مؤسسه واشنگتن بررسی کرد:
گزینه‌های آمریکا برای تغییر قدرت در سوریه
جمعه ۹ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۱۰
کد مطلب: 362593
جنگ داخلی سوریه منازعه فرقه‌ای گسترده‌تری را به وجود آورده است که معادلات ژئوپلتیک خاورمیانه را تغییر داده و چالش‌های عمده‌ای را برای منافع آمریکا در منطقه و فرای منطقه به وجود آورده است. این جنگ شکل گرفتن گروه‌های وابسته به القاعده در شرق مدیترانه را رقم زده و محور نفوذ ایران در منطقه شامات را تقویت کرده است. هزاران جنگجوی سنی و شیعه از خارج از مرزهای سوریه وارد این کشور شده‌اند که پس از خاتمه به کشورهای خود بازگشته و زمینه مشکلات فراوانی را فراهم می‌آورند. بحران انسانی سبب خروج حجم انبوهی از پناهندگان به کشورهای همسایه شد و با گذر زمان بیشتر هم خواهند شد.
واشنگتن می‌تواند اقدام نظامی را به طور یک جانبه یا ذیل یک ائتلاف در پیش گیرد تا شماری از اهداف خود را تأمین کند. آمریکا می‌تواند از این طریق بر جریان یا نتیجه جنگ داخلی تأثیر بگذارد و از این طریق مانع پیروزی بشار اسد و متحدین آن (ایران و حزب‌الله) شود که از نگاه دوستان و دشمنان به مثابه شکستی استراتژیک برای آمریکا است. به این منظور، واشنگتن باید برای تقویت اپوزیسیون میانه‌رو و تضعیف اسد تلاش جدی کند و دولت اسد را متقاعد کند که اگر حل و فصل مسالمت‌آمیز این منازعه را مد نظر قرار ندهد، با شکست مواجه خواهد شد.
آمریکا می‌تواند اقداماتی را در پیش گیرد که بر خود جنگ تأثیر می‌گذارد. به این معنا که اقدامات عملیاتی را به انجام برساند که مانع اقدامات نظامی بیشتر دمشق شود. یا می‌ـواند با ایجاد یک منطقه حائل و پرواز ممنوع و ممانعت از ورود نیروهای زمینی، اقدامی بشر دوستانه را در دستور کار قرار دهد.
آمریکا همچنین می‌تواند مدارکی موثق دال بر عدم خروج کامل تسلیحات شیمیایی از این کشور فراهم آورد یا استفاده از آنها را بهانه‌ای برای تهدید استفاده از اقدام نظامی قرار دهد یا حملاتی را برای تضعیف توان نظامی دولت اسد انجام دهد. یا اینکه اگر القاعده و گروه‌های وابسته به آن علیه منافع واشنگتن اقدامی را ترتیب دادند، آمریکا حملات پهپادی را در این کشور ترتیب ببیند.
گزینه‌های نظامی
گزینه‌های مختلفی برای رسیدن واشنگتن به این اهداف وجود دارد. برخی از این گزینه‌ها مبتنی بر فعالیت‌های غیرکنتیک هستند و برخی دیگر اساساً بر اقدامات کنتیک استوار می‌شوند. تقریباً همه این اقدامات قرار است فضای روانی و محاسبات دولت اسد را تغییر داده و با فاصله انداختن میان اسد و حامیان داخلی و خارجی آن، اسد را به حاشیه برانند. بنابراین فعالیت‌های اطلاعاتی نقشی عمده در هر کدام از این گزینه‌ها ایفا می‌کنند. علاوه بر این، برخی موارد را می‌توان به عنوان گزینه‌های منفرد به کار گرفت، در حالی که موارد دیگر را برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید با یکدیگر ترکیب کرد. در نهایت، همه این گزینه‌ها را می‌توان تحت عناوین زیر طبقه بندی کرد:
1. ممانعت از دسترسی دولت اسد به منابع مالی
2. ایجاد تهدید معتبر استفاده از نیروی نظامی به منظور وارد آوردن فشار بر رژیم
3. آموزش و تجهیز اپوزیسیون
4. مختل کردن جریان تأمین تسلیحات برای دولت اسد
5. حمله به مابقی ظرفیت‌های تسلیحات شیمیایی و ایمن سازی آنها
6. حمله به واحد‌های فنی نظامی کلیدی
7. حمله پهپادی به گروه‌های وابسته به القاعده
8. حمله به اهداف نظامی و اقتصادی استراتژیک
9. ایجاد منطقه پرواز ممنوع و حائل
هر چند که دیپلماسی و تحریم تا کنون نتایج مطلوب را در سوریه حاصل نکرده‌اند، دولت همچنان نگران آن است که حتی اقدام نظامی محدود می‌تواند آمریکا را وارد یک جنگ دیگر در خاورمیانه کرده و به یکی از اصول اساسی سیاست خارجی آن لطمه بزند. دولت همچنین نگران آن است که اقدام نظامی می‌تواند دو دستاورد مهم سیاست خارجی آن را تخریب کند: توافقنامه مربوط به امحاء تسلیحات شیمیایی سوریه و استمرار مذاکرات هسته‌ای با ایران. این ملاحظات عمده همچنان گزینه‌های آمریکا در سوریه را محدود می‌کند. اینکه گزارش‌های جدید در مورد استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه ـ در صورت تأیید ـ چگونه این محاسبات را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مشخص نیست.
اموری که مانع مداخله نظامی در سوریه می‌شود، هر چند که قابل درک است، به طور فزاینده‌ای با خطرات مختلف همراه می‌شود: پررنگ شدن حضور القاعده و افزایش نفوذ ایران در منطقه شامات؛ ظهور نسل جدیدی از جهادی‌هایی که به دنبال فرصت‌های جدید در دیگر نقاط دنیا هستند؛ تنش‌های اجتماعی و بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای همسایه (از جمله مهمترین متحدین آمریکا)؛ افزایش مناقشات فرقه‌ای در منطقه؛ و زیر سؤال رفتن اعتبار آمریکا در نزد دوستان و دشمنانی که می‌کوشند تلاش‌های آمریکا در دیگر نقاط دنیا را نیز زیر سؤال ببرند. علاوه بر این، عدم مداخله باعث می‌شود واشنگتن نقش تماشاچی را در منازعه‌ای ایفا کند که پیامد‌های بسیار جدی برای منافع آن از پی دارد.
اگر واشنگتن به دنبال تغییر و تحولاتی تأثیر گذار در سوریه است، گزینه‌های نظامی مختلفی پیش رو دارد که لزوماً همه آنها نیازمند حضور نظامی گسترده و کامل نیستند. البته تضمینی هم وجود ندارد که «موفقیت» همه جانبه و آنچه که مطلوب است حاصل شود. در منازعه‌ای که هیچ نتیجه خوبی نمی‌توان برای آن تعریف کرد، تلاش برای ایجاد تغییر در بدترین حالت هم می‌تواند بهترین کار ممکن باشد.
