دولت در کنترل بازار ناتوان شده است/ تسلیم بانک مرکزی در برابر دلالان ارزی
يکشنبه ۱۵ تير ۱۳۹۹ ساعت ۰۹:۵۷
کد مطلب: 732761
در همین زمینه وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و رئیس دانشکده دانشگاه خوارزمی گفت: صادرات غیرنفتی کشور بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش پیدا کرد و باعث شد ناترازی بازرگانی و به‌تبع آن ناترازی ارزی ایجاد شود. در ضمن به دلیل کرونا و رکود اقتصاد جهانی، هم قیمت نفت کاهش یافت و هم به‌تبع این کاهش قیمت، قیمت فلزات و پتروشیمی افت کرد که همه اینها جزو سبد صادراتی ما هستند. درست است که تحریم هستیم، اما عملا ما به صورت غیرمستقیم نفت صادر می‌کردیم، وقتی قیمت نفت ۳۰ درصد کاهش می‌یابد و قیمت فلزات و پتروشمی افت می‌کند، طبیعتا این عوامل در کنار تشدید تحریم‌ها و محدودشدن مرزها به دلیل بیماری کرونا به شدت یافتن این شرایط دامن زد. هنوز مرزهای کشور با همسایگان به وضعیت عادی برنگشته است و باعث فشار بیشتر بر کشور می‌شود. همه اینها دست به دست هم دادند تا قیمت دلار افزایش چهار و پنج هزار تومانی را در مدت چند ماه اخیر تجربه کند.
تا زمانی‌که وضعیت تراز تجاری و ارزی به روال عادی برنگردد این شرایط قابل کنترل نخواهد بود، باید منتظر بمانیم. البته الان تقریبا قیمت نفت تا حدودی افزایش یافته است و شاهد این هستیم که قیمت فلزات و پتروشیمی نیز روند افزایشی را طی می‌کند، اما هنوز نه مرزها و نه صادرات غیرنفتی به روال عادی خودش برنگشته است. اگر مرزها به سرعت بازگشایی و روال صادرات غیرنفتی به شرایط قبل از بیماری کرونا برگردد، می‌توانیم امیدوار باشیم که تا حدودی فشار از بازار ارز کاسته شود و دلار را به کانال ۱۷ و ۱۸ هزار تومان برگرداند.
قیمت طلا و دلار به هم مرتبط هستند و هر زمانی که قیمت دلار افزایش پیدا کند به‌تبع آن قیمت طلا هم تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. باید منتظر ماند و دید که چه زمانی مرزها به روال عادی برمی‌گردد. البته قیمت نفت در جهان در حال افزایش است و به زمان نیاز دارد. بیماری کرونا اقتصاد جهانی را هم با رکود مواجه کرده است. رکود اقتصاد جهانی یعنی کاهش قیمت فلزات، محصولات پتروشیمی. مرزها هم یا محدودند یا صادرات و واردات با کندی صورت می‌گیرد. دکتر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، هم تلاش کرد تا با مداخله و تزریق دلار تا حدودی این بازار را کنترل کند، اما الان مساله بانک مرکزی نیست، مساله وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نفت است چون مساله ما ناترازی تجاری و ارزی و کسری بالای تجاری و مشکلات صادرات و واردات و همچنین کاهش محسوس قیمت نفت و مشتقات نفتی است.
این افزایش قیمت دلار و طلا به دلیل سیاست‌های تجاری و بخش واقعی اقتصاد است و چندان ارتباطی به سیاست‌های کلی و دخالت بانک مرکزی ندارد. اگر بانک مرکزی در بازار دخالت و از ذخایر استفاده کند به صورت کوتاه‌مدت می‌تواند بازار را کنترل کند ولی قطعا این اتفاق بلندمدت نخواهد بود. اگر می‌خواهیم که قیمت دلار روند کاهشی پیدا کند باید سیاست‌های تجاری و بخش واقعی اقتصاد تقویت شود و این هم نیازمند برطرف شدن محدودیت مرزهاست، ضمن اینکه باید تجارت و صادرات نفت و مشتقات آن هم به روال عادی برگردد.
