کلاه گشاد «بانک مسکن» بر سر بانک مرکزی و مسکن مهر؟
جمعه ۱۸ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۲۴
کد مطلب: 384963
بانک مسکن این روزها تبلیغات عجیبی را در پرداخت تسهیلات انجام می دهد؛ شیوه جدیدی که این بانک در جذب منابع و پرداخت تسهیلات به آن روی آورده است، «اوراق حق تقدم» است؛ این اوراق که در سیستم بانکی از طریق ضریب فزاینده به نوعی خلق اعتبار محسوب می شود، همان امتیاز وام مسکن است که در دست متقاضیان و دلالان فرابورسی خرید و فروش می شود و با اندازه مشخص در صورت درخواست از بانک، تسهیلات خرید و یا ساخت مسکن داده می شود.
از وقتی که وام خرید مسکن به ۳۵ میلیون تومان افزایش یافته و با اوراق مزبور وام ۱۰ میلیون تومانی جعاله نیز پرداخت می شود، خرید و فروش این اوراق رونق گرفته و حتی به حساب سرمایه گذاری ممتاز این بانک نیز به جای سود اوراق حق تقدم داده می شود!
نمونه ورقه گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن
افزایش قیمت اوراق حق تقدم
جدای از لزوم بررسی ویژه نهادهای نظارتی همچون بانک مرکزی، سازمان بازرسی و … روی عملکرد این اوراق و میزان خلق پولی که توسط آن صورت می پذیرد و همچنین میزان تاثیر آن روی هدف اصلی انتشار اوراق مزبور یعنی خانه دار شدن مردم، سوال اساسی اینجاست که با انتشار گسترده این اوراق توسط بانک مسکن، تسهیلات وابسته به این اوراق برای ساخت یا خرید مسکن چگونه توسط بانک مسکن تامین شده یا می شود؟
از دیرباز صندوق سپرده گذاری خرید مسکن به اذعان کارشناسان بانک مسکن نه تنها سود نداشته بلکه بنابر شنیده ها تعهدات آن از مدیرعاملی به مدیرعامل دیگر منتقل شده است؛ حال چگونه است که یکی از اصلی ترین برنامه بانک مسکن در حوزه تجهیز منابع روی اوراق حق تقدم و پرداخت تسهیلات ناشی از تعهد این اوراق قرار می گیرد؟
به نظر می رسد جواب این سوال را می توان در منابعی غیر از سپرده های بانکی هم جستجو کرد؛ بانک مسکن به عنوان تنها کارگزار بانکی طرح مسکن مهر وظیفه کارگزاری مالی تسهیلات مسکن مهر را برعهده دارد؛ به این صورت که خط اعتباری از سوی بانک مرکزی تا سقف تعیین شده در اختیار بانک مسکن و سازندگان مسکن مهر قرار می گیرد
به این مبالغ توجه کنید:
- در حال حاضر سقف قراردادی مسکن مهر با تصویب و ابلاغ بانک مرکزی ۵۰ هزار میلیارد تومان است.
– از این مبلغ ۴۵ هزار میلیارد تومان در قالب خط اعتباری و ۵ هزار میلیارد تومان از محل وصول اقساط مسکن مهر است.
– بانک مسکن تابحال تنها ۴۸ هزار میلیارد تومان قرارداد منعقد کرده و روند انعقاد قرارداد تا ۵۰هزار میلیارد یعنی ۲هزار میلیارد باقی مانده به دلایلی که در زیر اشاره خواهد شد بسیار به کندی صورت می پذیرد.
– بانک مسکن در حال حاضر ۴۲هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده و هنوز ۲۳۰۰ میلیارد تومان تا اتمام خط اعتباری باقی مانده است.
– وصول اقساط طرح مسکن مهر برای واحدهایی که به مردم تحویل داده شده است، به ۴هزار میلیارد تومان رسیده است.
- از طرفی برای بانک مسکن در بازگشت اقساط خط اعتباری به بانک مرکزی ۳ سال تنفس تصویب شده که ۱۸ ماه آن گذشته است.
تمام موارد بالا به این معناست که در حال حاضر به غیر ۲۳۰۰ میلیارد تومانی که از خط اعتباری مانده و با فرض خوشبینانه ممکن است در اختیار بانک مسکن قرار نگرفته باشد، حدود ۴هزار میلیارد تومان برگشتی اقساط مردم بابت مسکن مهر به طور کامل در اختیار بانک مسکن است بدون آنکه «حساب کشی» خاصی از این بانک صورت پذیرد.
