فارن‌افرز: آمریکا خاورمیانه را از کف داده است
دوشنبه ۴ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۱۳:۱۶
کد مطلب: 451978
در این مطلب آمده است که با وجود رشد داعش و حملات هوایی تحت رهبری آمریکا علیه آن، دولت اوباما آشکارا از مداخله‌گری‌های اخیر ایالات متحده در خاورمیانه عقب کشیده است. در این شرایط انتقادات متوجه رویگردانی دولت آمریکا از اتخاذ رویکردی فعالانه در منطقه، عدم تمایل آن به درگیر شدن در عملیات نظامی عمده یا ترجیح ایدئولوژیک باراک اوباما برای کاهش نقش‌آفرینی و درگیر شدن در مسائل جهانی است. اما واقعیت این است که مداخلات واشنگتن پس از واقعه ۱۱ سپتامبر در منطقه - خاصه مورد عراق - امری غیرعادی بوده و بر اثر تصور نادرستی از مداخله‌گری نوین آمریکا ایجاد شده بود، تصوری که هم در داخل آمریکا و هم منطقه خاورمیانه شکل‌گرفته است. عدم تمایل دولت برای استفاده از نیروهای زمینی در عراق یا سوریه بخشی از یک عقب‌نشینی در قالب یک اصلاح نیست - بلکه تلاشی برای بازگردادن ثباتی است که به خاطر خویشتن‌داری آمریکایی‌ها - و نه تخاصم آمریکایی‌ها - برای دهه‌ها دوام آورده بود.
می‌توان این‌گونه بیان داشت که عقب‌نشینی _ از مداخله‌گری در خاورمیانه - بیش از آنکه یک انتخاب باشد، یک ضرورت بود. برخی ناظران و تحلیلگران رئالیست بیان می‌کنند در زمانه عدم اطمینان اقتصادی و کاهش بودجه نظامی
از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، ایالات متحده، اسرائیل و دولت‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس هدفی مشترک برای مهار ایران داشتند
* بازگشت به وضعیت عادی
آمریکا در دوران مابین جنگ جهانی دوم و حملات ۱۱ سپتامبر، اصیل‌ترین قدرت ثابت در خاورمیانه بود، و فقط در شرایط استثنایی در منطقه مداخله نظامی انجام می‌داد. در جنگ ۱۹۴۸ بین اعراب و اسرائیل، بحران ۱۹۵۶ کانال سوئز، جنگ شش روزه ۱۹۶۷، جنگ ۱۹۷۳ یوم کیپور، و جنگ عراق و ایران طی دهه ۱۹۸۰، درگیری (ورود) مستقیم نظامی ایالات متحده وجود نداشت، حداقلی بود و یا به شکلی غیرمستقیم بود. مأموریت صلح بانی آمریکا در لبنان طی سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۴ یک ناکامی و رسوایی بود و در شکل‌گیری دکترین «نیروی قاهر» نقش داشت، دکترینی که پیش‌زمینه مداخلات آتی آمریکا شد، تا زمانی که حمله غیرعادی و سبک‌سرانه صدام حسین به کویت، واشنگتن را در سال ۱۹۹۰ وادار به عکس‌العمل کرد.
واشنگتن نیاز چندانی به یک سیاست روبه‌جلو نداشت زیرا منافع ایالات متحده تا حد زیادی با منافع متحدان و شرکای راهبردی آن در منطقه منطبق بود و می‌توانست از طریق روابط اقتصادی و دیپلماتیک به همراه حضور متوسط نظامی تأمین شود. ایالات متحده و دولت‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس در یک نیاز بزرگ با یکدیگر شریک بودند، جریان مداوم و قیمت باثبات نفت، و در سطحی گسترده‌تر ثبات سیاسی.
