یلدا، آیینی سنتی است که این روزها در سایه تجمل‌گرایی و مصرف گرایی رنگ و بوی دیگری گرفته است و فاصله و شکافی که بین یلداهای ما با یلداهای نیاکانمان وجود دارد، عمیق و نیازمند ترمیم است.
به گزارش جهان نيوز به نقل از باشگاه خبرنگاران، دید و بازدید با اقوام، آشنایان و دوستان از جمله رفتارهای زیبای ما ایرانیان است که در تعابیر دینی از آن با عنوان «صله رحم» یاد شده است. در آیات قرآن کریم و روایات حضرات معصومین (ع)، تأکید بسیاری به اهتمام این امر شده است.
امیرالمؤمنین (ع) این عمل را محبت‌آور و از بین برنده دشمنی‌ها معرفی کرده‌اند؛ «صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ الْمَحَبَّةَ وَتَکْبِتُ العَدُوَّ». افزایش طول عمر یکی دیگر از ثمرات این ارزش اخلاقی است، پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «گاهی می‌شود از عمر کسی ۳ روز باقی مانده است، اما صله رحم به جای می‌آورد، پس خداوند آن را تا ۳۰ سال به تأخیر می‌اندازد و گاه می‌شود که از عمر کسی ۳۰ سال باقی مانده است، اما قطع رحم می‌کند، پس خداوند آن را به سه روز تبدیل می‌کند.»
امام صادق (ع) به مجموعه‌ای دیگر از ثمرات صله‌رحم چنین اشاره فرموده است: «صله ارحام، اخلاق را نیکو، دست را با سخاوت، دل و جان را پاک و روزی را زیاد می‌کند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد.»
اما نیاکان ما برای زنده نگه داشتن صله رحم چه برنامه ریزی هایی کرده‌اند؟ می‌بینیم که گذشتگان ما قوانینی از جمله احترام به بزرگ‌تر داشتند. دیگر اینکه احترام خاصی برای اقوام دور داشتند و سعی می‌کردند ارتباط خوب و صمیمی با آنها داشته باشند. همچنین احترام به کسی که علم و دانش بیشتری داشت، سن بیشتری داشت و… همه جز برنامه‌های زندگی و سبک زندگی گذشتگان ما محسوب می‌شود و حتی، در این مسیر، نیاکان و گذشتگان ما آئینی را برپا کردند که به «صله رحم» توجه ویژه ای داشت.
یلدا، شبی به بلندای فرهنگ ایران زمین
با نگاهی به این مسیر و تجربه‌های زیسته یکان یکان ما، باید دید آیا توانسته‌ایم این راه و روش را با دستکاری های نامناسب تغییر ندهیم و به سمت و سوی دیگری سوق ندهیم؟ آن را زنده نگه داشته و پاس بداریم و در زندگی مان وارد سازیم؟
یلدا، فرصتی برای جامعه پذیری نسل جدید
یک جامعه شناس در گفتگو با مهر با اشاره به برگزاری آئین دیرینه یلدا در کشور، اظهار کرد: یلدا یکی از مناسبت‌هایی بود که نیاکان ما به درستی بهانه کرده بودند تا دور هم باشند و جشنی را برگزار کنند؛ جشنی که عامل تقویت صمیمیت و روابط بین اعضای خانواده، است که آن موقع خانواده گسترده و بزرگ‌تر هم بودند.
سیدحسن موسوی چلک با تاکید به اینکه یلدا بهانه‌ای برای شادی، ترویج مهربانی و گفتگو در مورد مسائل و اتفاقات خوشایند زندگی است، افزود: معمولاً در این جشن‌ها از اتفاقات خوب گفته می‌شد و در واقع فرصتی برای جامعه‌پذیری نسل جدید است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به گذر زمان و تغییر سبک زندگی و ورود تکنولوژی‌ها و فناوری‌های نوین طبیعتاً تغییراتی در این مناسک و مراسم اتفاق می‌افتد که در پی تغییرات مراسم‌ها مانند آن چیزی که در گذشته بود، اجرا نمی‌شود و در این مسیر می‌بینیم که امروزه، برخی شیوه‌ها در یلدا نیز تغییر کرده است.
وقتی پای چشم و هم چشمی‌ها وسط می‌آید
موسوی چلک در ادامه گفتگو چشم و هم چشمی‌ها تنها به یلدا محدود نمی‌شود و گاهی در نوروز، مراسم‌های عروسی و دیگر جشن‌ها شاهد آن هستیم و آنچه در حال وقوع است این بوده به اقتضای زمانه امروز باید کارکردهای یلدا را حفظ کرد، یعنی روابط صمیمی، دوستی، رفاقت و مهربانی بین اعضای خانواده را حفظ کرد.
وی با بیان اینکه مهمترین بهانه یلدا این بود که یک شب دورهم باشیم، بگوییم و بخندیم و صله رحم را نیز به جا آوریم و با روش غیرمستقیم این جشن‌ها را به نسل جدید هم منتقل کنیم گفت: باید با خلق ایده‌ها و یا روش‌های جدید فرصت‌های شادمانه زندگی کردن را در یلدا حفظ کنیم و آنها را افزایش دهیم.
موسوی چلک تصریح کرد: ما در این روزها بیش از هر زمانی نیاز به خلق شادمانه‌های گروهی داریم و یلدا یکی از آن شادمانه‌های گروهی بود که نیاکان ما به درستی گرامی می‌داشتند و گرنه یک دقیقه اتفاقی برای مردم نمی‌افتد که یک شب طولانی یا کوتاه‌تر باشد.
این جامعه شناس با اشاره به اشتراک عکس‌های یلدا در شبکه‌های مجازی، عنوان کرد: معتقدم هر کسی تصویری را منتشر می‌کند، فرصت یادآوری یک جشن و مراسم است و فرصت یادآوری هم مهم است اما این اشتراک گذاری ها نباید تجمل‌گرایی و چشم و هم چشمی را آمیخته این جشن کند. چیزی که در گذشته اتفاق افتاده و از نیاکان ما رسیده این است که به سادگی جشن‌ها برگزار می‌شدند و همین عامل ماندگاری آنها بود.
انجام سنت‌های قدیمی به معنای عقبگرد نیست
به راستی شب یلدا که ریشه در اعتقادات دینی و ایرانی ما دارد، نباید در تغییرات و تحولات وارد شده و رنگ و بویی به خود بگیرد که به سمت و سوی فراموشی سوق داده شود. باید تلفیق میان آداب و رسوم امروزی با گذشته را انجام داد و باید دانست که انجام سنت‌های قدیمی به معنای عقب گرد نیست.
اینکه لباس‌های یلدایی بپوشیم و به جای برنامه ریزی برای رفتن به منزل بزرگترها در این شب، تمام بازار را به دنبال یک شمع با طرح هندوانه بگردیم، خوشایند نیست و گویی ظواهر را گرفته و از باطن ماجرا غافل مانده‌ایم.
و اما سخن پایانی اینکه؛ در این مسیر، نقش خانواده و مدارس بیش از پیش پررنگ است، دو نهاد که باید در این باره پای کار آمده و سنت‌های گذشته را با کمی تغییر امروزی کنند و نگذارند که سیل غفلت تمام داشته‌هایمان را با خود ببرد.
