زخم کهنه ای که در" قره‌باغ "تازه شد
چهارشنبه ۱۸ فروردين ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۳۰
کد مطلب: 483185
رئیس‌جمهور ارمنستان شمار کشته‌های ارتش آذربایجان را 200 تن و همتای آذری وی نیز تعداد تلفات ارمنی‌ها را 100 نفر اعلام کرده است، اما سازمان ملل شمار کشته‌های طرفین را 33 نفر و تعداد زخمی‌ها را نیز بیش از 200 تن اعلام کرده است.
دو طرف ارمنی و آذری یکدیگر را متهم به نقض آتش بس کرده اند و احتمال درگیری شدید تر نیز در این منطقه بحران خیز وجود دارد.
در این میان جمهوری اسلامی ایران طرفین را به خویشتنداری و توقف درگیری دعوت کرده اما ترکیه جانب جمهوری آذربایجان را گرفته و سازمان همکاری اسلامی نیز از ارتش ارمنستان خواسته از منطقه قره‌باغ عقب‌نشینی کند.
طی روزهای قبل هر چند جمهوری آذربایجان به صورت یکجانبه اعلام اتش بس کرد، اما این اقدام چندان جدی گرفته نشد و با دیگر درگیری ها از سرگرفته شده است.
جمهوری آذربایجان درحالی این درخواست را مطرح کرد که ارمنستان اعلام کرده اگر شرایط در منطقه بدتر شود، استقلال قره باغ را به رسمیت می شناسد.
بر اساس قوانین بین المللی ناگورنو-قره باغ بخشی از خاک آذربایجان است، اما ساکنان ارمنی این منطقه که از سوی ارمنستان حمایت می‌شوند، با رد این مساله مدت‌هاست اعلام استقلال کرده‌اند.
قره باغ یک منطقه در جمهوری آذربایجان است که از سال ١٩٩٤ تحت کنترل نیروهای ارمنی قومی محلی قرار دارد.
اما وضعیت نه جنگ نه صلح میان آذربایجان و ارمنستان تاکنون ادامه داشته و مذاکرات فراوانی برای حل این مناقشه میان ارمنستان و آذربایجان با کمک کمسیون امنیت اروپا و حتی شورای امنیت انجام شده است، ولی تاکنون پیشرفت وی‍ژه‌ای در پی نداشته و تنها مناقشه ارضی را به ارمغان آورده است.
نیروهای ارمنی طی درگیری های جاری مناطق حایل خارج از قره باغ را نیز در اختیار گرفته‌اند، اما دو طرف همواره یکدیگر را به نقض مکرر آتش‌بس متهم می‌کنند.
منطقه قره‌باغ هرچند به صورت حقوقی در خاک آذربایجان است، اما اکثریت این منطقه را ارمنی‌ها تشکیل می‌دهند. قره‌باغ در سال ١٩٩١ اعلام استقلال کرد که همین موضوع به ناگاه تبدیل به یک جنگ سه ساله خونین میان آذربایجان و ارمنستان شد.
این جنگ حدود ٣٥ هزار کشته برجای گذاشت و صدها هزار نفر را نیز آواره کرد. در طول سال‌های جنگ، کشورهای ایران و روسیه تلاش فراوانی برای آتش بس انجام دادند و در نهایت روسیه توانست با میانجیگری در 1994 یک وضعیت نه صلح نه جنگ را به وجود بیاورد و جنگ را متوقف کند.
در طول سال‌های بعد خشونت‌های گاه به گاه میان دو طرف به وجود آمد اما درگیری‌ها چندان جدی نمی‌شد.
امنیت قره‌باغ در اختیار شبه نظامیان ارمنی قره باغی قرار دارد که اگرچه ارمنستان آن ها را به هیچ عنوان در ارتباط با ارتش خود نمی‌داند، اما آذربایجان آن ها را نیروی ارتش ارمنستان تلقی می کند.
بحران قره‌باغ در نهایت موجب شد تا روابط آذربایجان و ارمنستان در سال ١٩٩٤به صورت کامل قطع شود.
اما روابط میان دو کشور تنها متاثر از فضای داخلی آنها نیست.
ارمنستان به عنوان متحد استراتژیک روسیه در قلب آذربایجان به شمار می‌آید و با حمایت روسیه، ارمنستان تاکنون توانسته در برابر آذربایجان ایستادگی کند و قره‌باغ را به نفع خود حفظ کند.
در طرف مقابل نیز آذربایجان از روابط بسیار خوبی با ترکیه برخوردار است که همواره دولت این کشور از جمهوری آذربایجان حمایت کرده و حتی بحران قره‌باغ موجب شد تا ترکیه روابط خود با ارمنستان را نیز قطع کند.
