تاملی بر سخنان مطرح شده خطاب به «سفرا»؛
مفهوم بیانات رهبرانقلاب و رئیس جمهور در دیدار با سفرا چیست؟/ ماموریت‌های تازه برای دیپلماتهای ایرانی
سه شنبه ۲ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۴:۱۴
کد مطلب: 629083
گروه سیاسی جهان نيوز: دولت یازدهم و دوازدهم به عنوان دولت های دیپلماتیک شناخته می شوند. چراکه اصل و اساس این دولت ها را مذاکرات و تعاملات خارجی تشکیل می داد. در این حوزه دیپلماتهای دولتی از جمله افراد شاخص دولت یازدهم محسوب می شدند. وعده های متعددی که روحانی در دوران کاندیداتوری خود داد نیز ناظر و استوار بر همین مسئله بود. بازگشت عزت به پاسپورت ایرانی، رفع تحریم‌های خارجی، سربلندی ایران در مجامع بین المللی، تعامل سازنده با دنیا و ... همه و همه با توجه به اساس قرار دادن حوزه دیپلماتیک به مردم داده شد. اما اخیرا در همایش سالانه رئیس جمهور با سفرا و روسای نمایندگی‌های ایران خارج از کشور جنس سخنان روحانی منتقدانه بود.
حسن روحانی با بیان اینکه سفرا باید تحرک و فعالیت بیشتری خصوصا در ارتباط گیری با ایرانیان خارج از کشور داشته باشند، گفت: «رابطه سفرا و مسئولین نمایندگی‌های کشورمان در خارج با این دسته از ایرانیان نباید صرفاً در مناسبت‌ها باشد، بلکه سفرا باید به وزارت امور خارجه برنامه و گزارش بدهند که در طول سال با ایرانیان خارج از کشور که به ایران عشق می‌ورزند، چه دیدارها و گفتگوهایی داشته‌اند.»
رئیس جمهور با تأکید بر اینکه امروز فرصت طلایی برای ملت ایران و دیپلماتهای کشور بوجود آمده است، خطاب به سفرا و مسئولان نمایندگی‌های کشورمان در خارج از کشور، اظهار داشت: «شما باید همه توان خود را برای فعالیت و همکاری با شرکت‌های مختلف بزرگ و کوچک بکار گیرید.»
وی ادامه داد: «سفارتخانه جمهوری اسلامی ایران و سفرای ما باید از امروز روزانه با یک شرکت اقتصادی در ارتباط بوده و با تمام نخبگان، سیاسیون، نمایندگان، اساتید دانشگاه‌ها در تماس باشند و این تماس نباید در قالب تماس‌های دیپلماتیک که نیاز به وقت و روز است باشد بلکه بایدسفرا بروند با همه مردم تماس بگیرند و سفیر باید بگوید که در هفته با چند شرکت دیدار داشته و چند کالا را برای صادرات و یا واردات هماهنگ کرده و نحوه پرداخت آن به چه شکل است. در بسیاری از موارد نیاز به حضور بانک ها برای تبادلات نیست و اگر درست تنظیم شود، یک صندوق یا شرکت می‌تواند این کار را انجام دهد.»
آنچه مشخص است، رئیس جمهور نسبت به فعالیت سفرای خود رضایت خاطر ندارد. در این حیطه موضوع تماس با سرمایه گذاران ایرانی در خارج از کشور و استفاده از نفوذ و سرمایه آنان از جمله اهدافی است که روحانی همواره در سفرهای خارجی مختلف در این چند ساله بدان اهتمام داشته است، اما با سخنرانی که چندی پیش درمیان سفرای دولت انجام داد، نشان می دهد که هنوز این اهداف محقق نشده که رئیس جمهور چندین باره بر روی آن تاکید می کند.
