کاهش قیمت نفت بلای جان اقتصاد عربستان
عربستان‌به‌دنبال وام ازصندوق‌بین‌المللی‌پول/شکست استفاده ابزاری از قیمت نفت در پرونده های منطقه
شنبه ۴ ارديبهشت ۱۳۹۵ ساعت ۰۹:۲۱
کد مطلب: 486595
مقامات عربستان به علت دارا بودن ذخایر عظیم نفتی و پشتوانه میلیاردها دلار ذخیره ارزی، همواره از نفت به عنوان سلاح استفاده کرده اند.
همزمان با شکست های عربستان در پرونده عراق، سوریه و درگیر شدن در باتلاق یمن، آل سعود با هدف افزایش فشار به ایران ، تلاش کرد با کاهش قیمت نفت، جمهوری اسلامی را که به خاطر تحریم های ظالمانه نیز با محدودیت و موانع زیادی برای صادرات روبه رو بود، مجبور به عقب نشینی و دادن امتیاز بکنند.
البته در این میان عربستان به نوعی تلاش می کرد روس ها را نیز در پرونده سوریه تحت فشار قرار بدهد ولی هدف اصلی آنها تهران بوده و هست.
اما دور جدید کارشکنی سعودی ها برای کاهش قیمت نفت که با همکاری آمریکا نیز صورت گرفته ، توانست قیمت هر بشکه نفت را به حد کم سابقه ای در سالهای اخیر پایین بیاورد.
اصلی ترین روش سعودی ها نیز برای کاهش قیمت نفت، فرستادن مازاد تولید خود به بازار نفت است. این در حالیست که فروش نفت، 90 درصد از درآمدهای عربستان سعودی را تشکیل می دهد و این کشور در حوزه صادرات تقریبا تک محصولی به شمار می رود.
البته در این میان دیگر کشورهای صادر کننده نفت منجمله برخی هم‌پیمانان عربستان همچون قطر و امارات نیز میلیاردها دلار را از دست داده اند ولی عربستان آنقدر احساس شکست در برابر ایران را پررنگ می بیند که اینبار تلاش بی وقفه ای را برای کاهش قیمت نفت انجام داد و ماه هاست که این سیاست را دنبال می کند.
اما اینک به نظر می رسد که کنترل بازار نفت نه تنها از دست سعودی ها خارج شده بلکه خود نیز در این مخمصه گرفتار شده اند. سعودی ها اینک به علت نابسامانی های که در بازار نفت ایجاد کرده اند نمی توانند همانند گذشته به عنوان یک مهره تمام عیار در بازار نفت دنیا به راحتی جذب شریک و همراه داشته باشند. به هر حال کشورهای مهمی همچون روسیه، ایران و عراق و ونزولا به عربستان اطمینان ندارند و همین مسئله همکاری های نفتی را با چالش مواجه کرده و البته وزن عربستان را نیز در معادلات اخیر بازار نفت تحت تاثیر قرار داده است.
این در حالیست که در یکی از اصلی ترین تبعات آشکار شده کاهش نفت برای عربستان، صندوق بین المللی پول در هشداری کم سابقه معتقد است که اگر هزینه های دولت عربستان مهار نشود، این کشور تا سال 2020 ورشکسته می شود.
سلمان بن عبدالعزیز پسر پادشاه عربستان که این روزها همه کار این کشور است، طی هفته های اخیر تلاش کرده تحولاتی در اقتصاد عربستان ایجاد کند که البته با بلندپروازی های وی در منطقه هیچ نوع همخوانی ندارد و به همین دلیل کارشناسان از همین اکنون این تلاش های اقتصادی را که همراه با ریاضت های اقتصادی، افزایش مالیات ها و کاهش یارانه مردم عربستان روبه رو شده، شکست خورده می دانند.
از سوی دیگر کارشناسان پیش‌بینی کرده اند که اقتصاد عربستان که بر خلاف ایران سالهاست با شرایط تحریم خودساخته شده، توان تحمل ادامه کاهش بازار نفت را نداشته و بسیار بیمار هست.