امروزه دولت‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس با هدف سرنگونی بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و زنجیر زدن به دست و پای حامیان وی در ایران، سرکوب جهادی‌های افراطی را متوقف کردند
با این حال طی دهه گذشته، عوامل متعددی که تا حد زیادی به اولویت‌های سیاستگذاری ایالات متحده ارتباطی نداشته است مبانی این اتحاد و مشارکت را تضعیف کرده است. یکم، گسترش فزاینده استحصالِ نفتِ شل به طور قابل توجهی وابستگی مستقیم ایالات متحده به نفت صادراتی از خلیج فارس را کاهش داده و ارزش و اولویت راهبردی روابط ایالات متحده با عربستان سعودی و دیگر دولت‌های کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس را تقلیل داده است: در واقع، ایالات متحده به زودی جای عربستان سعودی را به عنوان بزرگترین تولید‌کننده نفت خام در جهان خواهد گرفت و نیاز کمتری خواهد داشت تا سوخت فسیلی وارد کند. هرچند تولید‌کننده‌های حوزه خلیج فارس همچنان تعیین کننده قیمت جهانی نفت خواهند بود و شرکت‌های آمریکایی به بهره‌برداری از چاه‌های نفتی این کشورها ادامه می دهند، اما ایالات متحده امکان بیشتری برای انعطاف‌پذیری و تعیین سیاست‌های خود (در این حوزه) خواهد داشت.
گسترش و تشدید جهادی‌گری افراطی نیز پیوندهای راهبردی بین ایالات متحده و شرکای منطقه‌ای آن را تضعیف کرده است. یک دهه پیش، ترکیب فشار آمریکا و شوک ناشی از حمله بزرگ القاعده درون جاملعه عربستان سعودی، سعودی‌ها و همسایگان آن را قانع کرد تا فعالیت‌های جهادی‌‌گراهای افراطی را درون مرزهای خود سرکوب کنند. با این حال، امروزه
گروه‌هایی درون جوامع خاورمیانه که زمانی سنگر قابل اتکایی برای احساسات هوادار غرب بودند - همچون شبه‌نظامیان ملی‌گرا، نخبگان صنعت نفت، تکنوکرات‌های سکولار - به‌طورکلی شاهد افول و کاهش نفوذ خود هستند
در همین حال، از موضع آمریکا، خاورمیانه به یک مکان بسیار مشکوک و نامطمئن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است، جایی که به کژکارد سیاسی و اقتصادی نظام‌مندی منجر می‌شود. از ویژگی‌های این منطقه می‌توان به منابع آبی اندک، کشاورزی پراکنده و اندک و میزان بسیار زیاد نیروی کار اشاره کرد. در بین کشورهای منطقه خاورمیانه که همچنان کارا هستند، اکثرا دچار کسری تجاری خارجی زیادی هستند، بخش دولتی عظیم و ناکارآمدی دارند و یارانه زیادی را به سوخت و دیگر نیازهای جمیعت خود اختصاص می‌دهند؛ درآمد نفتی کمتر احتمالا توان دولت‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس برای تأمین مالی این سازوکارهای پرخرج را کاهش دهد. نزاع‌های فعال در بسیاری از کشورهای خاورمیانه منجر به آوارگی بخش بزرگی از جمعیت این کشورها شده و جوانان آن‌ها را
عقب‌نشینی ایالات متحده از مداخله‌گری در خاورمیانه بیش از آنکه یک انتخاب باشد، یک ضرورت بود
نهایتا، گروه‌هایی درون جوامع خاورمیانه که زمانی سنگر قابل اتکایی برای احساسات هوادار غرب بودند - همچون شبه‌نظامیان ملی‌گرا، نخبگان صنعت نفت، تکنوکرات‌های سکولار - به‌طورکلی شاهد افول و کاهش نفوذ خود هستند. و در جاهایی که عناصر سنتی هوادار غرب همچنان قدرت را در اختیار دارند، منافع و سیاست‌های آن‌ها از منافع و سیاست‌های آمریکا دور شده است. برای مثال، نظامیان مصر که برای دهه‌ها ستون فقرات روابط ایالات متحده و مصر بودند. به لطف کودتایی که در سال ۲۰۱۳ انجام دادند و ژنرال عبدالفتاح السیسی را بر مصدر یک حکومت اقتدارگرا قرار داد، هم‌اکنون بیش از هر زمانی بر مصر کنترل دارند. اما این امر به سختی می‌تواند امری خوش یُمن برای آمریکایی باشد: اگر گذشته را مدنظر قرار دهیم، می‌بینیم که سرکوب نظامی اخوان‌المسلمین اغلب به افزایش خشونت افراطی منجر شده و ایالات متحده را در معرض آسیب بزرگی قرار داده بود، در حالی که کمک‌های واشنگتن به قاهر با هدف جلوگیری از ایجاد چنین وضعیتی برای آمریکا بود. امیدهای دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی برای تسلط نخبگان عرب سکولار، تکنوکرات و غربگرا که بتوانند جامعه را با خود همراه کنند، مدت‌ها است که از بین رفته است.
