گروه فرهنگی جهان نيوز: برترین شب، شب قدر است، شبی که از هزار ماه برتر است. این شب، شب نزول قرآن، تقدیر امور، بخشش گناهان است. در این شب همه شب زنده داران باید تلاش کنند تا مورد رحمت خداوند قرار بگیرند و گناهان بخشیده شود و بهترین مقدرات برای آنها نوشته شود.
شب قدر، شبی است که همه مقدرات سالانه انسان با ملاحظه، اراده، اختیار و قابلیت های انسان تقدیر می گردد. شب قدر یکی از شب های نیمه دوم ماه رمضان است که طبق روایات ما، یکی از شب های نوزدهم یا بیست و یکم و به احتمال زیادتر، بیست و سوم ماه مبارک رمضان است. دراین شب که شب نزول قرآن به شمار می آید امور خیر و شر مردم، ولادت، مرگ، روزی، حج، طاعت، گناه و خلاصه هر حادثه ای که در طول سال متناسب با اراده، دعا و قابلیت انسان واقع می شود، تقدیر می گردد.
چرا باید در شب قدر بیدار بمانیم؟/ حجت الاسلام و المسلمین حائری زاده
راز مخفی بودن شب قدر
در خصوص اهمیت و فضیلت های شب قدر بسیار گفته شده است و شاید این سوال برای خیلی ها به وجود بیایید که چرا شب قدر مخفی است. با توجه به این موضوع کارشناسان مذهبی یکی از دلایل این استمرار به عبادت می دانند و می گویند: فایده ی مخفی داشتن این شب آن است که مردم به عبادت خدا تلاش بیشتری کرده، به طمع درک شب قدر، تمام شب های ماه رمضان را احیا بدارند و شاید انگیزه مخفی داشتن شب قدر این باشد که کسی که اراده درک شب قدر را دارد، شب های زیادی را به امید درک شب قدر شب زنده داری می نماید؛ در نتیجه، عبادت او زیاد و اجر و پاداش او افزایش یابد.
نکته ی دیگری که در بیان فلسفه ی مخفی داشتن شب قدر بیان شده، این است:«وان لایتکل الناس عند اظهارها علی اصابه الفضل فیها فیفرّ طوافی غیره؛ راز مخفی داشتن شب قدر این است که مردم تنها به فضیلتی که از ناحیه درک شب قدر نصیب شان شده اکتفا نکنند که در انجام سایر وظایف خودشان کوتاهی نمایند.»
شاید یکی از رازهای مخفی بودن شب قدر در میان چند شب این باشد که اگر کسی به شب زنده داری و عبادت در یکی از آن شب ها موفق نشد، ناامید نشده، شب دیگری را به امید درک فضیلت شب قدر به عبادت و شب زنده داری بپردازد. بدون شک این امر می تواند یکی از الطاف الهی و از جلوه های تسهیل و آسان گیری خداوند به بندگانش باشد. خداوند شب قدر را در میان چند شب مخفی داشت تا فرصت بیشتری به بندگان برای درک شب قدر داده شود و آنها به امید دست یافتن به فضیلت شب قدر، شب های بیشتری را به عبادت و راز و نیاز با خداوند مشغول شوند.
به همین دلیل شب قدر به طور دقیق مشخص نشده است که کدام یک از شب های ماه مبارک رمضان است اما اگر سیره و سبک زندگی ائمه و بزرگان را مورد بررسی قرار دهیم، می‌توانیم به طور تقریبی زمان شب قدر را به دست آورد. نمونه آن مطلبی است که علامه مجلسی رحمه‌الله در کتاب بحارالانوار نوشته و اشاره کرده که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله شب قدر را بزرگ داشته و به آن توجه داشتند. او اشاره کرده که آن حضرت در شب‌های دهه سوم ماه مبارک رمضان عبادت‌های بیشتری نسبت به سایر شب‌های سال داشتند. این مطلب مشخص می‌کند که گویا شب قدر در دهه سوم ماه رمضان قرار دارد.