ایرانیان خارج از کشور پتانسیل زیادی برای بهبود روابط و پیشبرد اهداف ایران در کشورهای مختلف دارند. البته از سوی دیگر سفرا برای رضایت خاطر آنان بایستی خدمات لازم را به ایرانیان بدهند تا آنان را جذب کرده و روابط حسنه ای ابتدا با ایرانیان خارج از کشور که در بخش خصوصی فعالیت ویژه ای دارند انجام بپذیرد و این رابطه ایجاد شود تا مراحل بعد انجام گیرد.
از این رو ایرانیان خارج از کشور می توانند به عنوان بازوی سفرای ایرانی یا حتی سفیران حوزه های مختلف ایران در کشورهای مختلف فعالیت کنند؛ مسئله ای که به گسترش نفوذ کشورمان در جهان می انجامد. موضوع اقتصادی یکی از مهمترین بخش های است که سفرا باید در کشورهای مختلف به آن مشغول باشند. در حوزه مالی با توجه به اینکه بانکهای بزرگ اروپایی از مراودات مالی با ایران سر باز می زنند، راه میانه استفاده از صندوق های مالی برای پر کردن این خلاء است که سفرا بایستی با در این حوزه اقدام کنند. موضوعاتی که سفرا بایستی به آن اهتمام داشته باشند.
شاخص‌هایی که رهبر انقلاب برای یک سفیر و دیپلمات ایرانی برشمردند
مقام معظم رهبری هم در دیدار با سفرا سخنان مهمی را ایراد کردند و با برشمردن شاخص های یک دیپلمات خوب و موفق، سفیران و دیپلمات ها را به سوی تقویت توانایی ها و عملکرد خود رهنمود شدند.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه دستگاه دیپلماسی بخش اصلی سیاست خارجی کشور و نمای بیرونی نظام جمهوری اسلامی است، خاطرنشان کردند: «وزارت امور خارجه و به‌ویژه سفرا باید عمیقاً به ارزشهای اسلام و انقلاب پایبند باشند و رفتار و گفتار آنان، منعکس کننده این ارزشها باشد.»
رهبر انقلاب اسلامی در ادامه تبیین بایدها و نبایدهای دیپلماسیِ نظام اسلامی، شرط لازم برای نمایندگان دیپلماسی را برخورداری از روحیه قوی و مستحکم، امید به آینده و بهره مندی از احساس حقانیت برشمردند و با اشاره به موضوع مهم منافع ملی، گفتند: «هدف اصلی و واقعی دیپلماسی، حفظ منافع ملی است و تعامل یا تقابل، تنها روشهایی برای تأمین منافع ملی هستند.»
رهبر انقلاب اسلامی تحقق و بروز روحیه انقلابی را در تعاملات و رویکردهای دیپلماتیک ضروری دانستند و افزودند: «دیپلمات ایرانی باید به انقلاب افتخار کند و در تعاملات کاری او، «عزت، احساس اقتدار و اعتماد به نفس» به روشنی مشاهده شود که البته این رفتار و منش انقلابی با بیان حرفهای نامعقول و ایجاد هیاهو کاملاً متفاوت است.»
رهبر انقلاب نسبت به حرکت دلسوزانه و انقلابی دیپلماتهای کشورمان تاکید دارند. دیپلمات‌ها با فعالیت موثر می توانند عمق استراتژیک ایران را بالا ببرند و تا جایی پیش بروند که دشمنان برای هر حرکت ضدایرانی خود آنقدر بر اساس فعالیت مستمر و موثر دیپلمات های انقلابی هزینه جلوی روی خود ببیند که از این اقدامات دست بردارند.
رهبر انقلاب پیشتر درباره دیپلماسی انقلابی فرموده بودند که « انقلابیگری به آن است که ما مواضع اسلامی و انقلابی را قاطعانه و بدون رودربایستی و مرعوب شدن و خام شدن در مقابل برخی از چهره‌های امیدبخش کاذب، حفظ کنیم.» این نوع دیپلماسی در مقابل دیپلماسی سازشکار و محافظه کار تعریف می شود که منفعلانه عمل کرده و اثر و نفوذی از آن در کشورهای مختلف دیده نمی شود.
