همه خسارت‌های ژنرال زنگنه به صنعت نفت
دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۱۲
کد مطلب: 773105
برای شناخت زنگنه می‌توان به آخرین جلسه کشورها تولیدکننده نفت یعنی اوپک مراجعه کرد جایی که با حضور وزیران نفت و انرژی کشورهای مختلف از وزیر نفت ایران تشکر و قدردانی شد و رسانه‌های وابسته به زنگنه نیز آن را شاخ و برگ دادند.
رسانه‌های منتسب به وزارت نفت و وابسته به دولت این خبر را به‌صورت گسترده و بدون هیچ توضیحی منتشر کردند؛ اما واقعیت این است که بر اساس رسم در اوپک، بعد از هر جلسه برای خداحافظی وزرایی که دوره ریاست آنها به پایان رسیده یک برنامه خداحافظی در نظر گرفته می‌شود که زنگنه هم بعد از 16 سال حضور در وزارت نفت، متن خداحافظی خود در اوپک را قرائت کرد.
اما این سؤال مطرح شد که چرا رسانه‌های وابسته به دولت در روزهای آخر عمر بیژن زنگنه به‌عنوان وزیر نفت، با صرف هزینه‌های سنگین به دنبال رزومه سازی برای زنگنه هستند؟
بيژن زنگنه از پس از ۹ سال تصدي وزارت نيرو (از سال ۶۷ تا ۷۶) با روي کار آمدن دولت اصلاحات پست وزارت نفت را بر عهده گرفت و تا سال ۸۴ وزير نفت ايران بود و دوباره با سرکار آمدن دولت تدبير و اميد دوباره به ساختمان وزارت نفت برگشت. خساراتی که مدیریت زنگنه به صنعت نفت کشور زد آن‌قدر زیاد است که جای هیچ شک و شبه‌ای را حتی برای محاکمه وی خالی خالی نمی‌گذارد.
اولین اقدام وزارت نفت، مانور دادن روی بابک زنجانی بود؛ فردی که در دور زدن تحریم‌ها حضور فعال داشت و پول یک محموله نفتی را پس نداده بود. بابک زنجانی یا همان «ب.ز» کسی بود که وزیر نفت دولت به او مدیون است؛ چراکه بهانه بزرگی بود تا در چند سال گذشته هر بار زنگنه با توسل به آن از پاسخگویی فرار کند.
1- کرسنت و خسارت ده‌ها میلیارد دلاری آن به کشور
قرارداد ننگین کرسنت که توسط آقای زنگنه در زمان خاتمی بسته شد، خسارت زیادی به کشور وارد کرد تا جایی که گاز ایران را به عملاً باقیمتی نازل فروختند و خسارت ده‌ها میلیارد دلاری روی دست کشور گذاشتند.
به گفته علیرضا زاکانی، نماینده سابق مجلس در کرسنت 50 میلیارد دلار خسارت شامل جرائم و عدم‌النفع به کشور وارد شده که اگر یک حساب ریالی کنیم، باید گفت صدها میلیارد تومان به کشور خسارت وارد شده است.
نتیجه شکایت میان ایران و امارات در دادگاه لاهه تا 8 سال پیش مسکوت مانده بود اما حضور وزیر نفت و برخی مدیران وی در مسند کار در دولت یازدهم باعث شد در این پرونده همه چیز به ضرر ایران شود، طرف اماراتی با استناد به اینکه اگر این قرارداد مشکل داشته چرا امضاکنندگان آن اکنون وزیر نفت هستند توانست ایران را محکوم کند؛ در همان روزها زنگنه بارها اعلام کرده بود که ماجرای پرونده کرسنت، ایران مقصر است!
این اظهارنظرهای وزیر نفت و عدم قرار گرفتن تیم حقوقی قوی برای به نتیجه رسانده این پرونده از سوی وزارت نفت، 18 میلیارد دلار جریمه روی دست ایران گذاشت.
اولین سؤال نسبت به عملکرد زنگنه شکل گرفت؛ درحالی‌که پرونده بابک زنجانی از سوی 4 وکیل قوی و کارکشته هدایت می‌شد اما برای پرونده کرسنت، وکیل قوی گمارده نشد؟
2- واردات بنزین و توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌ها
به دنبال افزایش تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در زمان وزارت «مسعود میر کاظمی»، وزیر نفت دولت نهم، طرح ضربتی افزایش بنزین در کشور را کلید زد و درحالی‌که ایران 49 درصد بنزین و 11 درصد گازوئیل مصرف داخلی را وارد می‌کرد، این طرح باعث خودکفایی تقریبی ایران در تولید سوخت شد.
