تهاجم مستانه به دین / نقدی بر فیلم حاجی فرح بخش!
يکشنبه ۳ اسفند ۱۳۹۳ ساعت ۰۱:۲۱
کد مطلب: 408504
به تازگی فیلم سینمایی (مستانه) در شبکه خانگی توزیع شده است. به این بهانه نکات زیر در نقد محتوایی این فیلم (و نه نقد مبتنی بر فنون سینمایی) تقدیم می‌شود.
نام فیلم : مستانه
کارگردان : محمدحسین فرحبخش
بازیگران : سحر دولتشاهی، باران کوثری، فرهاد اصلانی، میلاد کی‌مرام، آتیلا پسیانی
خلاصه داستان : یک بازیگر مشهور سینما مورد تعرض قرار میگیرد اما در مراجعه به دادگاه نمیتواند حقانیت خود را ثابت کند و ...
و حالا چند نکته دربارهی این فیلم :
1 - محمد حسین فرحبخش در برنامه هفت سیما گفته بود که فیلم مستانه ضددینی نیست و نمیتواند فیلم دینی بسازد و وزارت ارشاد هم به فیلم ضد دینی مجوز نمیدهد. او مدعی شده بود فیلمهایی ساخته که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و بنابراین ذیل نظام جمهوری اسلامی ایران و بدون هرگونه اشکال به لحاظ شرعی بوده است. این حرف همانی است که در فیلم مستانه هم از زبان بازیگر این فیلم بیان می‌شود. جایی که باران کوثری در نقش وکیل مستانه میگوید عکسهای بدحجاب بازیگران زن در اینترنت مبتذل نیست و این تنها نگاه متحجرانه عدهای مذهبینما است وگرنه این تصاویر متعلق به فیلمهایی است که از ارشاد مجوز گرفتهاند. در مورد ساخت فیلمهای محمدحسین فرحبخش که او را (حاجی) خطاب میکنند بسیار میتوان و باید گفت اما به یک نکته بسنده میکنیم که متأسفانه تصاویر بزککرده بازیگران زن و لباسهای نامناسب و تنگ در فیلمهای او بر بدن بازیگران و کلوزاپ چهرههای آرایش شده به مثابهی شرکتکنندگان در جشن عروسی و غیره از جمله مواردی است که لابد (حاجی) معتقد نیست اینها حرام است. شاهد این مدعا آنکه در برنامه هفت به صراحت میگفت که حرامی مرتکب نشده است و شرع را بهتر از هر کسی میشناسد! قابل تأمل آنکه وی در تصاویر پشتصحنه به بازیگران گوشزد میکند که حجاب خود را حفظ کنند و حتی یک تار موی آنان هم بیرون نباشد!!! این در حالی است که انبوهی از تصاویر ضدعفاف و شرع در لباس و حرکات و آرایش بازیگران به مخاطب عرضه می‌شود و معلوم نیست این چه اسلامی است که زن هر خودنمایی میتواند انجام دهد اما فقط موی خود را نباید نمایش دهد!
2 - در این فیلم ظاهراً دو نامحرم با مستانه در ارتباط هستند. یکی فرهاد (آتیلا پسیانی) و دیگری خسرو (میلاد کی‌مرام). اولی چه بسا قصد ازدواج دارد و به خانه مستانه رفت و آمد دارد و دومی معلم پیانوی خواهر مستانه است و اسیر هوای نفس!
این تفسیر ساده از این فیلم است. اما تفسیر عمیقتر آن است که به مخاطب نشان داده می‌شود یک فرد بیمار و وحشی (به بیان بازیگر فیلم) میتواند به مستانه تعرض نماید و این در حالی است که نامحرم دیگر علیرغم آنکه با مستانه در ارتباط است به او دستدرازی نمیکند. پس اصل اختلاط محرم و نامحرم اشکالی ندارد! در بخشی از این فیلم وکیل مستانه میگوید در جامعه امروزی ما غیرعادی نیست که زن و مرد نامحرم دقایقی زیر یک سقف (تنها) باشند اما رابطه غیرمشروع حاصل توحش و بیارادگی یکی از طرفین است!