با نگاهی به این امر می توان شاهد بود که دیپلماسی کشورمان تا به این مقصد راه زیادی دارد که طی کند. در این حوزه سفرا تنها پیام رسان و رصد کننده اطلاعات کشورهای دیگر نیستند بلکه باید بیرون از مرزهای کشورمان خطوطی تشکیل بدهند که حفاظت از منافع مردم ایران که رهبر معظم به آن تاکیدداشتند اولویت کاریشان باشد. به هر جهت کار سفیری کار کارمندی و بورکراسی اداری نیست بلکه کار ستادی و جهادی است که رهبر معظم انقلاب امروز از سفرا می خواهند که در این راستا حرکت کنند. آمریکایی ها نیز بر اساس همین امتیازی که برای خود ایجاد کرده اند پیش می روند و به قول معروف تیغشان می برد.
دیپلمات‌ها و گسترش حوزه نقوذ ایران
سفیران ایران در کشورهای مختلف جهان با تحرک و فعالیت هوشمندانه می توانند حوزه نفوذ ایران در بخش های مختلف از جمله حوزه اقتصادی و مالی را گسترش دهند. در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز آشنایی جهانیان با فرهنگ ایرانی می تواند بسیاری از حربه های امریکا از جمله ایران هراسی و ایران ستیزی را در نطفه خنثی کند. گشایش و گسترش هر حوزه ای چه فرهنگی و چه اقتصادی و ... می تواند به بسط و نفوذ ایران در حوزه های دیگر کمک کند. با توجه به فرهنگ و ادبیات غنی ایرانی در بسیاری از کشورهایی که با ایران مشترکات فرهنگی و تاریخی دارند، می توان به گسترش عمق استراتژیک جمهوری اسلامی کمک کرد.
جالب اینجاست که در دولت دوازدهم «محمد جواد ظریف» بخش تجارت بین الملل وزارت خارجه را احیا کرد که در این زمینه سفرای جمهوری اسلامی می‌توانند کمک شایان توجهی به تجارت ایران در این حوزه و بهبود وضعیت اقتصادی و تولیدی کشور کنند. رصد نیازهای کشورهایی که سفیران در آن حضور دارند و همچنین شناسایی شرکت‌ها و محصولاتی که کشورمان با توجه به توانایی های خود می تواند ارتباط تجاری مستحکم براساس آن برقرار کند و سود سرشاری نسیب تولید کنندگان ایرانی کند، از جمله مواردی است که بایستی مطمح نظر سفرا قرار بگیرد. البته این کاری است که در سطح جهانی در حال انجام است و سفرای کشورهایی مثل چین و کره خود به عنوان یک بازاریاب و بازارساز متبحر برای کشورشان خدمات بسیاری انجام می دهند.
ماموریت اقتصادی دیپلمات های ایرانی چیست؟
تحریم‌های ناعادلانه بخشی از سیاست خارجی ما شده است. طبق قانون برنامه ششم توسعه باید حداقل سالانه ۶۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شود. بنابراین وزارت خارجه باید برای جذب سرمایه‌های خارجی تلاش کند.
در همین رابطه، حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی تصریح کرد: «یکی از شاخص های ارزیابی نمایندگی‌های خارجی و ماموریت‌های خارجی بررسی اثرگذاری بر مبادلات دوجانبه است. نمایندگی‌های خارجی و ماموران ما باید تلاش کنند تا صادرات خارجی افزایش یافته و سرمایه خارجی جذب شود.»
وی اظهار کرد: «تاکید مقام معظم رهبری بر لزوم دیپلماسی اقتصادی نیز در راستای استفاده از ظرفیت‌های سفیران برای جذب سرمایه خارجی و افزایش مبادلات اقتصادی است.»
