پیام آشکار اتحادیه اروپا به دولت جدید

به گزارش جهان به نقل از فارس، پس از چندین بار بحث و بررسی در خصوص درج نام حزب الله لبنان در لیست تروریستی از سوی اتحادیه و عدم اجماع بر سر این مسئله، بالاخره تمامی کشورهای عضو این اتحادیه بر سر تروریستی بودن صرفاً شاخه نظامی حزب اله لبنان به اجماع رسیدند. این تصمیم عجیب_اما به زعم اروپایی ها خوش موقع_ اگرچه نمی تواند به لحاظ مالی و نظامی محدودیت های قابل توجهی را برای حزب الله ایجاد کند اما در سطح داخلی لبنان و در سطح منطقه ای نتایج و پیام های مهمی دارد. اما آن چه در اینجا بررسی می شود، پیام آشکار و هنرمندانه اتحادیه اروپا از طریق تصمیم خود به جمهوری اسلامی ایران و به دولت جدید و دکتر روحانی رئیس جمهور منتخب می باشد. برای فهم این پیام ضروری است که به صورت کلی چارچوب روابط ایران و اتحادیه اروپا در دولت های هاشمی رفسنجانی، خاتمی و احمدی نژاد بررسی شود.

ارتباط با اتحادیه اروپا همواره در عرصه دیپلماتیک ایران، جایگاه مهمی داشته است. این که با فرانسه و انگلیس و آلمان و سایر کشورهای اروپایی روابط سیاسی خوبی داشته باشیم همواره یک دغدغه برای برخی تحلیل گران و کارشناسان بوده بی آنکه نگاه تاریخی به تلاش های دولت های جمهوری اسلامی برای برقراری چنین روابطی صورت گیرد. البته جدا ساختن کلیت اتحادیه اروپا از ایالات متحده آمریکا مدنظر رهبری نیز هست چنانچه ایشان چندین بار با یادآوری سابقه مثلاً کشور فرانسه در زمان ژنرال دوگل و مقایسه آن با شرایط کنونی این کشور که در وابستگی به سیاست های آمریکا گام بر می دارد، سعی کرده اند حساب این دو را از یکدیگر جدا سازند. با همه این ها اگرچه ارتباط با اتحادیه اروپا برای ایران، ارتباط با یک منطقه ممنوعه نبوده و می توان گام هایی برای نزدیکی به آن برداشت اما سخن اصلی همانی است که رهبر معظم انقلاب چندی قبل در جمع کارگزاران و مسئولان نظام بیان کردند:

«تعامل و آشتی با دنیا با احتساب سابقه و خصومت های برخی کشورها»

ارتباط جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپا هیچ وقت به یک مقصد مطلوب نرسیده است. در دوران جنگ تحمیلی، حمایت های اروپایی ها از صدام حسین عملا شرایط جدی ای برای توسعه روابط ایجاد نمی کرد. آلمان به عراق سلاح های شیمیایی داده بود و این مسئله بسیار برای ایران گران تمام شده بود. در دولت سازندگی تلاش های هاشمی رفسنجانی برای گفتگو و گسترش ارتباطات و "آشتی" با اروپا عملا آنقدر به درازا کشید که با وقوع ماجرای رستوران میکونوس، شدیدترین اتهام ها و تنش ها میان ایران و اتحادیه اروپا شکل گرفت.

در دولت اصلاحات، گفتگوهای انتقادی در ذیل روحیه و گفتمان سید محمد خاتمی با اروپا آغاز شد. سفرهایی صورت گرفت تا باسازی اعتماد از دست رفته آغاز و عملا دو طرف برای شروع ارتباطات به یک جمع بندی دست یابند. اما با فعال شدن پرونده هسته ای ایران همه این تلاش ها ناکام ماند و دولت اصلاحات صرفا در مسیر اعتمادسازی یک طرف به سوی اروپا پیش رفت. احمدی نژاد که در سال ۱۳۸۴ در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی رسید، عملا میراث دار مشکلاتی بود که از دولت قبل برایش باقی مانده بود. مشکلاتی که بیشتر از این که ناشی از پرونده هسته ای ایران باشد، برآمده از دو گفتمان متفاوت اروپایی و انقلاب اسلامی ایران بود. در هر صورت در دولت های نهم و دهم، این دوری بیشتر از قبل شد.

