نگاه دینی چاشنی سفره های افطار
شنبه ۷ مرداد ۱۳۹۱ ساعت ۰۸:۱۰
کد مطلب: 236239
یکی از درس‌های بزرگ ماه رمضان که در خلال دعا، روزه و تلاوت قرآن در این ماه باید آن را فرا بگیریم و استفاده کنیم، این است که با چشیدن گرسنگی و تشنگی، به فکر گرسنگان و محرومان و فقرا باشیم.
یکی از موانع کمک به فقرا روحیه مصرف‌گرایی و تجمل در جامعه است و برای جامعه بلای بزرگی است که میل به مصرف روز به روز در آن زیاد شود و همه به بیشتر مصرف‌کردن، بیشتر خوردن، تنوع در خوردن و پوشیدن و دنبال نشانه‌های مد و هر چیز تازه برای وسایل زندگی و تجملات آن رفتن، تشویق شوند، چه ثروتها و پولهایی که در این راه هدر می‌رود و از مصرف‌شدن در جایی که موجب رضای خدا و رفع مشکلات جمعی از مردم است، باز می‌ماند.
سفره های افطاری که زمانی با خرما، پنیر و سبزی و مقداری زولبیا و بامیه و شاید گاهی هم با آش و شله تزیین می شد، این روزها رنگ دیگری به خود گرفته است.
متأسفانه تجملات و تشریفات این روزها در افطاری برخی از مردم، به نمایش خوراکی های متنوع تبدیل شده و رنگ و لعاب معنوی سفره های افطاری را بیش از پیش محو کرده است.
از سوی دیگر بعضی در بعضی از میهمانی ها که افراد و یا ادارات، اقدام به دعوت میهمان برای ضیافت افطاری کرده و سفره هایی رنگین و با هزینه های هنگفت پهن می کنند، سفره هایی که پس از افطاری مختصر، خدمتکاران با چرخ های دستی به راه افتاده و ته مانده افطاری ها که برخی از آنها اصلاً دست نخورده را، راهی کیسه های زباله می کنند تا بلافاصله بساط شام را مهیا کنند و اینجاست که می بینیم اسراف جایگاه اول را در مراسم ضیافت افطاری ایرانیان به خود اختصاص می دهد!اسرافی که شکاف‌های طبقاتی و شکاف بین فقیر و غنی را در جامعه بیشتر و عمیق‌تر می‌کند
رمضان ، ماه فضیلت روح است، نه ضیافت جسم؛ هر قدر جسم انسان سبک‌تر باشد روح راحت پرواز کرده و به معنویات سریع‌تر می‌رسد، معده سنگین حال عبادت و مناجات را از انسان می گیرد، رمضان ماه ضیافت جسم نیست که به دلیل پرخوری، کسب فیوضات معنوی را از خود دریغ کنیم.
چاشنی نگاه دینی در سفره های افطار
پیامبر اعظم(ص) در خطبه ای که در فضیلت ماه رمضان بیان کرده اند، می فرمایند: «ای مردم! هر کس از شما در این ماه، روزه دار مؤمنی را افطار دهد، در برابر این عمل در نزد خدا برای او ثواب آزاد کردن بنده ای است و آمرزشی نسبت به گناهان گذشته او».
عرض کردند: یا رسول الله همگی ما توانایی این کار را نداریم، آن حضرت فرمود: خود را از آتش نگه دارید، هر چند به بخشی از خرما و به جرعه ای آب باشد.
امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) نیز می فرمایند: بسا روزه داری که بهره ای جز تشنگی و گرسنگی از روزه داری خود ندارد و بسا شب زنده داری که از شب زنده داری چیزی جز رنج و بی خوابی به دست نیاورد! خوشا خواب زیرکان و افطارشان.
امام صادق(ع) نیز در این باره فرموده اند: «هر که مؤمن دارایی را اطعام کند، برابر است با آزاد کردن یکی از فرزندان اسماعیل که او را از سر بریدن نجات دهد و هر که مؤمن نیازمندی را اطعام کند، برابر است با آنکه صد تن از فرزندان اسماعیل را از کشته شدن نجات دهد».