زندگی تجملاتی و غربی شده برخی سفرا
متاسفانه بعضا برخی اخبار و اطلاعات در فضای مجازی از زندگی فرزندان و خانواده سفرا و کارکنان وزارت خارجه در سفارتخانه های خارجی به گوش می رسد که نشان دهنده سبک غربی و گاها تجمل آمیز برخی از آنهاست. حتی بعضا دیده می شود که برخی از فرزندان سفرا نیز زندگی شبیه به سبک غربی را الگوی خود قرار داده‌اند. در برهه ای نیز مطرح شده بود که دیپلمات بایستی به مسائل دیپلماتیک و علم روز سیاست خارجی مجهز باشد اما نسبت به انقلابی بودن دیپلمات‌ها موضع منفی گرفته می شد.
اخیرا نیز با منتشر شدن تصاویر مراسم ازدواج یکی از سفرا برخی از کاربران شبکه اجتماعی نسبت به تجملاتی برگزار شدن این مراسم انتقاد کردند. انتشار برخی عکس ها از زندگی فرزندان سفرا در خارج از کشور که در صفحات شبکه های اجتماعی آنان منتشر می شود نیز افکارعمومی را حساس و نگران کرده است. این در شرایطی است که سفرا خود بایستی الگو و نمادی از زندگی انقلابی ایرانی باشند. اینکه این افراد خود در فرهنگ غربی حل می شوند، نشان دهنده آن است که آنان به جای اینکه افرادی صاحب نفوذ باشند، منفعل و نفوذپذیر هستند و نمی توانند ماموریت خود را به طور مناسب انجام دهند.
از همین روست که رهبر انقلاب اسلامی به موضوع «دیپلماسی ایدئولوژیک» اشاره و خاطرنشان کردند: برخی به غلط، سخن از لزوم جدایی دیپلماسی از ایدئولوژی به میان می آوردند، در حالی‌که دیپلماسی ایدئولوژیک هیچ اشکالی ندارد و القاء تقابل میان ایدئولوژی و منافع ملی، صحیح و منطقی نیست.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه هدف از تشکیل جمهوری اسلامی حفظ منافع ملی، استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، قدرت و امنیت ملی است، افزودند: ایدئولوژی به دنبال تأمین و حفظ منافع ملی است و هویت یک ملت محسوب می شود.
سفیران جدیدی که دولت انتخاب کرده است؟
دولت طی سالهای گذشته سفرای خاص خود را به نقاط مختلف دنیا فرستاده است، اخیرا نیز سفیران تازه ای را برای ماموریت های مختلف انتخاب کرده است. در این حوزه یکی از این سفیران خانمی است که موضوع دوتابعیتی بودن او در رسانه ها مطرح شد؛ وزارت خارجه نیز بلافاصله اطلاعیه ای مبنی بر کذب بودن این موضوع منتشر کرد. البته اخبار تازه مبین آن است که سفیران جدیدی در راه کشورهای مهم هستند که نام «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه به عنوان سفیر فرانسه مطرح شده است. در این حیطه گفته می شود که سفیر زن دیگری قرار است انتخاب شود. دیگر سفیر انتخاب شده دولت طه هاشمی بود که حواشی متعدد و البته قابل تامل وی، همگان را از این انتصاب متعجب کرد.
در گذشته نیز سفرای خاصی از جمله «حمید بعیدی نژاد» که از طرفداران برجام و نزدیکان دولت یازدهم بود برای سفارتخانه ایران در لندن انتخاب شد. اینکه چه عملکردی این سفرا داشتند و امروز وضعیت دیپلماسی ایران در این کشورها چگونه است، موضوعی است که باید بررسی لازم در مورد آن صورت گیرد اما به نظر می رسد که حوزه دیپلماسی باید شدت عمل بیشتری به کارهای خود بدهد.
