترین نهادهای اجتماعی، آموزش و پرورش است. در نظر بگیریم که این نهاد، دچار نابرابری آموزشی و پرورشی شود و از همان ابتدا به برخی دانش آموزان این گزاره را منتقل کند که شما با دیگران فرق دارید و شأن شما بالاتر از سایر دانش آموزان است؛ آنگاه چه توقعی باید از این دانش آموزان و والدین آنها در سایر عرصه های زندگی اجتماعی داشت؟
نه: برخی مدارس غیرانتفاعی، با آب و تاب خاصی دوره ها و اقدامات فوق برنامه را تبلیغ می کنند، تا به نوعی نشان دهند که یک سر و گردن از مدارس دولتی بالاتر هستند؛ البته با این تبلیغات خود، در همان ابتدای سال به نوعی بر روان والدین و دانش آموزان تأثیر می گذارند تا آنها را برای ثبت نام و پرداخت شهریه اقناع کنند، اما لزوما اینگونه نیست که همه این برنامه ها مفید باشند و یا به نحو احسن انجام شوند.
ده: وجود مدارس غیر انتفاعی، می تواند موجب چشم و هم چشمی میان والدین دانش آموزان و به راه انداختن اقدامات نمایشی شود. این اقدامات می تواند اثرات زیانبار مالی به والدین وارد کند. فارغ از بار روانی و اخلاقی، این را در نظر داشته باشیم که سرپرست خانوار باید فشار مضاعفی متحمل شود تا هزینه این چشم و هم چشمی ها را بپردازد.
یازده: اخیراً رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش در مورد میزان شهریه این مدارس در گفتگو با ایسنا بیان کرد: «کمترین شهریه مصوب ثابت چهار میلیون تومان و بیشترین شهریه ۳۵ میلیون تومان خواهد».
همچنین او به این نکته هم تأکید داشت: «شهریه اعلامی، شهریه ثابت است که میتواند به آن افزوده شود. البته این افزایش برای فوق برنامهها باید از شورای نظارت منطقه و استان تاییدیه گرفته و مصوبه انجمن اولیاء و مربیان مدرسه را نیز داشته باشد. هزینههایی چون ایاب و ذهاب، تغذیه و لباس فرم جزو شهریه ثابت مدارس نیست!»
با این تفسیر، فرض بگیریم که والدین یک دانش آموز طی 12 سال – بدون در نظر گرفتن نرخ تورم و هزینه های دیگر - در هر سال، به طور متوسط 50 میلیون تومان فقط برای مدرسه فرزندشان هزینه کنند؛ در آن صورت باید در مجموع حدود 600 میلیون تومان فقط برای یک فرزند خود بپردازند! آیا تحمیل چنین هزینه ای به خانوارها واقعاً معقولانه است؟
وقتی برای داشتن مثلاً 3 فرزند، والدین باید نزدیک دو میلیارد تومان فقط شهریه پرداخت کنند! چگونه انتظار داریم با تأیید این نوع مدارس و بالارفتن هزینه آموزش فرزندان، والدین را نسبت به افزایش تعداد فرزندان ترغیب کنیم و جلوی بحران جمعیت را بگیریم؟!
دوازده: امروزه آنچه که به نام «مدارس غیر انتفاعی» معروف شده است، یک نوع جابجایی کلمات است؛ زیرا حقیقت این است که این مدارس، «مدارس انتفاعی» هستند!
اگر قرار است مدرسه غیر انتفاعی ای تأسیس شود، این مدارس باید واقعاً غیر انتفاعی و رایگان، با همکاری آموزش و پرورش و کمک خیرین و برای کمک به رفع نیازهای آموزشی اقشار محروم، کم درآمد و یا دانش آموزان با سطح آموزشی ضعیف باشد، نه به شیوه امروزی آن که خود به معضلی بزرگ در نظام آموزش و پرورش تبدیل شده و نابرابری اجتماعی را فریاد می زند!
سیزده: بر اساس اصلاحیه ای که ذیل ماده 30 «قانون اصلاح قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی(مصوب 67/03/05)» (مصوب 87/05/06) آمده است، «مدارس و مراکز پرورشی و آموزشی غیردولتی موظفند به ازای کمک های دریافتی از دولت، دانش آموزانی را که امکان پرداخت شهریه ندارند با معرفی آموزش و پرورش ثبت نام نمایند. در این مورد دانش آموزان خانواده ایثارگران (شهدا، آزادگان، جانبازان و رزمندگان دارای حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه) و افراد بیسرپرست در اولویت هستند». همچنین در تبصره آن نیز ذکر شده است: «شرایط ثبت نام دانش آموزان مذکور در این ماده با پیشنهاد مدرسه یا مرکز و تأیید آموزش و پرورش تعیین می گردد».
حال پرسش اینجاست که این قانون تا چه اندازه ای اجرا شده است و اجرا می شود؟ واقعیت این است که این جملات و یا عبارت های پرزرق و برق نظیر «توسعه مشارکت مردم در آموزش و پرورش»، «حمایت از سرمایهگذاری در ایجاد و اداره مدارس و مراکز پرورشی یا آموزشی غیردولتی»، «توسعه آموزشی» و ... به هیچ عنوان نمی تواند معایب وجود مدارس غیر انتفاعی را از بین ببرد؛ بلکه تبدیل به سپر و پوششی برای نهادینه شدن یک ساختار بحران زا و معیوب آموزشی و تربیتی در دل جامعه است.
چهارده: اگر وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، همین طور با رشد قارچ گونه مدارس غیر انتفاعی روبرو خواهیم بود و تولید طبقات اجتماعی و نشان دادن شکاف های اجتماعی، ضربه اقتصادی به مردم و همچنین وارد شدن اثرات روانی آموزشی به سایر دانش آموزان و والدین آنها نیز ادامه خواهد یافت.
مطالب مرتبط با پرونده آموزش و پرورش:
چرا رواج «مدارس اسلامی» در کشور نگران کننده است؟! + چند نکته مهم
ضرورت بازنگری در حوزه تعلیم و تربیت/ آموزش و پرورش به چه معلمانی نیاز دارد؟
توصیه ۲۵ سال پیش رهبری که هنوز عملی نشده چه بود؟!
«کاظمی آشتیانی»ها یا رونالدو؟/ چند نکته و راهکار در مورد الگوسازی در آموزش و پرورش
هشت نکته مهم با نامزد تصدی وزارت آموزش و پرورش/ برای این موضوعات برنامه دارید یا خیر؟
وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش برای این ۹ مورد برنامه دارد؟
جایگاه «علم نافع» در آموزش و پروش و مسیری که باید تغییر پیدا کند
