به بهانه تعطیلی پایگاه «ماناس»
باخت آمریکا در بازی شطرنج آسیای‌مرکزی
شنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۲ ساعت ۲۰:۱۵
کد مطلب: 324459
در همین حال، برخی تحلیلگران حوزه آسیای مرکزی معتقدند، تجربه آمریکا برای تقویت نفوذش در آسیای مرکزی با ترک پایگاه ماناس در قرقیزستان پایان می‌یابد.
پایگاه ماناس، در جنوب کشور قرقیزستان، بعد از تعطیلی پایگاه آمریکایی‌ها در ازبکستان در سال ۲۰۰۵ تنها و مهمترین پایگاه نظامی و حمل و نقل و اقتصادی در آسیای مرکزی بوده و از سال ۲۰۰۱ همزمان با حمله آمریکا به افغانستان نقش ویژه‌‌ای در پشتیبانی از جنگ در افغانستان ایفا کرد.
البته کارشناسان معتقدند که از دلایل دیگر حضور آمریکا در این منطقه، گسترش نفوذ خود در آسیای مرکزی و همچنین کنترل روسیه و چین است.
در همین حال، «جاشو کتسیره» از کارشناسان این منطقه در مطلبی در روزنامه «نیویورک تایمز» نوشته است، خروج آمریکا از پایگاه ماناس، نه تنها در خروج نیرو‌های این کشور از افغانستان مشکل ایجاد می‌کند، بلکه باعث تضعیف قدرت و نفوذ آنها در آسیای مرکزی خواهد شد.
همچنین وزارت دفاع آمریکا ماه گذشته در سکوت کامل خبری اعلام کرد که نیرو‌های این کشور تا تابستان سال آینده از پایگاه ماناس، که به گفته آمریکایی‌ها به عنوان مرکز ترانزیتی استفاده می‌کردند، ترک خواهد کرد.
در این پایگاه از سال ۲۰۰۱ تاکنون ۱۵۰۰ سرباز آمریکایی مستقر بوده و برای عملیات‌های مختلف در افغانستان اعزام می‌شدند.
پایگاه ماناس به گفته کتسیره، نمایان‌گر قدرت آمریکا در آسیای مرکزی است که تا چند سال پیش، سیاست‌مداران و تحلیلگران منطقه بدان اهمیت چندانی نمی‌دادند.
بلافاصله بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی،«زیبیگنیف برژینسکی» تحلیلگر معروف آمریکایی، «آسیای مرکزی را تخته بزرگ شطرنج» نامید که به تعبیر او آمریکا باید برای حفظ قدرت جهانی خود در آن بازی می‌کرد.
«هنری کسینجر» وزیر سابق امور خارجه آمریکا در اظهاراتی قابل تامل تاکید کرد اگر آمریکا بخواهد روسیه و چین را از هم جدا کند باید در آسیای مرکزی، یک منطقه غرب گرا را بسازد.
به گفته کتسیره، آمریکا در اواخر سال۱۹۹۰ با پیشنهاد طرح لوله گازی و انتقال گاز آسیای مرکزی، از دریای خزر از طریق گرجستان به ترکیه، این بازی را شروع کرده بود تا بتواند از طریق اجرای این طرح انحصار روسیه در بازار گاز و نفت آسیای مرکزی را از بین ببرد.
اما این طرح بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر، آمریکا به علت تلاش برای به نتیجه رساندن اهداف نظامی خود در منطقه، اجرا نشد.
از سال ۲۰۰۱ بود که آمریکا با اتخاذ سیاست خارجی جدید و به اسم مبارزه با تروریسم اقدام به ایجاد پایگاه نظامی در کشورهای قرقیزستان و ازبکستان کرد تا بتواند، از عملیات‌های خود در افغانستان پشتیبانی کند.
ایجاد پایگاه در این کشورها دوامی نداشت و در سال ۲۰۰۵ پایگاه آمریکایی‌ها در ازبکستان تعطیل شد، این در حالی است که پایگاه ماناس موقعیتی راهبردی برای آمریکا در این منطقه پیدا می‌کند ولی، با تمام تلاشی که آمریکا از سال ۲۰۰۵ به بعد برای متقاعد کردن قرقیزها از پیشنهادهای مالی گرفته تا بهره گیری از اهرم‌های اقتصادی و سیاسی، به نتیجه نرسید و باید تا چند ماه دیگر در سال ۲۰۱۴ این پایگاه را ترک کند.
همچنین از دهه گذشته، روسیه و چین در آسیای مرکزی فعال‌تر شدند. روسیه پیوسته با حضور آمریکا در منطقه مخالفت می‌کرد و برای حفظ نفوذ خود با تاجیکستان و قرقیزستان تفاهم‌نامه امنیتی امضا کرده تا بتواند پایگاه‌های خود را برای مدت طولانی در هر ۲ کشور حفظ نماید.
کتسیره می‌گوید: «بخصوص در قضیه پایگاه ماناس در قرقیزستان، روسیه سعی داشت که مانع هدف‌های آمریکا در آسیای مرکزی شود. ولی روند اتفافات باعث کاهش نفوذ آمریکا در این منطقه خواهد شد».
این تحلیلگر آمریکایی در ادامه تاکید می‌کند، حکومت قرقیزستان، در ازی امتیازهای اقتصادی از روسیه، از آمریکا خواست تا پایگاه ماناس را ترک کند.
همچنین، در همین رابطه، کتسیره گفت، هر چند هیچ یک از کشورهای آسیای مرکزی نمی‌خواهند تحت سیطره کامل روسیه بمانند، اما از طرف دیگر هم نمی‌خواهند تحت سیطره کامل آمریکا باشند.
کارشناسان معتقدند، به نظر می‌رسد با فعالیت‌هایی که چین در حوزه اقتصادی در این پنج سال داشته با خروج آمریکایی‌ها از منطقه، بتواند بر گستره و نفوذ فعالیت‌های اقتصادی خود بیفزاید.
در همین رابطه، منابع خبری گزارش‌هایی از انتقال امکانات و تجهیزات پایگاه ماناس به پایگاهی در رومانی می‌دهند.
به گفته کتسیره، شاید از این راه آمریکا بتواند به سمت اوکراین و گرجستان هم حرکت کند، ولی اکنون آسیای مرکزی ظاهراً برایش خیلی دور شده است.
همچنین کارشناسان معتقدند، در حوزه نظامی و امنیتی، حضور گسترده نظامی آمریکا در کشورهای آسیای مرکزی می‌تواند تا حدی جبران عدم توافق آمریکا و روسیه در مورد استقرار سپر موشکی تانو باشد، که با خروج آمریکایی‌ها از این پایگاه به این هدف هم دست نخواهند یافت.