حالا به نظر شما این فیلم با بیان اینچنینی توهین به روایتی نیست که می فرماید : امیرالمؤمنین علی علیهالسلام به زنان جوان سلام نمیفرمود تا مبادا بیش از ثواب سلام گناهی متوجه ایشان گردد!
آیا عادی شمردن ارتباط نامحرم آنهم تنها زیر یک سقف در تضاد با این روایت نیست که رسول اعظم صلی الله علیه و آله میفرماید : هیچ مردی با زن نامحرمی در خلوت سخن نمیگوید مگرآنکه در دل نسبت به او رغبت پیدا میکند. قسم به خدایی که جانم در دست اوست مردی با زنی خلوت نمیکند مگر اینکه شیطان (برای به گناه انداختن آنان) وارد می‌شود.
متاسفانه در این فیلم از زبان وکیلی که زن مورد تعرض قرار گرفته او را مذهبی نما میداند و حتی بارها در این فیلم از ناسزا و الفاظ زشت در مورد او استفاده میکند گفته می‌شود که خلوت زن و مرد نامحرم برابر شرع مقدس اسلام زمینه گناه را فراهم میکند و در مقابل فرد مورد تعرض واقع شده طوری وانمود میکند که انگار این حرفها استفاده ابزاری از دین و متحجرانه است!
3 - مستانه در این فیلم با لحنی حقبهجانب میگوید : (من کار بدی نکردم که باید اینگونه مجازات شوم) و این در زمانی است که او به دلیل ارتباط نامشروع به حکم دادگاه شلاق خورده است!
اصرار در گرمگرفتن با معلم پیانوی خواهرش بطوریکه وی از انگشتان کشیده و نوع عطری که مستانه استفاده کرده میگوید، تعارف به ماندن در منزل پس از اتمام درس پیانو، سپردن خواهرش به معلم نامحرم (با عبارت حواستون به مریم باشه من مشغله زیادی دارم)، گرمگرفتن معلم پیانو با شاگردش (با بکاربردن عبارت مریم جون و تغییر عبارت خانم صدر به مستانه خانم)، انتخاب معلم مرد(نامحرم) برای خواهر جوان مستانه در منزل، راه دادن معلم (مرد نامحرم) به خانه وقتی مریم نیست، پوشش غیراسلامی و نامناسب مقابل مرد نامحرم در منزل، بگوبخند کردن با فرهاد (نامحرم) جلوی خسرو از جمله کارهای بدی است که مستانه مدعی است مگر بد است؟!
4 - این فیلم با توجه به پشتصحنه به نمایش درآمده در پایان فیلم و دیالوگ وکیل خسرو، به نظر میرسد در صدد تولید جوابیه در مقابل اظهارات فرج الله سلحشور کارگردان مجموعه یوسف پیامبر درباره زنان بازیگر و سینما هم بوده است. مستانه در این فیلم میگوید هر زن در هر شغلی میتواند اجازه ندهد که مورد سوء استفاده قرار گیرد یا در پاسخ به ادعای جریحه دار شدن عفت عمومی با نمایش تصاویر بدحجاب بازیگران زن در اینترنت (و چه بسا در پرده سینماها) میگوید : تا شئونات را چی بدونین؟ این نگاه مریض شما است که باعث می‌شود در زندگی مردم سرک بکشید. وکیل مستانه هم میگوید : عکس‌ها از نظر شما مبتذل است وگرنه مربوط به فیلمهایی است که در همین نظام با مجوز وزارت ارشاد تولید شده‌اند! او به وکیل خسرو میگوید : شما به فرهنگ و سینمای مملکت توهین کردید (در حالی که مشابه اظهارات سلحشور را داشته است) و خوشحالم که مردم این افکار متحجرانه امثال شما را ندارند!