این در حالی است که مقدار قراردادهای مصوب طرح مسکن مهر که ۲۰۰۰ میلیارد تومان آن باقیمانده و جزو حقوق مکتسبه متقاضیان و جزو تعهدات دولت به مردم محسوب می شود هنوز در بلاتکلیفی بسر می برد؛ آیا یکی از دلایل کندی انعقاد قراردادها این نیست که بانک مسکن ۴۰۰۰ میلیارد تومانی وصولی اقساط (که هر ماه هم به طور متوسط ۲۰۰ میلیارد تومان به آن اضافه می شود) را می خواهد بیشتر در اختیار خود نگه دارد؟
اما نگاهی هم باید به خدماتی که دولت به بانک مسکن بابت واسطه گری پرداخت تسهیلات مسکن مهر ارائه کرد انداخت:
۱- دو درصد سود کل تسهیلات مسکن مهر در اختیار بانک مسکن به عنوان کارمزد قرار میگیرد
۲- مجوزاستخدام ۱۰۰۰ نفر به بهانه کمبود نفرات برای ارائه تسهیلات مسکن مهر به بانک مسکن داده شده است
۳- از محل یارانه ای دریافتی وزارت راه و شهرسازی سالانه مبلغ قابل توجهی به عنوان پاداش در اختیار کارمندان بانک مسکن قرار می گیرد
۴- زمین‌های تجاری بسیاری در شهرهای دارای مسکن مهر با قیمت ناچیز منطقه ای در اختیار بانک مسکن برای احداث شعب جدید قرار گرفته است
۵- هزینه های بسیاری بابت ارزیابی پروژه ها، ترددها، کارمزد ها و … از سازندگان مسکن مهر دریافت می شود
۶- ساختمان مرکزی فعلی بانک مسکن، زمانی ساختمان مرکزی وزارت مسکن و شهرسازی بود که بدون برگزاری تشریفات قانونی مزایده و … در اختیار بانک مسکن قرار گرفت تا بازهم حسن نیت دولت در قبال ارائه خدمات مالی بانک مسکن به مسکن مهر بیش از پیش نمایان شود.
۷- پرداخت ۲% بیمه مانده تسهیلات (در صورت فوت یا عدم پرداخت )به استناد مصوبه دولت در اختیار بانک مسکن قرار گرفت
۸- تمرکز بیش از ۶۰۰۰ میلیارد تومان آورده متقاضیان در بانک مسکن
۹- تمرکز یارانه های بخش مسکن
۱۰- انتقال بسیاری از حساب های ادارات راه و شهرسازی در بانک مسکن .
حال باید دید با تمام امکانات و تسهیلاتی که به بانک مسکن بابت کارگزاری مالی طرح مسکن مهر اعطا شده است چرا در دولت یازدهم انعقاد قراردادهای مشارکت تعهد شده مسکن مهر و متمم قرارداد متوقف است و یا به کندی انجام می شود؟ چرا بانک مسکن همچون به اصطلاح تیم های عربی دنبال وقت کشی است؟
چرا بانک مسکن درست در زمانی که مسکن مهر بیش از هرچیز دیگری به تسهیلات برای ادامه حیات خود نیاز داشت با حربه وقت کشی انعقاد قرادادها را طولانی تر کرد؟
آیا می توان جواب این موارد را در ۴۰۰۰ میلیارد تومان وصولی اقساط مسکن مهر دانست که در اختیار بانک مسکن قرار گرفته و احتمالا ممکن است یکی از پشتوانه های خلق اعتبارهایی همچون اوراق حق تقدم قرار گرفته باشد؟ کاری که به نظر می رسد به خوبی بت شکن (مدیرعامل سابق بانک اقتصاد نوین و مدیرعامل فعلی بانک مسکن)، یار دیرینه عبده تبریزی (موسس بانک اقتصاد نوین و مشاور عالی آخوندی و بت شکن) به همراه هیات مدیره بانک مسکن به دلیل تسلط مالی خود می توانسته اند از عهده آن بر آیند؛ باید منتظر ماند و پاسخ های احتمالی بانک مسکن را دید.
در این خصوص جای خالی بانک مرکزی و نهادهای نظارتی که هرکدام در ساختمان مرکزی بانک مسکن نیز اتاق ویژه دارند و به اصطلاح در حال رصد فعالیت‌های بانک مسکن هستند، به خوبی احساس می شود.