سفارش بر شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان
همچنین سفیان بن سمط از امام صادق (ع) پرسید: امید می‌رود چه شب هایی از ماه رمضان لیلة القدر باشد؟ امام (ع) پاسخ داد: نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم. دوباره پرسید: مورد اعتماد از این‌ها کدام است؟ امام فرمود: شب بیست و سوم.
ازهمین رو با توجه به این توصیه ها و روایات باید درک بهتر و استفاده بیشتر از این شب داشته باشیم. برای این شب اعمالی طبق روایات اعلام شده است.
در این شب بر غسل کردن، تلاوت قرآن مخصوصا سوره های عنکبوت ، روم و دُخان ، زیارت امام حسین(ع)، خواندن سوره قدر به تعداد هزار بار، دعا بر یا امام زمان(عج)، خواندن نماز شب قدر و خواندن ادعیه های سفارش شده مانند دعای جوشن کبیر بسیار سفارش و تاکید شده است.
در هر حال مومنان و روزه داران باید برای امشب نسبت به شب های نوزدهم و بیست و یکم اهمیت بیشتری قائل شوند چرا که طبق روایات بر شب قدر بودن شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان بسیار تاکید شده است.
روایت شده که خدمت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله عرض شد:اگر شب قدر را یافتم، از خدای خود چه بخواهم؟ فرمود: عافیت.
این مسئله امروز به خوبی احساس می شود که عافیت و سلامتی گوهری است که با نبودش اهمیت و جایگاه آن را بهتر درک می کنیم پس در این شب های برای سلامتی خودمان و اطرافیانمان و برای از بین رفتن این ویروس بیشتر دعا کنیم.
مقدرات انسان در این شب امضا می شود
آیت الله محمدعلی جاودان اظهار داشت: در شب‌های قدر مکرر از آیت الله حق شناس می‌شنیدیم ایشان می‌فرمودند بر اساس روایات شب نوزدهم، شب سرنوشت‌ها است و مقدرات انسان در این شب رقم می‌خورد.
استاد اخلاق حوزه تهران ادامه داد: همچنین می‌گفتند سرنوشت یک سال انسان در این شب نوشته می‌شود اینکه در طول سال بر انسان چه خواهد گذشت و در شب بیست و یکم این کم و زیاد می‌شود؛ ناله‌ای که انسان برای امام حسین (ع) می‌زند، استغفاری که دارد و العفوی که می‌گوید همه در کم و زیاد شدن آن تأثیر دارد و در شب بیست و سوم سرنوشت آدمی مهر و امضا می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سرنوشت همه انسان‌ها در شب ۲۳ ماه رمضان به امضای حضرت صاحب‌الزمان (عج) می‌رسد، گفت: برای مثال هشت میلیارد انسان روی کره زمین زندگی می‌کنند که تک تک سرنوشت آنها را حضرت امضا می‌کنند؛ بنابراین امضا کننده نهایی سرنوشت انسان امام زمان (عج) است.
آیا زمان دقیق شب قدر مشخص است؟
شب بیست و سوم ماه رمضان شب قدر است
بسیاری از بزرگان شب‌های ماه رمضان را بیدار می‌ماندند و نمی‌خوابیدند، هرچند نزد ما تقریباً واضح است که شب بیست و سوم ماه رمضان، شب قدر است. ولی اول ماه باید قدری دقت شود که اول ماه دقیقاً تشخیص داده شود.
مرحوم آقای طباطبایی (علامه سید محمدحسین طباطبایی رحمه‌الله) هم همین طور بود و شب‌های ماه رمضان بیدار بود. در کربلا هم بوده‌اند کسانی که شب‌های رمضان نمی‌خوابیدند، حتی از بعضی‌ها نقل می‌کردند که قعده (جلسه گفتگو و شب‌نشینی) می‌گرفتند و صحبت می‌کردند تا خوابشان نبرد.
اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان
اول: غسل . علاّمه مجلسى فرموده بهتر است غسل اين شبها در هنگام غروب آفتاب انجام گيرد كه نماز شام را با غسل بخواند.
دوم: از اعمال مشترک شب های قدر خواندن دو ركعت نماز است كه در هر ركعت پس از سوره «حمد»، هفت مرتبه «توحيد» خوانده و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگويد، أَسْتَغْفِرُ اللّه وَ أَتوبُ الَيْهِ . در روايت نبوى است: كه از جاى برنخيزد تا خدا او و پدر و مادرش را بيامرزد.
سوم: قرآن مجيد را باز كند و در برابر خود گرفته و بگويد:اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِيهِ وَ فِيهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ.
خدایا از تو درخواست می‌كنم به حق كتاب نازل شده‌ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگترت، و نام هاى نيكوترت و آنچه بيم انگيز است و اميدبخش، اينكه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهى. سپس هر حاجتی كه دارد بخواهد.
اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِيهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَيْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ
خدايا به حق اين قرآن، و به حق كسی كه آن را بر او فرستادى و به حق هر مؤمنى كه او را در قرآن ستودى و به حق خود بر آنان، پس احدى شناساتر از تو به حق تو نيست.
چهارم: قرآن به سرگرفتن در شب قدر و خدا را به چهارده معصوم سوگند دادن از دیگر اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان است.
پنجم: خواندن زیارت امام حسین علیه السلام در شب قدر.
ششم: اين شبها را احيا بدارد، روايت شده هركه شب قدر را احيا بدارد، گناهانش آمرزيده مى شود. هرچند به شماره ستارگان آسمان و سنگينى كوه ها و پيمانه درياها باشد.
هفتم: صد ركعت نماز بجا آورد كه فضليت بسيار دارد و بهتر آن است كه در هر ركعت پس از سوره «حمد» ، ده مرتبه «توحيد» بخواند.
هشتم: اين دعا را بخواند : اللَّهُمَّ إِنِّي أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْداً دَاخِراً لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً أَشْهَدُ بِذَلِكَ عَلَى نَفْسِي وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِي وَ قِلَّةِ حِيلَتِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِي مَا وَعَدْتَنِي وَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَيَّ مَا آتَيْتَنِي فَإِنِّي عَبْدُكَ الْمِسْكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِي نَاسِياً لِذِكْرِكَ فِيمَا أَوْلَيْتَنِي وَ لا [غَافِلا] لِإِحْسَانِكَ فِيمَا أَعْطَيْتَنِي وَ لا آيِساً مِنْ إِجَابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّي فِي سَرَّاءَ [كُنْتُ ] أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ
خدايا شام كردم درحالی كه براى تو تنها بنده كوچك و خوارى هستم كه براى خويش سود و زيانى را به دست ندارم و نمى توانم از خود پيش آمد بدى را بازگردانم، به اين امر بر خويش گواهى مى دهم و در پيشگاهت به ناتوانى و كمى چاره ام اعتراف مى كنم، خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و آنچه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در اين شب وعده دادى وفا كن، و آنچه را به من عنايت فرموده اى كامل ساز، كه من بنده بيچاره، درمانده، ناتوان، تهيدست خوار توام.
خدايا مرا فراموش كننده ذكرت قرار مده در آنچه سزاوار آنم فرمودى، و نه فراموش كننده احسانت در آنچه عطايم نمودى، و نه نااميد از اجابتت، گرچه مدّت زمانى طولانى گردد، چه در خوشى يا ناخوشى، يا سختى، يا آسانى، يا عافيت، يا بلا، يا تنگدستى، يا در نعمت همانا تو شنونده دعايى.