5 - در این فیلم حرف درستی هم وجود دارد و آن بیان اینکه زن میتواند با رفتار اشتباه خود زمینه تحریک را فراهم کند. متاسفانه این حرف درست از زبان نماینده دادگستری زده می‌شود که میگوید : زن تا خودش نخواهد اجازه تجاوز نمیدهد (اما با نگاه معنادار وکیل مستانه در طرد این سخن مواجه می‌شود) و یا وکیل خسرو (متجاوز) میگوید : هر منکری انگیزه میخواهد و علت جرم تحریک ایجاد شده از سوی مستانه بوده است. در این فیلم وکیل فرد متجاوز فردی با ظاهری مذهبی که از اسلام سوء استفاده میکند نمایش داده می‌شود و اعتقادات اسلامی از زبان او بیان می‌شود و یا از زبان نماینده دادگاهی که به گمان مستانه عدالت را رعایت نکرده است به مخاطب ارائه میگردد.
6 - وکیل مستانه در دادگاه میگوید : فضای نا امن حاصل خودنمایی برخی بازیگران سینما نظیر مستانه نیست بلکه فضای ناامن آن است که خسرو (فرد متجاوز) برای امثال موکل من ایجاد کرده است!
این درست است که مرد نامحرم باید چشم خود را مواظبت کند (به بیان قرآن کریم) و از ارتباط و شوخی با نامحرم به شدت پرهیز نماید (به بیان قرآن کریم و روایات) اما زن هم اجازه خودنمایی ندارد (به بیان قرآن کریم و روایات) و حتی نباید طوری رفتار کند که اگر فردی در دل مریض است به گناه اقدام کند (تصریح قرآن کریم)
حال در این فیلم طوری به مخاطب القاء می شود که بدحجابی برخی بازیگران زن سینما اشکالی ندارد و مشکل از بددلی مردانی است که به گناه میافتند و حتی فرهاد (نامحرم) در این فیلم نماد مردی است که با وجود محرمنبودن اما تعرضی هم در ارتباط دوستانه با مستانه نداشته است! به نظر شما این نوع القاء به مخاطب با اسلام در تضاد نیست؟
7 - سکانس کوتاه چادر به سر کردن مستانه و پخش اذان هم از شاهکارهای فرحبخش است. مستانه که پوشش نامناسبی دارد به یکباره در یکی از اماکن متبرکه نشان داده می‌شود تا به مخاطب القاء شود که او هم فردی مذهبی است (و البته به نظر می رسد این کار استفاده ابزاری از چادر و دین باشد)
8 - در پایان فیلم هم از زبان محمد متوسلانی به مستانه گفته می‌شود که او هم دردکشیده و در دادگاه این مملکت به لطف تندروهای اول انقلاب تحقیر شده است! او با بیان اینکه مردم حرف آخر را میزنند به مستانه میگوید : (مرغ زیرک چون به دام افتد تحمل بایدش) و از او میخواهد صبر کند!
در یک جمله باید گفت یک آسیب اجتماعی که قرار بود در فیلم مستانه مورد نقد واقع شود به صدور بیانیههای متعدد علیه اسلام و قوه قضائیه تبدیل شده است.
و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.
