بانو امین کیست؟ +صوت

به گزارش جهان به نقل از «خبرنامه دانشجویان ایران»، ۲۳ خردادماه سالروز وفات بانو امین، یکی از علما و دانشمندان برجسته عالم تشیع است، بانویی که به گفته رهبر انقلاب "در عصر خود آیتی از استعداد و استقامت و ظرفیت‌های بالای ذهنی زنان تحصیلکرده دینی ما بوده است."

نصرت بیگم امین در سال ۱۲۶۵ه.ش در اصفهان چشم به جهان گشود. پدر وی حاج سید محمد علی امین التجار فردی مؤمن و از بازرگانان سرشناس بوده است و مادر ایشان زهرا دختر حاج سید مهدی بانویی متدین بوده است خداوند این دختر را پس از سه پسر به این خانواده عطا نمود. مادر با روشن‌بینی در چهار سالگی، فرزند را برای آموزش قرآن و فراگیری خواندن و نوشتن به مکتب می‌فرستد، در حالی که فضای حاکم بر آن ایام به گونه‌ای بود که کمتر خانواده‌ای به خود اجازه می‌داد که دخترش را برای کسب دانش به مکتب یا مدرسه بفرستد و چه بسیار والدینی که آموزش و آشنایی با خط و نوشتن را برای دختران خود جایز نمی‌دانستند.

ایشان در مورد کودکی خود می گویند: "من در زمان کودکی و اوایل جوانی بسیار مایل و حریص به مطالعه کتاب های علمی و گوش دادن به مواعظ دینی بودم و هرگاه نزدیکانم مشغول به تفریح می شدند من به مطالعه مشغول می شدم آنها مرا طعنه می زدند و بر من اعتراض می کردند و می گفتند: چگونه تو مشغول به مطالعه می شوی و تفریح را رها می کنی؟ این کار عاقلانه نیست بلکه از بطالت و کسالت است."

آیت الله محمدتقی جعفری درباره بانو امین گفته اند:

"با توجه به آثار قلمی که از این خانم در دسترس ما قرار گرفته، به طور قطع می‌توان ایشان را از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود، و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل مقایسه با سایر دانشمندان بوده، بلکه با نظر به مقام عالی روحی، باید ایشان را در گروه نخبه‌ای از دانشمندان به شمار آورد که به اضافه فراگرفتن دانش به تولد جدید در زندگی نایل می‌ شوند."

اجتهاد

در بیست ‏سالگی به تحصیل فقه و اصول، تفسیر و علم حدیث پرداخت، بزودی به حکمت و فلسفه و درپی آن به عرفان روی آورد. وی پس از پشت سر نهادن مدارج علمی در حضور استادانی چون شیخ ابوالقاسم زفره‏‌ای، حسین نظام‏ الدین کچویی، سید ابوالقاسم دهکردی، میرزا علی آقا شیرازی، میر سید علی نجف ‏آبادی، از دو شخصیت دیگر به نام‌های محمدکاظم شیرازی و شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، اجازه اجتهاد دریافت کرد. در قسمتی از اجازه‌نامه مرحوم آیت‏الله شیرازی در توصیف وی چنین آمده‌است:

"دختر مرحوم حاج سیدمحمدعلی امین التجّار اصفهانی که بانویی بزرگوار، شریف، اصیل، عالم و فرزانه، برگزیده زنان زمان و مایه شگفتی دورانش می‏‌باشد، از کسانی است که مدت مدیدی از عمرش و زمان درازی از زندگیش را صرف تحصیل علم نموده‌است".

مرتبه علمی ایشان به حدی بود که آیت‌الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی، از خانم امین، درخواست اجازه روایت نمود.

تاسیس مکتب و دبیرستان

بانو مجتهده امین، به موضوع علم‌آموزی زنان توجه بسیاری داشت به همین سبب در سال ۱۳۴۴ حوزه‌ای به نام «مکتب فاطمه(س)»، ویژه‌ی بانوان تاسیس نمود که در آن، به تدریس رشته‌های فقه، اصول، حکمت، عرفان، فلسفه و... می‌پرداخت و حدود ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ شاگرد را جذب کرده بود. این مکتب، نه تنها از شاگردان شهریه‌ای دریافت نمی‌کرد، بلکه تمام هزینه‌های آن، توسط خود حاجیه خانم امین پرداخت می‌شد. سیده نصرت، علاوه بر «مکتب فاطمه»، اقدام به تاسیس دبیرستانی دخترانه کرد و به این طریق راه را برای ادامه‌ی تحصیل دختران در خانواده‌های مذهبی میسر نمود. توصیه‌ی این بانوی فرهیخته به زنان و دختران چنین بود که مشکلات دوران تحصیل را تحمل کنند و درس را ادامه دهند، زیرا کمبود افراد متعهد و آگاه در بسیاری جوامع به خوبی حس می‌شود.