اما در سال 92 ابتکار اعلام کرد که بنزین تولید داخل محتوی سرب بوده و عامل آلودگی هواست؛ وزارت نفت هم در اظهارنظرهایی ضدونقیض درنهایت آلوده بودن بنزین داخلی را تأیید کرد؛ به‌این‌ترتیب بعد از مدت‌ها بی‌نیازی ایران از واردات بنزین، دوباره به بهانه آلوده بودن بنزین داخلی، واردات بنزین کلید خورد.
کمتر از یک سال بعد و بررسی نتایج آزمایشات بنزین داخلی نشان داد که بنزین پتروشیمی‌ها به‌هیچ‌عنوان آلودگی‌ای بیشتر از بنزین وارداتی نداشته است و همه این جنجال‌ها برای اعطای رانت واردات بنزین به همسر یک مقام مسئول در دولت بوده است!
به این‌ترتیب بیش از یک سال تولید بنزین داخل در پتروشیمی‌ها متوقف و واردات آن توسط همسر یکی از اعضای دولت صورت گرفته و دلارهای زیادی برای واردات بنزین از کشور خارج شد.
3- خروج توتال و قراردادهایی که خسارت ایران را جبران نکرد
در جریان قراردادهای جدید نفتی در کشور موسوم به IPC نیز تلاش زنگنه در راستای محرمانه ماندن این قراردادها منجر به مشکلات و خسارات زیادی در کشور شد.
توتال در اواخر دهه 70 یعنی زمانی که همین آقای زنگنه وزیر نفت دولت اصلاحات بود، قرارداد توسعه فاز 11 پار جنوبی را با وزارت نفت بست؛ اما در آن دوره توتال کار را به لطایف‌الحیل عقب انداخت و آخرسر هم در سال 87 دست از کار کشید و رفت.
توتال دوباره در زمان وزارت آقای زنگنه به ایران بازگشت اما این بار به بهانه جذاب‌تر شدن قراردادهای نفتی در چارچوب ipc وارد قرارداد با ایران شد؛ قراردادی که در همان زمان بسیاری از کارشناسان اعلام کردند باید ضمانت اجرایی محکمی داشته باشد اما وزارت نفت کارشناسان را متهم به عناد کرده بود.
سرانجام با اعلام خروج آمریکا از برجام، توتال فرانسوی- آمریکایی که پیدا بود منافع کلانش را در آمریکا به یک سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری در ایران نمی‌فروشد، زمزمه خروج سر داد.
اما زنگنه در پی متوقف شدن فعالیت‌های توتال در ایران، آب پاکی را روی دست همه ریخت و اعلام کرد «جریمه‌ای مشمول این کار توتال نمی‌شود، فقط آن پولی که این شرکت تاکنون هزینه کرده، به او عودت داده نمی‌شود»!
شرکت فرانسوی توتال در دو دهه اخیر روزانه 15 میلیون دلار خسارت به ایران زده است. این مطلب را اصغر ابراهیمی اصل مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی عنوان کرده است. او تصریح کرد: شرکت توتال با یک برنامه از پیش تعیین‌شده وارد صنعت نفت ایران شده، بنابراین در هیچ جای قرارداد IPC، ابزار و ضمانت اجرایی برای اعمال جریمه یا غرامت برای این شرکت وجود ندارد.
4- تعطیلی کارت سوخت و خسارت صدها هزارمیلیاردی به کشور
سهمیه‌بندی بنزین بعد از صرف صدها ساعت وقت از سوی کارشناسان در این حوزه و همچنین تحمیل هزینه‌های سنگین به دولت برای راه‌اندازی زیرساخت‌های مرتبط با آن نظیر کارت‌های سوخت در سال 86 اجرایی شد؛ اما اوایل سال عمر دولت بیژن زنگنه و هم‌قطارانش سهمیه‌بندی و کارت سوخت را کنار گذاشتند. با حذف این طرح استراتژیک، طی پنج‌سال اخیر میزان مصرف روزانه بنزین از ۶۹ میلیون لیتر در پایان سال ۹۳ به بیش از ۹۱ میلیون لیتر در فروردین سال 98 رسید.
با افزایش بی رویه مصرف سوخت و قاچاق آن، زنگ خطر واردات بنزین در کشور به صدا درآمد و دولت تصمیم گرفت سهمیه‌بندی بنزین را با افزایش قیمت آن بازگرداند.
از ابتدای خردادماه سال 94 تا 24 آبان ماه سال 98 که سهمیه‌بندی سوخت متوقف‌شده بود 53 ماه گذشت که در هرروز بین 10 تا 20 میلیون لیتر سوخت قاچاق شده است. محاسبات نشان می‌دهد در 4 سال و نیم دوران توقف کارت سوخت، 144 میلیارد دلار یعنی رقمی بالغ‌بر 860 هزار میلیارد تومان ضرر به کشور رسیده است.