آقايون چرا صورت مسئله رو اشتباه متوجه شدين و جواب اشتباه ميدين. اولا همين توهين هايي كه همين نفر قبلي داره ميكنه خودش جزو گناه هاي كبيرس. گناه گناهه چطور اون آقا كه داريد به اصطلاح حاجي خطاب ميكنيد گناه كاره اين آقا كه نظرش رو تأييد كرديد گناه كار نيس گناه گناهه ابعادش مهمه ولي باز هم همون گناهه. در همين به اصطلاح نقد و نكته شما خودتون كارگردان رو زير سوال برديد و ميگيم گناه نه ولي به يك انسان داريد توهين و كنايه ميزنيد. شما خودتون همينجا داريد از مثالهايي استفاده ميكنيد كه حجو اسلاميش نقد اشتباهه. مگر حجوم تندروها در اول انقلاب دروغه؟ اين فيلم حمايت از اين بازيگر نيس صورت سوال رو دوباره بخونيد اين فيلم كاملاً بيانگر محل و جايگاه و خواستگاه زندگي ماست كه مابايد خودمون رو با اون وقف بديم و در اين فيلم اين بازيگر اينطور نبوده. كارگردان داره به ما ميگه مواظب باشيد. يك مشكل اجتماعي رو با واقعيت ها بيان ميكنه. آيا استخدام يك معلم مرد در ايران وجود نداره براي خانومها. آيا تعليم رانندگي ها مرد به شرط وجود يك خانم ديگر براي تعليم يك خانم قرار نميدن؟ آيا اين 3 نفر در يك مكان بسته نيستن؟ والا موقعي كه مأمور مارو ميگيره با دختر ميگه تو يه مكان بسته‌ايد. پس اين هم كه خود دولت اجازه داده بايد زير سوال برد؟ يا نه طبق رويكرد زمانه جلو رفت؟ با اين كه فيلم سكوت بره ها بيش از 20 ساله در جهان اكران شده (و در ايران هم داراي دوبله استثنايي هست) هنوز هم كه هنوزه دختران از سوار شدن به ون امتناع ميكنن و ترس درونشونه. پس اين نشون ميده اون فيلم به هدفش رسيده. اين فيلم هم همينطور بيانگره اينه كه سري كه درد نميكنه براي چي بايد دستمال بست. اينه صورت مسئله آقايون
وقتی صحنه آخر فیلم که بازیگر با چادر در صحن امامزاده دیده می شود را در کنار مابقی فیلم قرار می دهیم، کاملا ساختگی بودن و نچسب بودن این دو صحنه مشاهده می شود. این دو طرز فکر کاملا در خلاف جهت هم هستند: کسی معرفت(هرچند ناچیز) زیارت امامزاده دارد نمی توانند استدلالی مشابه استدلالهای فیلم در تایید بدحجابی داشته باشد. بنابراین، بیشتر به نظر می رسد برای منظورهای دیگری چنین صحنه ای قرار داده شده است. ضمنا، اصلا حذف این صحنه هیچ خللی به کلیت داستان وارد نمیکرد! این مساله موید این است که باوجود شعارهای پرطمطراق در فیلم، کارگردان دست به دامن این چنین صحنه های کلیشه ای شده است!
مطلبی که از نظرها دور مانده است این است که، مطابق قوانین (ادله اثبات دعوی) قهرمان فیلم اگه در اروپا و امریکا هم به دادگاه شکایت کند باز هم کمابیش همین نتیجه را خواهد گرفت! چالش بزرگ در کل فیلم، موضوع تقابل بین اخلاق و قانون در برخی حوزه ها است! اگر یادتان بیاید فیلمهای خارجی با همین مضمون را دیده ایم که موید این ادعا است. دوستان دست اندرکار فیلم، تفاوت بین اخلاق و قانون را درک نمیکنند! متاسفانه از این عدم درک، ناجوانمردانه در جهت تحقیر مذهب و دین استفاده شده است. دین ما بر خلاف مسلکهای غربی و شرقی، برای برون رفت از این تقابلهای اخلاقی-قانونی راه حل ارائه می دهد. اما دست اندرکاران فیلمهای به دلیل مطالعات غیر بومی، از آنها بی اطلاعند.
ولی در کل میلاد کی مرام بازیگر خوبیه و خیلی مستعده ولی متاسفانه تا الان بخت یارش نبوده یا انتخاب های خوبی نداشته و متاسفانه همش فیلم های سطح پایین و غیرارزشی کار کرده که مخاطب خاص داره. واقعا فیلم هایی مثل مستانه و ملی و راه های نرفته اش و غیر مجاز، به شخصیت هنريش آسیب زده و محبوبیتش رو کم میکنه.
جدای از نقدهایی که گفتین درمورد نگاه فیلم به دین و سینما و ..... من خیلی از فیلم بدم اومد بخاطر فن و تکینک بد خود فیلم. خیلی آماتوری و افتضاح ساخته شده و بازیگرا افتضاح بازی کردن. یعنی آدم بدنش مور مور میشه با دیدن این فیلم بی محتوا و پر از ایراد فنی و تکنیکی. خیلی بد ساخته شده و خیلی بد بازی کردن توش
پدر رانت بگید بهتر از حاجی است