مقام معظم رهبری در این خصوص می فرمایند: «یکی از چیزهایی که نمی گذارد دست کسانی که توانایی کمک دارند، به یاری فقرا دراز شود، روحیه مصرف گرایی و تجمل در جامعه است، برای جامعه بلای بزرگی است که میل به مصرف، روزبه روز در آن زیاد شود و همه به بیشتر مصرف کردن، بیشتر خوردن، متنوع تر خوردن، متنوع تر پوشیدن و دنبال نشانه های مد و هر چیز تازه برای وسایل زندگی و تجملات آن رفتن، تشویق بشوند، چه ثروتها و پولهایی که در این راهها هدر می رود و از مصرف شدن در جایی که موجب رضای خدا و رفع مشکلات جمعی از مردم است، باز می ماند» بیاناتی که معظم له درخطبه های نماز عید سعید فطر 15/09/1381 ایراد فرمودند.
متاسفانه در بیش تر شبکه های تلویزیونی به آموزش چندین غذای متنوع، مدرن و رنگین می پردازند و به زنان ایرانی پیشنهاد می کنند که امشب برای سفره افطار خود چنین مواد غذایی را درست کنند.
رمضان فرصتی برای درد آشنایی است؛ ما در رمضان روزه می گیریم تا از درد گرسنگی آگاه شویم و برای مدت کمی هم که شده درد فقرا را درک کنیم، درک درد و مشکلات فقرا و گرسنگان ما را به سمت کمک و دستگیری از نیازمندان سوق می دهد اما اگر این ماه را تجملاتی تر از ماه های دیگر سپری کنیم چیزی به نام فقر و گرسنگی را هرگز درک نخواهیم کرد و کمک به نیازمندان را هم از یاد خواهیم برد.
اسراف و هدر دادن منابع محدود، تشدید احساس محرومیت نسبی و شکاف و فاصله طبقاتی، بی توجهی به ارزش های فرهنگی و اجتماعی چون قناعت، از بین بردن روحیه سرمایه گذاری و کار و تلاش و تشویق راحت طلبی و تن پروری، دنباله روی و تقلید و... بخشی از آشکارترین آثار مصرف زدگی در سطح فردی است.
مصرف زدگی در سطح کلان اجتماعی نیز آثار مخرب بسیاری به دنبال دارد که وابستگی و توسعه نیافتگی از مهمترین آنهاست.
در واقع مصرف زدگی عبارتست از استفاده بیش از حد و مصرف نامعقول از کالاها و جایگزینی نیازهای غیر واقعی به جای نیازهای واقعی.
اگرچه مصرف یک متغیر اقتصادی و پیش نیاز تولید در کشور است اما مصرف زدگی پدیده ای مضر و آسیب زا در اقتصاد ملی است و مصرف زدگی در اقتصاد مدرن نه تنها با فرهنگ اسلامی و تمدن ایرانی قرابت ندارد بلکه مخل و مضر اقتصاد ملی نیز محسوب می شود.
باید توجه داشت که از پیامدهای مصرف زدگی برای اقتصاد ما این است که آن را وابسته تر می کند و طبق فرمایشات مقام معظم رهبری «مصرف بی رویه و زیاد، قاعدتا از سوی قشرهای مرفه انجام می گیرد؛ چون قشرهای ضعیف قادر نیستند که زیاد مصرف کنند و مصرفی که از سوی یک قشر انجام می گیرد، به زیان کشور است، یعنی هم زیان اقتصادی، هم زیان اجتماعی و هم زیان روانی و اخلاقی دارد، من مکرر عرض کرده ام، باز هم می گویم و خواهش می کنم که مصرف گرایی را رها کنند، مصرف باید به اندازه باشد، نه به حد اسراف و زیاده روی».
میانه روی برگرفت از رمضان راهی برای مقابله با تحریم ها
در مقابل مصرف زدگی و اسراف، صرفه جویی و میانه روی امری ضروری است مخصوصا درباره این مورد مقام معظم رهبری اسراف را یک عیب ملی خواندند و با انتقاد از مصرف گرایی در زمینه های مختلف تاکید کردند: «میانه روی برگرفته از ماه رمضان را به صورت فرهنگ ملی دربیاوریم که در این صورت تهدیدات مکرر دشمن درباره تحریم نیز حتی در صورت اجرا شدن بی اثر خواهد بود».
آنچه که امروز بر مصرف گرایی دامن می زند، زیاده خواهی و قانع نبودن بر دارایی های خود، رشد فرهنگ تجمل گرایی و روند چشم و همچشمی و نوعی احساس کمبود یا نیازهای ذهنی و غیر واقعی در مقابل نیاز واقعی و ملموس که از تبلیغات فراگیر ارزشهای سرمایه داری سر چشمه می گیرد.