استاد دانشمند مرحوم آیة الله محمدتقی جعفری مقام علمی این بانو را این چنین توصیف نموده است:

«با توجه به آثار قلمی که از این خانم در دسترس ما قرار گرفته، به طور قطع می‌توان ایشان را از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود، و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل مقایسه با سایر دانشمندان بوده، بلکه با نظر به مقام عالی روحی، باید ایشان را در گروه نخبه‌ای از دانشمندان به شمار آورد که به اضافه فراگرفتن دانش به تولد جدید در زندگی نایل می‌شوند.»

آثار

تعدادی از آثار زیر به شرح زیر است:

اربعین الهاشمیة (عربی)
اولین تألیف وی و مشتمل بر چهل حدیث در توحید و صفات حق تعالی و اخلاق و احکام شرع و متضمّن بیانات فلسفی، عرفانی و اصولی و فقهی. این کتاب توسط شاگرد ایشان خانم همایونی به زبان فارسی ترجمه گردیده‌است.

جامع الشتّات (عربی)
این کتاب مشتمل بر پرسش‌های متعددی است که استادانی همچون محمّدعلی قاضی طباطبایی، شیخ محمّد طه هنداوی نجفی‌زاده و سید حسن حسینی از وی پرسیده‌اند و پاسخ‌های مبسوطی که وی برای آنان تحریر کرده‌است. این پرسش‌ها و پاسخ‌ها توسط شیخ مرتضی مظاهری نجفی، جمع‌آوری و تنظیم شده‌اند.

معاد یا آخرین سیر بشر
این کتاب متذکر می‌شود که برای انسان غیر از نشئه دنیوی، نشئه دیگری در پیش است که ناچار باید در سیر تکاملی، از تمام آن نشئات و مراحل عبور کند و سرانجام، به عالمی برسد که فوق آن عالمی نیست و آن را «معاد و قیامت» گویند. مطالب مندرج در کتاب، در قالب نه مقاله نگاشته شده‌اند.

اخلاق
این کتاب اقتباسی است از طهارة الاخلاق ابن مسکویه که قسمتی از آن ترجمه شده و نظراتی هم که وی در این باره داشته نیز در حاشیه آن اضافه شده‌است. کتاب دارای جنبه علمی، عملی و اخلاقی است و مشتمل بر نکات و دقایق و لطایف می‌باشد.

تفسیر مخزن العرفان (فارسی)
این کتاب، تفسیر جامعی از قرآن کریم است که در ۱۵ جلد به چاپ رسیده‌است. وی در حین نگارش این اثر عظیم، پس از تفسیر دو جزء اول، از بیم آنکه برای خاتمه کارش، عمر وفا نکند، به تفسیر جزء سی ام دست می‌یازد و به ترتیب آن را ادامه داده تا سرانجام در اواخر عمر، این مجموعه به پایان می‌رسد.

انسان به چه دلیل به این دنیا آمده است

صوت

روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی

در این کتاب سعی شده‌است معنای «سعادت و خوشبختی» و راه نیل به آن با زبانی ساده و همراه با اندرزهای نیکو به زنان ابلاغ شود. برای این منظور، پس از ارائه توضیح پیرامون دو رکن خوش بختی؛ یعنی «آسایش بدن و صحّت مزاج» و دیگری «آسایش فکر و استراحت خیال و آرامش روح»، که در نتیجه رعایت دو اصل اساسی «عقاید صحیح و ایمان به مبدأ و معاد» و «اخلاق نیکو» حاصل می‌شود، به ارکان دین و ایمان می‌پردازد. در پایان کتاب نیز مباحث آموزنده‌ای پیرامون معنای توسّل به ائمّه اطهار(ع) و شفاعت؛ مبارزه با خرافات و وسواس؛ توصیه به خواهران ایمانی؛ امتیازات، خصوصیات و شرافت زن؛ تهذیب اخلاق؛ و اصول اخلاق نیک، مطرح شده‌اند.

بانو امین در اوّل رمضان المبارک ۱۴۰۳ ه.ق مصادف با ۲۳ خرداد ۱۳۶۲ ه.ش دار فانی ترک کرد. جنازه‌اش در بقعه خانوادگی خاندان امین در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.