اين دعا را كفعمى از امام زين العابدين عليه السّلام روايت كرده كه در اين شبها، در حال قيام و قعود و ركوع و سجود مى‌خواندند. علاّمه مجلسى فرموده: بهترين اعمال در اين شبها، درخواست آمرزش و دعا است برای حوائج دنيا و آخرت خود، و پدر و مادر و خويشان، و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان كه زنده اند و چه آنان كه از دنيا رفته اند و خواندن اذكار و صلوات بر محمّد و آل محمّد عليهم السّلام. به هر اندازه كه بتواند و در بعضى از روايات وارد شده: دعای جوشن كبير را در اين سه شب بخواند.
اعمال مخصوص این شب
اول: خواندن سوره عنکبوت و روم که حضرت صادق علیه السلام قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره، در این شب از اهل بهشت است.
دوم: خواندن سوره حم دخان
سوم :خواندن سوره قدر (هزار مرتبه) از اعمالی است که در شب بیست و سوم ماه رمضان توصیه شده است.
چهارم: آنکه تکرار کنددر این شب بلکه در تمام اوقات دعای فرج را.
پنجم: بخواند: اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ
ششم: بخواند: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی
هفتم: بخواند این دعا را که در اقبال است:
یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
پس دعا می‌کنی به آنچه بخواهى.
هشتم: آنکه غیر از غسل اوّل شب، غسلى نیز در آخر شب کند و بداند که از براى غسل و احیای این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد رکعت نماز فضیلت بسیار تاکید شده. در تهذیب روایت کرده اند از ابوبصیر که از حضرت صادق علیه السلام که فرمود در شبى که امید مى رود شب قَدر باشد، صد رکعت نماز کن. بخوان در هر رکعت قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ را ده مرتبه.
گفتم فدایت شوم اگر قوّت نداشته باشم ایستاده بجا آورم، چه؟ فرمود: نشسته بجا آور. گفتم اگر قوّت نداشته باشم؟ فرمود: بجا آور به همان حالى که به قفا خفته اى در فراش خود.
و از دعائم الاسلام روایت است که حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ آله در دهه آخر ماه رمضان رخت خواب خود را جمع مى کرد و کمر همت خود را محکم مى بست براى عبادت و در شب بیست و سوم اهل خود را بیدار مى کرد و آنها را که خواب رُبُوده بود، آب به صورتشان می‌پاشید و حضرت فاطمه صلوات الله علیها نمى گذاشت در این شب احدى از اهلش بخوابد و علاج مى فرمود خواب آنها را به کمى طعام و مهیا مى کرد آنها را براى احیای آن شب از روز.
یعنى امر مى فرمود که روز را خواب و استراحت کنند که شب خوابشان نبرد و احیا بدارند و مى‌فرمود محروم کسى است که از خیر امشب محروم بماند. روایت شده که حضرت صادق علیه السلام سخت مریض شده بود، چون شب بیست و سوم ماه رمضان شد موالى خود را امر فرمود که حرکتش دادند، به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود تا به صبح.
علامه مجلسى (ره) فرموده که هر مقدار قرآن که ممکن باشد، در این شب بخوانید و دعاهاى صحیفه کامله را بخوانید. خصوصاً دعاى مکارم الاخلاق و دعاى توبه و روزهاى این شبها را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و تلاوت و دعا به سَر آورد؛ زیرا که در احادیث معتبره وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است.
گلچین مداحی و مناجات ویژه شب بیست و سوم رمضان
من حر توبه کار حسینم، مرا ببخش/ میثم مطیعی
علی تنها وسط یه جاده/ حاج محمود کریمی
به پروانه های سحر/ محمد حسین پویانفر
بیشتر بخوانید:
چرا باید شب قدر دعا کنیم؟
بهترین درخواست در شب قدر چیست؟
دعا‌های گره گشای مولای متقیان در شب قدر
توصیه‌های رهبرانقلاب برای استفاده از شب‌های قدر
گردآوری: حسام زبیراوی
.jpg)
