آذربایجان با عملیات نظامی در قره‌باغ توانست امتیازاتی را که ماه‌ها در انتظارش بود، بگیرد. خواسته اصلی باکو، خلع سلاح واحدهای مسلح ارمنی در قره‌باغ بود.
به گزارش جهان نيوز به نقل از تسنیم، در 19 سپتامبر، باکو اعلام کرد که اقدامات ضد تروریستی محلی را در قره‌باغ آغاز کرده است. یک روز بعد آذربایجان بر سر توقف عملیات نظامی در قره‌باغ به توافق رسید و به نظر می‌رسد ارامنه قره‌باغ در حال حاضر با خواسته‌های باکو موافقت کرده‌اند.
از طرفی بعد از این عملیات آذربایجان در قره‌باغ، معلوم شد که همه ابتکارات در دست باکو است.
اکنون باکو احساس می‌کند که به نفع اوست که این روند را به زور پیش ببرد، بدون اینکه هراس داشته باشد که ممکن است با انتقادات احتمالی بین‌المللی مواجه شود.
جمهوری آذربایجان از کندی مذاکرات و لجاجت رهبران ارامنه قره‌باغ خسته شده بود و نیز از این واقعیت آگاه است که روسیه، متحد اصلی ارمنستان، به دولت ارمنستان و نخست‌وزیر نیکول پاشینیان پشت کرده است.
علاوه بر این، باکو همچنین فرض می‌کند که انتقادات و اقداماتی که ممکن است در جهان بین‌المللی با آن روبرو شود چندان دردناک نخواهد بود.
آیا عملیات قره‌باغ غیرمنتظره بود؟
اگرچه دلیل عملیات نظامی باکو در قره‌باغ، کشته شدن 6 آذربایجانی روی مین رفته در حوالی خوجاوند بوده است، اما آمادگی برای این اقدامات هفته‌ها قبل ادامه داشت.
آذربایجان نیروهای خود را در امتداد خط تماس در قره‌باغ متمرکز کرده بود، علاوه بر این، بر اساس برخی گزارش‌ها، افزایش حمل‌ونقل محموله‌های نظامی از طریق هوایی بین آذربایجان و اسرائیل توجه‌ها را به خود جلب کرده بود.
علاوه بر این، لفاظی‌های باکو در هفته‌های اخیر تشدید شده بود. حکمت حاجی‌اف، مشاور رئیس‌جمهور الهام علی‌اف، در پایان ماه اوت اعلام کرد که آذربایجان به هیچ به وجود منطقه خاکستری در خاک خود که تحت کنترل خود نباشد، اجازه نخواهد داد.
همچنین در تابستان گذشته، آذربایجان امیدوار بود با افزایش آمادگی‌های نظامی خود، روندهای دیپلماتیک را تسریع بخشد. اما با وجود این، رهبران ارمنی قره‌باغ سرسختی خود را تغییر ندادند و قاطعانه از بحث در مورد موضوع ادغام مجدد با باکو خودداری کردند و حتی در اوایل سپتامبر، انتخابات ریاست جمهوری جدید را برگزار کردند که آخرین نشانه برای آذربایجان مبنی بر عدم آمدن جدایی‌طلبان به مذاکره بود.
اما به گفته اولسیا وارتانیا، تحلیلگر قفقاز جنوبی از مرکز تحلیلی گروه بحران، موضع رهبران قره‌باغ در جهت تسلیم شدن به خواسته‌های آذربایجان در حال تحول بود و آن‌ها آماده دیدار با آذربایجان و گفتگو در مورد خواسته‌های باکو برای روند ادغام بودند.
اما به گفته زائور شیریف، تحلیلگر گروه بحران مستقر در باکو، شکست روند سیاسی یا رکود در این روند خطر حمله دیگری از سوی آذربایجان را افزایش داد.
این تحلیلگر در 15 سپتامبر نوشته بود: اگر در روزهای آینده تشدید تنش نظامی در سرزمین‌های ارمنی‌نشین قره‌باغ رخ دهد، هیچ چیز تعجب‌آور نخواهد بود.
پاشینیان سه خط قرمز پوتین را زیر پا گذاشت
وقایع با بدتر شدن روابط با روسیه، متحد ارمنستان، تسریع شد.
اگرچه روسیه یک نیروی حافظ صلح 2 هزار نفری در قره‌باغ مستقر کرده است، اما این نیرو نتوانست مانع از فشار آذربایجان بر این سرزمین شود. خود روسیه به عنوان یکی از اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی به تعهدات خود در قبال ایروان عمل نکرده است و ارمنستان را از حمله آذربایجان محافظت نکرد.