بخشی از این وضعیت مرتبط با اقتصاد جهانی است؛ ولی بخشی با دیپلماسی اقتصادی با کشورهای منطقه قابل حل است. از طرفی باید بیماری کرونا در داخل کشور مهار شود، هر چقدر این بیماری تشدید شود برای بازگشایی مرزها به مشکل خواهیم خورد. کشورهای منطقه هم نگران این بیماری هستند. بنابراین باید گفت همه این عوامل دست به دست هم دادند و باعث شدند تا امروز شاهد ورود دلار به کانال ۲۱ هزار تومان باشیم. هرچقدر این مسیر با کندی طی شود احتمال ماندگاری افزایش قیمت دلار می‌رود در مقابل هر چقدر این روند تسریع شود تا به روال عادی برگردیم دوباره قیمت دلار می‌تواند روند کاهشی را طی کند.
هر چقدر شرایط بیماری کرونا طولانی شود و تراز ارزی و تجاری کشور به تعادل نرسد، شاهد رشد قیمت دلار خواهیم بود. از دست دادن ۴۰ درصد صادرات غیرنفتی در فصل بهار عملا ۴۰ درصد بر کسری تجاری کشور افزود. بانک مرکزی هم در دو سه مرحله بین ۵۰ تا ۸۰ میلیون دلار را به صورت روزانه به بازار تزریق کرد ولی این روش گذراست. شاید با تزریق دلار بتوان یکی دو روز جلوی این وضعیت را گرفت، اما ماندگاری ندارد. هر چقدر کسری تراز تجاری و ارزی کمتر شود قیمت دلار کاهش خواهد یافت و برعکس.
قیمت دلار در شرایط فعلی ارتباط مستقیم با سیاست‌های تجاری و سیاست‌های تولید در ارتباط است و اینها یک شبه هم اصلاح نمی‌شود. این سیاست‌ها مانند سیاست‌های پولی نیست که بتوان یک شبه تصمیم‌گیری کرد که به‌عنوان مثال پول چاپ یا نرخ سود بانکی دستکاری شود. سیاست‌های جاری و بخش واقعی زمان‌بر است و بیماری کرونا هم به تدریج بر آن اثر گذاشته است و اگر روال برگردد اثرات آن هم به تدریج از بین خواهد رفت.
- تسلیم بانک مرکزی در برابر دلالان ارزی
مقاومت صرافی‌ها در برابر دلار ۲۰ هزار تومانی سرانجام در اولین روز هفته جاری شکسته شد و صرافی‌های مجاز بانکی دیروز کار خود را با فروش دلار ۲۰ هزار تومانی آغاز کردند؛ رقمی که چند ساعتی بیشتر پایدار نماند و تا بعد از ظهر چهار بار دچار تغییر و افزایش شد. بر این اساس نرخ هر دلار تا پایان ساعت کاری دیروز به ۲۱ هزار تومان رسید.
صرافان همچنین ارز را با نرخ ۲۰ هزار و ۶۰۰ تومان می‌خریدند. اطلاعات صرافی ملی نشان می‌دهد دیروز هر یورو با قرارگرفتن بر قله ۲۲ هزار و ۹۰۰ تومان در مرز ۲۳ هزار تومان ایستاد. نرخ هر یورو برای خرید نیز ۲۲ هزار و ۶۰۰ تومان تعیین شد. چنین ارقامی نشان می‌دهد بازارساز ارزی به‌رغم عرضه قابل‌توجهی که طی روزهای اخیر داشته، موفق نبوده و فعلا از دلالان شکست خورده است.