با این وجود عربستان در سالهای اخیر با کاهش ذخیره ارزی روبه رو بوده و سال قبل وزیر اقتصاد عربستان رسما اعلام کرد که بیش از 38 میلیارد دلار کسری بودجه دارند. این در حالیست که صندوق بین المللی پول و کارشناسان بخش خصوصی کسری بودجه عربستان در امسال بیش از 120 میلیارد دلار پیش بینی هم می کنند.
مشکل اساسی دیگر عربستان این است که این کشور علاوه بر اجبار برای تعدیل برخی پروژه های کلان نفتی خود، در هزینه های جاری خود نیز دچار مشکلاتی شده است. اما آن چیزی که بیشتر عربستان را نگران می کند بخش رفاهیاتی که تاکنون سعودی ها به مردم این کشور در قالب یارانه ها می دادند؛ چرا که این اقدام نیز تحت تاثیر جدی قرار گرفته که می تواند به یک منبع بزرگ تولید نارضایتی عمومی تبدیل شود.
از سوی پیش‌بینی می‌شود جنگ یمن (که هنوز هزینه های واقعی آن منتشر نشده) درحالی میلیون ها دلار هزینه به آل سعود تحمیل کرده که عربستان در پرونده یمن تاکنون به هیچ دستاورد قابل ملاحظه سیاسی و نظامی نرسیده است.
بدین ترتیب ادامه کاهش قیمت نفت دست عربستان را در پرونده های سوریه و عراق نیز کوتاه تر خواهد کرد، زیرا سالهاست که مخالفین دولت عراق و سوریه به دلارهای هنگفت سعودی عادت کرده اند.
اما تاکنون عربستان به مدد و پشتوانه ذخایر عظیم ارزی خود در خارج از کشور توانسته از تبعات کاهش قیمت نفت را کنترل نماید. برآورد می شود که عربستان با داشتن بیش از 700 میلیارد دلار ذخایر ارزی در خارج از کشور سالیانه شصت میلیارد دلار سودآوری دارد. هرچند که اکثر ذخایر ارزی عربستان در آمریکا بیشتر به مثابه یک گروکشی به صورت کامل در اختیار عربستان نیست و نهایتا این آمریکایی ها هستند که تاثیر بیشتری بر این ذخایر خواهند داشت. این در حالیست که ادامه کاهش قیمت نفت سعودی ها را مجبور به برداشت از این ذخایر ارزی خواهد کرد. هر چند که برخی اخبار حکایت می کند که سعودی ها در ماه های اخیر این کار را کرده اند.
اما گزارش اخیر روزنامه «فاینشال تایمز» حاکیست که عربستان سعودی چنان با کاهش چشمگیر ذخایر مالی اش روبه رو شده است که برای نخستین بار از 25 سال پیش مجبور به وام گرفتن از بانک های جهانی شده است.
این روزنامه انگلیسی مقدار این وام را 10 میلیارد دلار عنوان کرده و از ضرر 120 میلیارد دلاری در دو سال اخیر و پس از کاهش قیمت نفت خبر داده است.
«فاینشال تایمز» همچنین گزارش داده که انتظار می رود میزان کسری بودجه کل عربستان نسبت به درآمد ملی این کشور طی سال جاری تا 19 درصد افزایش یابد.
به اعتقاد کارشناسان وام گرفتن کم سابقه عربستان نشانه این مسئله است که اقتصاد این کشور دیگر نمی تواند برای مدت طولانی، کاهش قیمت نفت را تحمل کند.
ضمن اینکه این وام به خوبی نشان می دهد که مقامات عربستان نیز دیگر نمی توانند ضعف های اقتصادی خود را پنهان کنند و ادامه سیاست استفاده از نفت به عنوان سلاح در پرونده های منطقه نیز با چالش های جدی روبه رو شده است.
