دانشمندان با گذشت 10 سال از زمان ارائه اولین توالی کامل ژنوم انسان، به استقبال دستاوردها و پیشرفتهای جدید تر شتافته و آرزوهای فراوانی را برای دهه در پیش رو در سر می پرورانند.
به گزارش خبرگزاری مهر، در سال 2000 دانشمندان برای معرفی دستاورد "پروژه ژنوم انسان"، پروژه ای که به رمزگشایی کامل دی ان ای انسان منجر شده بود در کاخ سفید به بیل کلینتون، رئیس جمهور آن زمان آمریکا ملحق شدند. با گذشت 10 سال از آن زمان و سالگرد 10 سالگی این دستاورد بزرگ دانشمندان دستاوردهای علمی این پروژه را مورد بررسی قرار داده و امیدوارند با استفاده از اطلاعات به دست آمده از این پروژه بتوانند پیشرفتهای آینده را در این دامنه از علم پیش بینی کنند.

دستاوردهای پروژه ژنوم انسان

1- بهبود دادن اطلاعات: با همکاری وزارت انرژی آمریکا و موسسه ملی بهداشت، پروژه ژنوم انسان در ترویج رویه کنونی ارائه آنلاین و رایگان اطلاعات پیش گام به شمار می رود. این رویه شیوه ای تحقیقاتی را رواج داد که به محققان امکان می داد با سرعتی بالاتر از گذشته به اکتشاف بپردازند. به گفته "فرانسیس کالینز" رئیس موسسه ملی بهداشت و یکی از فعالان پیشین در ارائه توالی ژنوم انسان تنها مواردی که دانشمندان فعال در زمینه ژنوم انسان به آن نیاز دارند، اینترنت، مواد شیمیایی ارزان قیمت، ماشین چرخه ای حرارتی و دسترسی به یک ترتیب سنج دی ان ای است.

2- افزودن دی ان ای به "بسته منشاء انسانی": "مارک مک کارتی" از دانشگاه آکسفورد که بر روی دلایل ژنتیکی دیابت و چاقی مطالعه می کند، معتقد است پروژه ژنوم انسان ثابت کرد ژن ابزاری ارزشمند برای مطالعه بر روی منشا انسان و تاریخچه مهاجرتهای انسانهای پیشین به شمار می رود. با کمک اطلاعات این پروژه انسان توانسته است سن واقعی گونه خود و شباهتهای موجود میان بسیاری از انسانها را کشف کند، به ویژه جمعیتهای انسانی که منشا آنها به 70 هزار سال پیش از آفریقا باز می گردد. در عین حال اطلاعات ژنتیکی این پروژه نظریه های وابسته به باستان شناسی و زبان شناسی را نیز مورد حمایت و پوشش خود قرار داده است.

3- دستیابی به نشانه های منشاء ما قبل تاریخ بیماری ها: پروژه ژنوم به گونه ای به پایه و اساس پروژه های دیگری از قبیل HapMap که با هدف کشف SNPها یا چند شکلی های تک نوکلئوتیدی شکل گرفته بود تبدیل شد. SNPها تفاوتهای نشانه گذاری ژنها در میان اعضای یک گونه مشابه هستند و حروف مورد استفاده برای نشانه گذاری حروف A,T,C و G هستند. پروژه HapMap کاتالوگی از SNPهای رایج موجود میان انسانها است. این تفاوتها می توانند بر روی میزان آسیب پذیری انسانها در برابر بیماری هایی ویژه از جمله سرطان، بیماری های قلبی و دیابت تاثیرگذار باشد.

4- کشف کمبود ژن در دی ان ای انسان: قبل از آغاز پروژه ژنوم انسان، برخی از دانشمندان تخمین زده بودند سه بیلیون از حروف دی ان ای در تشکیل بیش از صدها هزار ژن نقش دارند اما اطلاعات به دست آمده از این پروژه نشان داد تعداد ژنهای موجود در ژنوم انسان از حد انتظار بسیار کمتر است. این پروژه نشان داد ژنوم انسان دارای 20 هزار تا 25 هزار ژن است و این به آن معنی است که هر یک از ژنها از پیچیدگی های بسیار زیادی برخوردارند. به گزارش مهر، به دلیل محدودیت حروف دی ان ای استفاده شده در هر ژن مشخص شد در حدود 98.5 درصد از دی ان ای انسان با ژنها در ارتباط نیست و از این رو برخی این بخش را "دی ان ای زباله" می نامند.

5- تحقیقات ژنتیکی بیشتر: از دیگر دستاوردهای پروژه ژنوم انسان، پرورش دادن نسلهای جدیدتر، سریعتر و ارزان قیمت تری در توالی ژنتیکی بوده است. توالی ژنتیکی که 10 سال پیش از ژنوم انسان به دست آمد اکنون به عنوان مرجعی برای مقایسه اطلاعات به دست آمده از شیوه های جدید رمزگشایی ژنوم انسان مورد استفاده قرار می گیرد.

پیش بینی 10 سال آینده مطالعات ژنتیکی

1- کشف منشاء دقیق انسان: دانشمندان در آینده ای نه چندان دور قادر خواهند بود با مقایسه ژنوم انسانهای مدرن با دیگر گونه ها منشا دقیق انسانها را در تاریخ کشف کنند.

2- ژن درمانی بیماری های را ریشه کن خواهد کرد: این شیوه درمانی، درمان با کمک جایگزینی ژنهای مختل، طی 10 سال آینده در نهایت به واقعیت تبدیل خواهد شد و بسیاری از بیماری های لاعلاج امروزی را درمان خواهد کرد.

3- تغییر مفهوم ژن: مفاهیم سنتی می گویند ژن منطقه ای از دی ان ای است که پروتئینها را رمزگذاری می کند. اما در سالهای اخیر دانشمندان موفق به کشف بخش زباله دی ان ای شده اند، بخشی که پروتئین نمی سازد اما در عین حال از اهمیت برخوردار است. به گزارش مهر، این کشف می تواند بیانگر این موضوع باشد که امکان تغییر مفهوم ژن با ادامه یافتن مطالعات ژنتیکی وجود خواهد داشت.

4- شخصی سازی ژنوم به واقعیت تبدیل می شود: متخصصان معتقدند با کمک گرفتن از جدیدترین فناوریها تا پنج سال آینده هر انسانی قادر خواهد بود به ازای کمتر از هزار دلار به توالی ژنتیکی خود دسترسی داشته باشد که این فرایند با گذشت زمان کم هزینه تر نیز خواهد شد.

5- تعیین شخصیت افراد به علم تبدیل می شود: با درک بهتر اطلاعاتی که در ژنوم انسان نهفته است، دانشمندان قادر خواهند بود بر روی تاثیرات فیزیکی و ذهنی ژنها بر روی انسانها اطلاعات بیشتری به دست آورند. به این شکل در آینده ای دور امکان تشخیص شکل ظاهری و خصوصیات رفتاری یک انسان تنها با کمک گرفتن از اطلاعات ژنتیکی وی امکان پذیر خواهد بود.