به فرموده مقام معظم رهبری:«مصرف گرایی برای جامعه بلای بزرگی است، اسراف، روز به روز شکاف های طبقاتی و شکاف بین فقیر و غنی را بیشتر و عمیق تر می کند، یکی از چیزهایی که لازم است مردم برای خود وظیفه بدانند، اجتناب از اسراف است، دستگاه های مسئول بخش های مختلف دولتی، بخصوص دستگاه های تبلیغاتی و فرهنگی به ویژه صدا و سیما باید وظیفه خود بدانند مردم را نه فقط به اسراف و مصرف گرایی و تجمل گرایی سوق ندهند، بلکه در جهت عکس مردم را به سمت قناعت، اکتفا و به اندازه لازم مصرف کردن و اجتناب از زیاده روی و اسراف دعوت کنند و سوق دهند، مصرف گرایی، جامعه را از پای درمی آورد، جامعه ای که مصرف آن از تولیدش بیشتر باشد، در میدان های مختلف شکست خواهد خورد، ما باید عادت کنیم مصرف خود را تعدیل و کم کنیم و از زیادیها بزنیم».
شاید یکی از انگیزه های نامگذاری پنج سال اخیر توسط مقام معظم رهبری در بعد اقتصادی، اهمیت ویژه این موضوع و تلاش در مسیر «نوآوری و شکوفایی»، «اصلاح الگوی مصرف»، « همت مضاعف و کار مضاعف»، « جهاد اقتصادی»، «حمایت از کار و سرمایه ایرانی» در جامعه ما باشد.
وجود روحیه قناعت و صرفه جویی در یک جامعه می تواند به عنوان یک مؤلفه قدرت و امتیاز ویژه برای آن جامعه مطرح باشد، ما باید بدانیم که روال و روند جهان به یک شیوه نمی گذرد و ممکن است شرایط در زمانی به گونه ای دیگر تغییر کند که در پی آن جامعه دچار کمبود ها، نارسایی ها و مشکلاتی شود که در کوتاه مدت امکان حل آن وجود نداشته باشد.
مطالعه تاریخ جوامع پیشرفته دنیا به خوبی نشان می دهد که توسعه آنان پس از تحمل یک دوره ریاضت و مشقت های اقتصادی همراه بوده است.
کشور ما اگر چه با کمبود منابع مادی مواجه نیست اما در چگونگی بهره مندی از منابع دچار مشکلات بسیار است که آگاهی بخشی به جامعه و ارائه الگوی مناسب از سوی رسانه ها راهکار دیگر مقابله با مصرف گرایی است.
عملکرد رسانه ملی و به طور خاص، تلویزیون با توجه به تصویری بودن آن در تحقق فرمایش رهبر معظم انقلاب بسیار حائز اهمیت است.
برای تحقق آرمان صرفه جویی باید اقداماتی فرهنگی در دستور کار رسانه ها و مسئولان قرار گیرد و مسئولان باید پیشگام باشند تا بتوانند مردم را به صرفه جویی دعوت، تشویق و ترغیب کنند.
ماه مبارک رمضان ماه دعوت به ساده زیستی است که رسانه ها باید با تبلیغ ساده زیستی در این ماه، مردم را برای زندگی ساده و اسلامی آماده کنند.
سفره های رنگین که در آن هرگونه طعام و مواد غذایی وجود داشته باشد باعث تحریک حس رقابت در دیگران می شود و این در ماه رمضان بهانه رقابت کسانی می شود که سفره ها ی رنگین تر پهن کنند.
وظیفه ما این است که در این ماه عزیز و مبارک، ساده زیستی و سفره های ساده را تبلیغ کنیم چرا که فلسفه روزه، فاصله گرفتن از آلودگی به دنیا و دوری از تشریفات است و بگونه ای عمل نشود که بجای اصلاح واقعی الگوی مصرف در بیراهه ترویج الگوی اسراف قدم برداریم.
و در اینجاست که مصداق این آیه شریفه قرآن کریم خواهیم شد: «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُواْ إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُورًا» چرا که «اسرافکاران برادران شیطان هایند و شیطان همواره نسبت به پروردگارش ناسپاس بوده است».
