در شأن یک حماسه واقعی

 

شاید در نگاه اول تنگه ابوقریب فیلمی تاریخی به نظر برسد چون هیچ پیوندی در داستان و پیرنگ آن با زمان حال دیده نمی شود ولی شخصیت ها و فضای آن، آنقدر زنده و تازه هستند که اصلا احساس نمی کنی داستان فیلم برای سه دهه پیش است. پس از سالها رزمندگان ایرانی را همانگونه که در خاطراتمان به یاد می آوردیم و در مستندهای روایت فتح می دیدیم، در مقابل پرده سینما به نظاره نشستیم. افرادی معمولی و بی ادعا که از شهرها و روستاهای مختلف زندگی عادی و مشکلاتشان را رها کرده اند و پای به میدان نبرد گذاشته اند. افرادی اغلب لاغر اندام و با چهره هایی تکیده که فقط با قدرت ایمانشان سختی های جنگ را تاب می آورند. قهرمانانی که هیچ ویژگی ظاهری بارزی ندارند، حرف های قلمبه و شعاری نمی زنند. افرادی که هر لحظه مرگ را در پیش چشمان خود می بینند و در سوگ دوستان از دست دادشان گریه می کنند و در سخت ترین لحظات آتشبار دشمن هم می توانند با هم شوخی کنند و مرگ را به بازی بگیرند.

 

تنگه ابوقریب فیلمی در رثای این قهرمانان گمنام دفاع مقدس است که حتی فرمانده شان نیز مانند دیگر شهدای فرمانده جنگ برجسته نشده است و چه زیبا دوربین توکلی فاصله اش را با این فرمانده حفظ می کند. ویژگی مهم دیگر این فیلم نمایش وضعیت دهشتناک مردم عادی پس از حملات شیمیایی رژیم بعثی است که تا بحال در سینمای داستانی ما سابقه نداشته است. در تنگه ابوقریب آنقدر موقعیت و فضا سهمگین است که تصویر به تنهایی همه چیز را بیان می کند و به همین دلیل فیلم کم دیالوگی است. کم دیالوگی به معنای کم حرفی شخصیت ها نیست اتفاقا شخصیت ها مدام در حال صحبت با یکدیگرند اما این صحبت ها در اغلب اوقات در راستای فضاسازی وضعیت جنگی است. اغلب شخصیت ها در حال صدا کردن یکدیگر و فریاد کمک خواستن و... هستند. در واقع صحبت کردن وسیله ارتباطی بین آدم ها در سرگشتگی قیامت گونه صحنه جنگ است و کارکرد مهم دیگرش برقراری نقاط اتصال برای همراهی دوربین با کاراکترهاست. دیالوگ به معنای مرسوم آن در چند صحنه ی محدود شکل می گیرد که شخصیت ها از درونیات خود و آرزوها و خواسته هایشان می گویند و همین چند جمله ها برای نزدیک شدن ما و درک دنیای ذهنی آنها کفایت می کند. هرچند به نظر میرسد این دیالوگ می بایست بیشتر می بودند و ما اطلاعات بیشتری از چهار شخصیت اصلی داستانمان پیدا می کردیم. بویژه آنکه فیلم بر اساس اتفاقات و شخصیت های واقعی ساخته شده و بیننده در عطش شناخت بیشتر آنها سالن را ترک می کند.

 

تنگه ابوقریب روایت یک موقعیت است و اصلی ترین ویژگی اش قرار دادن تماشاگر در موقعیتی است که می خواهد داستانش را بازگو کند. به همین دلیل چندان نباید انتظار داشت از قواعد فیلمنامه نویسی کلاسیک تبعیت کند و به تبع آن یک سوم ابتدایی اش که در حال مقدمه چینی و معرفی فضا و شخصیت هاست، آنچنان که باید سرگرم کننده و جذاب نیست ولی ادامه فیلم تمام این ضعف ابتدایی را جبران می کند و بیننده را تا حبس شدن نفسش در سینه می کشاند و دست آخر هم قهرمانانش را در روند پرفشار جنگی دو روزه تا مرز شهادت بالا می کشد و این شاید نقطه عطف شخصیت پردازی های ما در فیلم های دفاع مقدس باشد. شخصیت هایی که در عین اینکه دوست داریم زنده بمانند لایق شهادتشان می دانیم و می توانیم برای شادی روح بزرگشان از عمق جان صلواتی بفرستیم.

منبع:رجانیوز