به‌رغم وعده‌هایی که مسئولان پولی و مالی کشور در رابطه با کنترل نرخ ارز و ثبات بازار داده‌اند، اما شواهد حاکی از آن است که دلالان عنان بازار ارز کشور را در دست گرفته‌اند و تا جایی که می‌توانند می‌تازند. در این بین حتی عرضه صدها میلیون دلار ارز بازارساز راه به جایی نبرده و تماس تلفنی رئیس جمهوری با رئیس کل بانک مرکزی کارساز نبوده است.
گویا دلالانی که طی دو سال اخیر رویای ارز ۲۰ هزار تومانی را در سر می‌پروراندند، این فرصت را غنیمت شمرده و به رویایی بزرگ‌تر از آنچه در سر داشتند رسیده‌اند و خیال کوتاه‌آمدن هم ندارند. صرافان بانکی نیز به‌رغم مقاومتی که طی هفته‌های اخیر نشان دادند و به دلار اجازه ورود به کانال ۲۰ هزار تومان را ندادند، سرانجام دیروز تسلیم شرایط بازار شدند و کار خود را با عبور از این مرز مقاومتی شروع کردند. چنان‌که دیروز نرخ دلار با چهار بار صعود، کار خود را روی قله ۲۱ هزار تومان پایان داد.
در کوچه پس‌کوچه‌های فردوسی اما دلالان نرخ‌های متفاوت‌تری را برای این ارز آمریکایی تعیین کرده‌اند و روز گذشته برای فروش دلار نرخ ۲۳ هزار تومانی هم تعیین کردند. دولت و بانک مرکزی که کنترل نرخ ارز در سال‌های ۹۲ و ۹۶ را یکی از بزرگترین دستاوردهای اقتصادی خود می‌دانند، حال باید پاسخگوی چنین نرخ‌هایی باشند.
دولتی که پس از کودتای ارزی سال ۹۷ و تثبیت قیمت‌ها در کانال ۱۱ هزار تومان، خود را منجی بازار ارز معرفی می‌کرد، نمی‌تواند هنگام گرانی‌ها از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند و بگوید که دخالتی در بازار ندارد. چه بسا اکنون برخی کارشناسان همچون سال ۹۷ بر این عقیده استوارند که دولت با اعلام چنین نرخ‌هایی سعی دارد کسری بودجه سال جاری خود را پوشش دهد.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، نیز اخیرا با انتقاد از وضعیت قاچاق ارز و کالا اعلام کرد که با این روند کنترل ارز از توان او خارج است که برخی کارشناسان هم این اتفاق را سیگنالی منفی به بازار می‌دانند. جدا از اینکه گفتاردرمانی‌های دولتمردان دیگر نتیجه‌بخش نیست و حتی عده‌ای دولت را به دستکاری نرخ ارز متهم می‌کنند، عوامل و اتفاقات اقتصادی و سیاسی نیز نشانی از کاهش نرخ ارز ندارند. امروز فشار تحریم‌های آمریکا به ایران به حدی رسیده که سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی، اعتقاد دارد از حمله مغول به این سو، هرگز فشاری مانند فشار امروز به ایران وارد نشده است. البته تحلیل‌های او نشان می‌دهد که اگر اقتصاد ایران تا مرداد ماه دوام بیاورد، ایران برنده مصاف با آمریکا می‌شود.
اما اکنون تا پایان همان مرداد که لیلاز به آن اشاره دارد، بیش از ۴۵ روز زمان باقی مانده، اگر قرار باشد این رشد قیمت دلار، طلا و سکه در این ۴۵ روز هم ادامه پیدا کند، چه نرخ‌هایی را باید برای این بازارها متصور بود؟
آیا دلار ۲۱ هزار تومانی و سکه ۱۰ میلیون تومانی برای لمس و درک بحران کافی نیستند؟ در حالی که تجربه نشان می‌دهد حتی کاهش قیمت دلار هم تاثیرگذار نخواهد بود و سایر بازارها کار خود را با بالاترین نرخ ارز رقم‌خورده ادامه می‌دهند.
{ADVERTISE_GENERAL_LOCATION_22_BLOCK}{ADVERTISE_GENERAL_LOCATION_23_BLOCK}