همه این‌ها باعث افزایش تنش در روابط ایروان و مسکو شده است. دولت ارمنستان اقدامات متعددی انجام داده است که در نگاه اول نارضایتی خود را از روسیه نشان می‌دهد.
یکی از آن‌ها، «آنا هاکوبیان» همسر پاشینیان بود که کمک‌های بشردوستانه را به کی یف پایتخت اوکراین می‌برد.
علاوه بر این، دولت ارمنستان اساسنامه رم که راه را برای عضویت کامل در دادگاه بین‌المللی کیفری هموار می‌کند، تصویب کرد. این دادگاه حکم بازداشت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه را صادر کرده بود.
و سرانجام، ایروان نمایندگی خود در سازمان پیمان امنیت جمعی را فراخواند.
به این ترتیب ارمنستان از 3 خط قرمز روسیه عبور کرد.
عامل مناقشه روسیه و ارمنستان، آذربایجان را متقاعد کرده بود که اکنون زمان حمله به قره‌باغ است.
واکنش جهانی
ارمنستان که به طور فزاینده‌ای در برابر آذربایجان آسیب‌پذیر است، تلاش کرد تا از حمایت احتمالی جامعه بین‌المللی برخوردار شود. او از هند اسلحه خرید و مرتباً سعی کرد موضوع درگیری را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کند.
هیچ یک از این اقدامات نمی‌تواند هیچ قدرت بین‌المللی را به موضع‌گیری سخت در برابر آذربایجان سوق دهد. ارامنه نباید انتظار حمایت قابل‌توجهی از غرب می‌داشتند.
واکنش بین‌المللی به عملیات 19 سپتامبر آذربایجان انعطاف‌پذیر بود و این واکنش به ابراز نگرانی محدود شد.
هم آمریکا و هم اتحادیه اروپا خواستار توقف فوری درگیری‌ها در قره‌باغ شدند.
ادمون ماروکیان سفیر ارمنستان در امور ویژه، می‌گوید که اگر کسی بخواهد شما را بکشد، اظهارات بی‌فایده است.
بعد از این چه خواهد شد؟
آذربایجان با عملیات نظامی در قره‌باغ توانست امتیازاتی را که ماه‌ها در انتظارش بود، بگیرد.
خواسته اصلی باکو، خلع سلاح واحدهای مسلح ارمنی در قره‌باغ بود.
رهبران ارامنه قره‌باغ موافقت کردند که در 21 سپتامبر در شهر یولاخ با نمایندگان باکو دیدار و گفتگو کنند.
در بیانیه رهبران قره‌باغ همچنین اشاره شد که در این نشست احتمال ادغام مجدد به آذربایجان و تضمین حقوق و امنیت ارامنه قره‌باغ در چارچوب الزامات قانون اساسی آذربایجان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
تا همین اواخر رهبران ارمنستان بحث در مورد این موضوعات را غیرممکن می‌دانستند، اما اکنون چاره‌ای جز پذیرش خواسته‌ها ندارند.
آنچه در جلسه 21 سپتامبر یولاخ مطرح شد و تصمیمات اتخاذ شد، عبارت است از:
1. طرح‌هایی برای ادغام مجدد جمعیت ارمنی قره‌باغ ارائه شد.
2. بر اهمیت خلع سلاح هر چه سریع‌تر نیروهای مسلح ارمنی تأکید شد.
3. تأمین سوخت و حمایت‌های بشردوستانه از ارامنه قره‌باغ مورد بررسی قرار گرفت.
4. نیازهای عمومی، پزشکی و آتش‌نشانی درخواست شد.
5. قرار شد جلسه بعدی به زودی برگزار شود.
لازم به ذکر است که در نتیجه جنگ 44 روزه دوم قره‌باغ در سال 2020، آذربایجان کنترل بخشی از قره‌باغ و 7 ناحیه اطراف آن را به دست گرفت.
پس از توقف خصومت‌ها با بیانیه مشترک رهبری آذربایجان، ارمنستان و روسیه در 10 نوامبر 2020، نیروهای حافظ صلح روسیه در کریدور لاچین و خط تماس قره‌باغ مستقر شدند. طرفین هنوز موفق به امضای توافقنامه صلح نشده‌اند. مذاکرات صلح با میانجیگری اتحادیه اروپا، روسیه و آمریکا برگزار شده است.
مناقشه قره‌باغ که در سال 1988 آغاز شد به درگیری بین آذربایجان و ارمنستان منجر شد. قبل از توافق آتش‌بس در سال 1994، منطقه قره‌باغ کوهستانی آذربایجان و 7 منطقه مجاور آن اشغال شده بود.