5- توقف روند پالايشگاه‌سازي در کشور با مدیریت ژنرال زنگنه
اگرچه تأکید رهبر انقلاب و همچنین کارشناسان نفتی در سال‌های گذشته کاهش وابستگی بودجه به نفت بوده و حتی درجایی عنوان شد که در چاه‌های نفت باید بسته شود اما همواره اولویت سیاست‌های نفتی کشور، استخراج نفت از میادین مشترک و همچنین جلوگیری از خام فروشی بوده است.
استخراج نفت از میادین مشترک از این جهت اهمیت دارد که اگر ایران برداشت نفت خود را کاهش دهد، کشور مقابل با برداشت خود، از این میدان بیشتر بهره می‌گیرد. در حال حاضر ایران 5 میدان مشترک با عراق شامل میدان نفت شهر (سابقاً نفت شاه)، میدان دهلران، میدان پایدار غرب، میدان نفتی آذر، میدان نفتی آزادگان و میدان نفتی یادآوران (سابقاً حسینیه-کوشک) دارد.
4 میدان با عربستان سعودی وجود دارد که شامل اسفندیار، فروزان، فرزاد A (فارس ۱) و فرزاد B یا همان فارس ۲ است. در طول مرز مشترک آبی ایران و قطر، میدان نفتی رشادت قرار دارد، همچنین لایه نفتی میدان پارس جنوبی نیز در طول مرز مشترک ایران و قطر مستقر است.
ایران باکویت در میدان نفتی و گازی آرش که در طول مرز مشترک واقع است، شریک است. با امارات متحده عربی هم 4 میدان مشترک شامل: میدان نفتی فرزام، میدان نفتی نصرت، میدان نفتی مبارک و میدان نفتی سلمان وجود دارد و درنهایت با عمان، میدان نفتی هنگام مشترک است.
باروی کار آمدن زنگنه روند پالايشگاه‌سازي در کشور را متوقف شد و او زحمات قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا و عملکرد دولت‌هاي نهم و دهم را در حوزه ساخت پالايشگاه زير سؤال برد. زنگنه بارها اعلام کرده بود که ساخت پالايشگاه صرفه اقتصادي ندارد و در سال‌های گذشته مدعی شد بدتر از طرح پالايشگاه ستاره خلیج‌فارس در عمر خود ندیده است!
اظهارات زنگنه درباره پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس چندین سال پروژه ساخت آن را عقب انداخت و این اقدام در حالی بود که عربستان از این توقف کاملاً خوشحال بودند چراکه ایران از میدان مشترک خود با این کشور استفاده نمی‌کرد! تا سال 96 برداشت عربستان از میدان نفتی مشترک میان ایران و این کشور 10 برابر بیشتر از ایران بود؛ شاید علت تشکر وزیر نفت عربستان از زنگنه همین مسئله باشد.
درنهایت تحریم و عدم توانایی وزارت نفت در تأمین بنزین موردنیاز کشور، دولت را به این جمع‌بندی رساند که به قرارگاه خاتم کمک کند تا ستاره خلیج‌فارس را تکمیل و افتتاح کند؛ این روزها ایران نه‌تنها واردکننده بنزین نیست، بلکه به یک صادرکننده نیز تبدیل‌شده است، اقدامی که می‌توانست 5 سال زودتر به سرانجام برسد.
6- از دست رفتن بازار نفت ایران در مدت 8 سال
در سال 98 و بعد از عدم توانایی ایران درفروش سهمیه نفت معین‌شده، اوپک سهم تولید نفت ایران و ونزوئلا را به‌شدت کاهش داده و برای جایگزین کردن این میزان کاهش، عربستان سهمیه نفت ایران را تقبل کرد.
اقدامی که وزارت نفت در توجیه آن در اولین روزها اعلام کرد که چاه‌های نفت عربستان ظرفیت چنین تولیدی را نخواهد داشت اما در ادامه تولید نفت توسط عربستان صورت گرفت و همکاری وی با کشورها برای تأمین نفت موردنیازشان در کنار عدم توانایی ژنرال زنگنه در دور زدن تحریم‌ها برای فروش نفت باعث شد روزبه‌روز سهم ایران از بازار نفت جهانی کمتر شود تا جایی که فروش نفت ایران به کمتر از 300 هزار بشکه نیز رسید!
نتیجه عدم فروش نفت از سوی زنگنه در کنار تدوین بودجه کاملاً وابسته به نفت، باعث شد تا درآمدهای نفتی کشور محقق نشده و فشار ناشی از آن مستقیماً روی اقشار کم‌درآمد و ضعیف جامعه وارد شود.
رسانه‌های حامی زنگنه که پخش یک نماهنگ چنددقیقه‌ای برای زنگنه در جلسه اوپک را دستاورد ژنرال و وزارت نفت می‌دانند اگر حقیقت را وارونه جلوه نمی‌دادند امروز باید فریاد زنگنه را محاکمه کنید سر می‌دادند.