در همه این سال ها که برخی در داخل نه از باب گسترش ارتباطات بین المللی به منظور تامین منافع ملی بیشتر بلکه از این زاویه که "ارتباط با چشم آبی ها خوب است و حتما باید صورت پذیرد" سعی داشتند ایران و اروپا را به یکدیگر نزدیک سازند، این مسئله کاملا مشخص بود که این دو، دو وصله ناچسب تمدنی اند که اگرچه امکان نزدیکی آن ها به یکدیگر وجود دارد اما گفتمان های آن ها با یکدیگر تفاوت داشته و عملا نوع نگاه اروپایی ها به ایران عمدتا در ادامه نگاه آمریکایی ها به این کشور است.

اما با پیروزی دکتر حسن روحانی در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری، پالس هایی به غرب صادر شده است. پالس هایی که در قالب "آشتی با دنیا" صادر شد به گونه ای که اکنون برخی در داخل احساس می کنند نگاه اروپایی ها به تعامل با ایران دچار تغییر شده است. اما تلاش گسترده چند هفته ای اتحادیه اروپا برای درج نام حزب الله در لیست تروریستی که اتفاقا با پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری هم هم زمان شده بود، یک پیام آشکار برای ایران و به خصوص به این افراد دارد.

هرگونه محدود سازی حزب الله لبنان بدون شک در مسیر محدود سازی سیاست های منطقه ای ایران تفسیر می شود. در شرایطی که تنها متحد استراتژیک ایران در منطقه یعنی سوریه دچار بحران شدیدی است، حزب الله لبنان می تواند در شرایط آشوب زده منطقه، با مواضع و اقدامات خود اهداف خط مقاومت را به پیش ببرد. این که شاخه نظامی حزب الله الان تروریست نامیده شده است، اگرچه نمی تواند در معادلات داخلی لبنان اثر چندانی بگذارد اما فارغ از دلایل مختلفی که موجب این تصمیم اتحادیه اروپا شد، می توان آن را هشداری به ایران دانست، هشداری که در چارچوب ساختاری سیاست بین الملل کاملا هم قابل انتظار است.

درک غرب از انتخابات ایران، خستگی مردم از تحریم های شدید اقتصادی است. این درک اگرچه غلط است اما مبنایی برای تصمیمات غربی ها خواهد بود. این تصمیمات با احتمال بسیار زیاد در مسیر کاهش تنش ها نخواهد بود چرا که اتفاقا غرب در شرایط کنونی بر این باور است که آن چه کاشته است را اکنون درو می کند! لذا این سوال پیش می آید که آن ها اساسا چرا باید از موضع اعتدال با ایران برخورد کنند؟ بر این اساس حتی رفتارهای نرم اروپا با دولت جدید نیز چندان قابل اعتماد نیست. از سوی دیگر موضع اعتدال در ایران در صورتی که با نشانه های مشخص "مقاومت" همراه نباشد، غربی ها را گستاخ تر از قبل ساخته و آن ها را ترغیب به پیشروی می کند و در نتیجه شرایط سخت تری را برای ایران خواهند ساخت.

اگر بنا بود اروپایی ها به پالس های اعتدال‌گرا از ایران توجه می کردند و این پالس ها را مبنای خود در سیاست گذاری قرار می دادند، نزدیک ترین جنبش اسلامی به ایران یعنی حزب الله را با گذشت زمان اندکی از پیروزی دکتر روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، در لیست گروه های تروریستی قرار نمی دادند. اگرچه در این خصوص، مسائل دیگری نیز موثر بوده است اما به نظر می‌رسد این قرابت‌های زمانی می‌تواند پیام آشکار اتحادیه اروپا به ایران باشد که سیاست‌گذاری‌های این اتحادیه چندان بر مبنای این پالس‌های مثبت از ایران، طراحی نمی‌شود. این البته به معنای به کارگیری دیپلماسی هوشمندانه در قبال اروپا از سوی ایران نبوده و ضروری است تا شیوه های برقراری ارتباط با این اتحادیه مورد بازنگری قرار گیرد اما این جمله رهبر انقلاب باید برای همیشه در ذهن مردان عرصه سیاست خارجی دولت روحانی قرار گیرد که :

«تعامل با دنیا به شرط فراموش نکردن سابقه و خصومت کشورها»