از نماز عید فطر تا 'آیین عید پهلك' و 'آش بدرقه'
يکشنبه ۲۹ مرداد ۱۳۹۱ ساعت ۱۶:۲۲
کد مطلب: 240244
در همین زمینه ایرانیان مسلمان در روزهای پایانی ماه مبارك و به خصوص در روز عید سعید فطر آیین های متعدد و متفاوتی را برگزار می كردند كه در فرهنگ شناسی رفتاری و قومی از این آیین ها با عنوان 'آیین های بدرقه' یاد می كنند.
** شكوه همبستگی مسلمانان در برپایی نماز عید فطر
اوج آیین های بدرقه را در روز عید سعید فطر شاهد هستیم كه مردم روزه دار از نخستین ساعات این روز با پخش شیرینی و شربت و سر زدن به بزرگان علاوه بر به جا آوردن سنت حسنه 'صله رحم' در گروه های و دسته جات بزرگ به سمت مصلای بزرگ شهر و روستای اقامت شان برای برپایی مراسم نماز پر فیض فطر حركت می كنند.
بر پایی نماز عید فطر نه تنها آیینی عظیم و معنوی به شمار می رود كه در حقیقت بازتاب دهنده روحیه اتحاد و انسجام مسلمانان است. این آیین كه در تمام ایران پهناور برگزار می شود، به نوعی نشان دهنده شكرگذاری مسلمانان روزه دار از خالق خود به پاس سلامت روحی و جسمی عطا داده شده به آنها برای همراهی با ماه میهمانی خدا است.
** 'آش بدرقه'، سنتی به درازای تاریخ
برخی از آیین و سنن فرهنگی و قومی امروزه به دلیل گسترش شهرنشینی در برخی از مناطق كشورمان كمتر مجالی برای بروز و ظهور پیدا كرده اند و اغلب شكل آنها حفظ شده و یا در قالب خاطره ها و یادمان های بزرگترها فامیل برای جوانان روایت می شود.
اما هنوز در مناطق مركزی و شرقی كشورمان برپایی برخی از آیین ها و شكل ریخت شناسانه رفتارهای فرهنگی شكل اجرایی خود را حفظ كرده اند. از این دست آیین ها كه متقارن با روزهای پایانی ماه مبارك رمضان است، می توان به مراسم پختن 'آش بدرقه' و پخش كردن آن میان اهالی محل و افراد تهی دست اشاره كرد.
در این آیین مذهبی كه یكی از زنانه ترین شكل رفتارهای فرهنگی و قومی ایرانیان به شمار می رود، هفت زن از بانوان حاضر در یك محل كه نام آنها 'فاطمه' است در خانه یكی از معتمدین و افراد مورد اطمینان محل جمع می شوند و در شب آخر ماه رمضان بعد از اقامه نماز مغرب و عشا به پختن آش مشغول می شوند و ضمن آرزوی سلامتی برای تمامی افراد شهر و روستای خود، ماحصل غذای خود را میان همسایگان و افراد تهی دستی كه آنها را می شناسند توزیع می كنند.
** 'عید پهلك' و غسل شب عید
در مناطق غربی و جنوبی كشور نیز آیینی به نام 'عید پهلك' هنوز زنده است و شكل عملی و اجرایی خود را حفظ كرده است.
در این آیین خانواده هایی كه از ماه رمضان سال گذشته تا ماه میهمانی خدا در سال جاری بنا به قضا و قدر روزگار یكی از عزیزان خود را از دست داده اند، در شب آخرین روز ماه رمضان میزبان افراد مومن و معتمد و بزرگان شهر و روستا می شوند و در حقیقت این افراد با سرزدن به منزل آن خانواده ها علاوه بر آرزوی غفران الهی برای عزیز از دست رفته شان، سلامت و طول عمر را از خداوند متعال برای آنها مسالت می كنند و در پایان نیز نمازی به جماعت خوانده می شود و مراسم هایی مانند خواندن ادعیه و قرآن خوانی در این مجالس برگزار می شود.
همچنین بنا به اصول شرعی و باورهای مذهبی، مسلمانان در آخرین شب ماه رمضان كه به عید فطر ختم می شود 'آیین غسل' را به جا می آورند و در كنار پاكسازی روح، با پاك كردن جسم، خود را برای حضور در مراسم نماز عید فطر آماده می كنند.
موارد اشاره شده تنها بخش كوچكی از آیین ها و سنن متعدد ایرانیان در برخورد با مناسبت های مختلف مذهبی به ویژه ماه رمضان و عید سعید فطر است و نشان دهنده عمق و ژرفای غنی ایرانیان و پیشینه و عقبه تمدن آنها به شمار می رود.