این حوزه اکنون منتقدان بسیاری چه در نحوه و شیوه اجرا و چه در عملکرد سفرا و دیپلمات‌ها از سطوح بالا تا به میانی دارد. برخی حتی از تنبلی و بی تحرکی و عدم نفوذ پذیری سفرا در کشورهایی که در آن ماموریت یافته اند، به شدت انتقاد می کنند. وعده های دولتی که همه بر اساس فعالیت دیپلمات‌ها محقق می شود نیز این انتظارات را بیشتر کرده است. اما واقعیت اینجاست که سفرای ایران به مانند همتایان خود در سطح بالای بین المللی عملکرد مطلوبی تا به اینجا از خود نشان نداده اند و همین موضوع دایره انتقادات را بیشتر کرده است.
امروز حتی رئیس جمهور هم از سفرای خود می خواهد که بیشتر دل به کار داده و فعالیت بیشتری از خود نشان دهند و ضریب نفوذ جمهوری اسلامی را در کشورهای مختلف بیشتر کنند. به هر حال شواهد و قرائن نشان میدهد، ماموریت مهمی در این برهه زمانی به سفرا داده شده است که آنها بایستی به خوبی از پس آن بر بیایند.
حسن روحانی با بیان اینکه سفرا باید تحرک و فعالیت بیشتری خصوصا در ارتباط گیری با ایرانیان خارج از کشور داشته باشند، گفت: «رابطه سفرا و مسئولین نمایندگی‌های کشورمان در خارج با این دسته از ایرانیان نباید صرفاً در مناسبت‌ها باشد، بلکه سفرا باید به وزارت امور خارجه برنامه و گزارش بدهند که در طول سال با ایرانیان خارج از کشور که به ایران عشق می‌ورزند، چه دیدارها و گفتگوهایی داشته‌اند.»
رئیس جمهور با تأکید بر اینکه امروز فرصت طلایی برای ملت ایران و دیپلماتهای کشور بوجود آمده است، خطاب به سفرا و مسئولان نمایندگی‌های کشورمان در خارج از کشور، اظهار داشت: «شما باید همه توان خود را برای فعالیت و همکاری با شرکت‌های مختلف بزرگ و کوچک بکار گیرید.»
وی ادامه داد: «سفارتخانه جمهوری اسلامی ایران و سفرای ما باید از امروز روزانه با یک شرکت اقتصادی در ارتباط بوده و با تمام نخبگان، سیاسیون، نمایندگان، اساتید دانشگاه‌ها در تماس باشند و این تماس نباید در قالب تماس‌های دیپلماتیک که نیاز به وقت و روز است باشد بلکه بایدسفرا بروند با همه مردم تماس بگیرند و سفیر باید بگوید که در هفته با چند شرکت دیدار داشته و چند کالا را برای صادرات و یا واردات هماهنگ کرده و نحوه پرداخت آن به چه شکل است. در بسیاری از موارد نیاز به حضور بانک ها برای تبادلات نیست و اگر درست تنظیم شود، یک صندوق یا شرکت می‌تواند این کار را انجام دهد.»
آنچه مشخص است، رئیس جمهور نسبت به فعالیت سفرای خود رضایت خاطر ندارد. در این حیطه موضوع تماس با سرمایه گذاران ایرانی در خارج از کشور و استفاده از نفوذ و سرمایه آنان از جمله اهدافی است که روحانی همواره در سفرهای خارجی مختلف در این چند ساله بدان اهتمام داشته است، اما با سخنرانی که چندی پیش درمیان سفرای دولت انجام داد، نشان می دهد که هنوز این اهداف محقق نشده که رئیس جمهور چندین باره بر روی آن تاکید می کند.
ایرانیان خارج از کشور پتانسیل زیادی برای بهبود روابط و پیشبرد اهداف ایران در کشورهای مختلف دارند. البته از سوی دیگر سفرا برای رضایت خاطر آنان بایستی خدمات لازم را به ایرانیان بدهند تا آنان را جذب کرده و روابط حسنه ای ابتدا با ایرانیان خارج از کشور که در بخش خصوصی فعالیت ویژه ای دارند انجام بپذیرد و این رابطه ایجاد شود تا مراحل بعد انجام گیرد.