در این وضعیت شاید روابط حسنه میان روسیه و ترکیه می توانست تنش‌ها میان آذربایجان و ارمنستان را کاهش دهد، اما اکنون مناقشه روسیه با ترکیه بر سر سرنگونی سوخوی روسی بر فراز خاک سوریه توسط ارتش ترکیه موجب تیرگی روابط میان دو طرف شده است و عملا دو کشور در شرایط قطع رابطه به سر می‌برند، از همین رو اگرچه روسیه می‌گوید که با آمریکا بر سر آتش‌بس در قره‌باغ به توافق رسیده اما شاید حل مشکل آذربایجان و ارمنستان با توجه به تیرگی روابط میان ترکیه و روسیه به آسانی صورت نگیرد.
در همین حال، وزرای خارجی ایران، روسیه و آذربایجان قرار است روز سه شنبه در جلسه مشترکی در شهر باکو درباره بحران قره باغ گفتگو کنند.
همچنین قرار است ائتلافی از کشورهای آمریکا، روسیه و فرانسه برای برقراری مجدد قرارداد صلح بین دو کشور تلاش کنند.
این در حالی است که جمهوری خودمختار قره‌باغ اعلام کرده که حاضر است برای آتش‌بس، با طرف‌های آذربایجانی وارد مذاکره می شود.
شعله ور شدن درگیری های در منطقه قره باغ با توجه به فضای ملتهب منطقه بار دیگر ارتش آذربایجان و ارمنستان را رو در روی یکدیگر قرا می دهد.
به ویژه که وزیر دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرده به نیروی مسلح ارتش از جمله یگان های توپخانه ای برای هرگونه حملات مخرب علیه پایتخت قره باغ دستور آماده باش داده است.
منطقه قفقاز جنوبی همواره مستعد ناآرامی و بی ثباتی بوده است و تحلیل گران و کارشناسان می دانند که همین زد و خوردها می تواند دوباره آتش یک جنگ منطقه ای را شعله ور سازد. جنگ بین دو کشور قطعا به سود هیچ یک از حامیان این کشورها نخواهد بود.
بنابراین روسیه به عنوان حامی ارمنستان و ترکیه به عنوان پشتیبان آذربایجان باید در این مورد از تحریک دو طرف خودداری کنند.
در جهان امروز به وجود آمدن وضعیت جنگی در یک نقطه، محدود به همان نقطه نخواهد بود و دود آن به چشم تمام همسایگان خواهد رفت.
بر این اساس جمهوری اسلامی ایران با درک این مسئله طرفین را به خویشتن داری دعوت کرده است و قرار است در مذاکرات باکو نیز بار دیگر آتش بس را در این منطقه برقرار سازد.
لازمه به ذکر است که جمهوری اسلامی ایران همواره از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت کرده و خواستار بازگشت آوارگان قره باغ به موطن اصلی خودشان است.
رهبر معظم انقلاب نیز در این مورد طی فتوایی قره باغ را جزئی از خاک اسلام دانسته اند، اما واقعیت این است که بازیگران متعددی در مسئله قره باغ دخیل هستند و به ویژه مناقشه ترکیه و روسیه مانع از حل این موضوع خواهد بود.
علاوه بر این رژیم صهیونیستی نیز هرچند طی سال های اخیر روابط خود را با آذربایجان گسترش داده است و ستون نویس ها روزنامه اسرائیلی آرتص درباره ضرورت حمایت تلاویو از باکو نوشته است، اما در همین روزها معاون مجلس رژیم صهیونیستی در صدر هئیتی با حضور در ایروان و بازید از بنای یادبود نسل کشی ارامنه ادای احترام خود را به آنان با تقدیم دسته گل نشان داد.
بنابراین واقعیت این است که صهیونیست ها و همچنین آمریکائی ها از شعله ور شدن جنگ در این منطقه خوشحال هستند و از هیچ یک از طرف ها جهت آرام شدن اوضاع حمایت نخواهند کرد.
کارشناسان معتقدند شدت یافتن نآرامی ها در قفقاز جنوبی و تداوم وضعیت جنگی میان آذربایجان و ارمنستان، منافع غرب و صهونیست ها را در درگیر کردن روسیه و حتی ترکیه تأمین می کنند و زمینه را برای ارسال تروریست های تکفیری به این مناطق جهت اعمال فشار بر روسیه، ایران و حتی ترکیه فراهم می سازد.
بنابراین بهترین راه حل در زمان کنونی خویشتن داری طرف ها و عقب نشینی دو طرف از مواضع سرسختانه خود است.
با این توضیح این بحران همچنان ظرفیت توسعه و فعال ماندن را دارد، چرا که وابسته به نظر قدرت های غربی و ورسیه است.
علاوه بر این جمهوری آذربایجان توافق آتش بس را منصفانه ندانسته و همواره نسبت به این شرایط ناراضی است و خواهان باز پس گیری سرزمین خود است.
بنابراین طرفین درگیری را یکی خواهان حفظ وضع موجود (ارمنستان) و دیگری خواستار تغییر وضع موجود (جمهوری آذربایجان) شکل می دهند و از این رو حفظ آتش بس بسیار دشوار می نماید.