از این رو ایرانیان خارج از کشور می توانند به عنوان بازوی سفرای ایرانی یا حتی سفیران حوزه های مختلف ایران در کشورهای مختلف فعالیت کنند؛ مسئله ای که به گسترش نفوذ کشورمان در جهان می انجامد. موضوع اقتصادی یکی از مهمترین بخش های است که سفرا باید در کشورهای مختلف به آن مشغول باشند. در حوزه مالی با توجه به اینکه بانکهای بزرگ اروپایی از مراودات مالی با ایران سر باز می زنند، راه میانه استفاده از صندوق های مالی برای پر کردن این خلاء است که سفرا بایستی با در این حوزه اقدام کنند. موضوعاتی که سفرا بایستی به آن اهتمام داشته باشند.
شاخص‌هایی که رهبر انقلاب برای یک سفیر و دیپلمات ایرانی برشمردند
مقام معظم رهبری هم در دیدار با سفرا سخنان مهمی را ایراد کردند و با برشمردن شاخص های یک دیپلمات خوب و موفق، سفیران و دیپلمات ها را به سوی تقویت توانایی ها و عملکرد خود رهنمود شدند.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه دستگاه دیپلماسی بخش اصلی سیاست خارجی کشور و نمای بیرونی نظام جمهوری اسلامی است، خاطرنشان کردند: «وزارت امور خارجه و به‌ویژه سفرا باید عمیقاً به ارزشهای اسلام و انقلاب پایبند باشند و رفتار و گفتار آنان، منعکس کننده این ارزشها باشد.»
رهبر انقلاب اسلامی در ادامه تبیین بایدها و نبایدهای دیپلماسیِ نظام اسلامی، شرط لازم برای نمایندگان دیپلماسی را برخورداری از روحیه قوی و مستحکم، امید به آینده و بهره مندی از احساس حقانیت برشمردند و با اشاره به موضوع مهم منافع ملی، گفتند: «هدف اصلی و واقعی دیپلماسی، حفظ منافع ملی است و تعامل یا تقابل، تنها روشهایی برای تأمین منافع ملی هستند.»
رهبر انقلاب اسلامی تحقق و بروز روحیه انقلابی را در تعاملات و رویکردهای دیپلماتیک ضروری دانستند و افزودند: «دیپلمات ایرانی باید به انقلاب افتخار کند و در تعاملات کاری او، «عزت، احساس اقتدار و اعتماد به نفس» به روشنی مشاهده شود که البته این رفتار و منش انقلابی با بیان حرفهای نامعقول و ایجاد هیاهو کاملاً متفاوت است.»
رهبر انقلاب نسبت به حرکت دلسوزانه و انقلابی دیپلماتهای کشورمان تاکید دارند. دیپلمات‌ها با فعالیت موثر می توانند عمق استراتژیک ایران را بالا ببرند و تا جایی پیش بروند که دشمنان برای هر حرکت ضدایرانی خود آنقدر بر اساس فعالیت مستمر و موثر دیپلمات های انقلابی هزینه جلوی روی خود ببیند که از این اقدامات دست بردارند.
رهبر انقلاب پیشتر درباره دیپلماسی انقلابی فرموده بودند که « انقلابیگری به آن است که ما مواضع اسلامی و انقلابی را قاطعانه و بدون رودربایستی و مرعوب شدن و خام شدن در مقابل برخی از چهره‌های امیدبخش کاذب، حفظ کنیم.» این نوع دیپلماسی در مقابل دیپلماسی سازشکار و محافظه کار تعریف می شود که منفعلانه عمل کرده و اثر و نفوذی از آن در کشورهای مختلف دیده نمی شود.
با نگاهی به این امر می توان شاهد بود که دیپلماسی کشورمان تا به این مقصد راه زیادی دارد که طی کند. در این حوزه سفرا تنها پیام رسان و رصد کننده اطلاعات کشورهای دیگر نیستند بلکه باید بیرون از مرزهای کشورمان خطوطی تشکیل بدهند که حفاظت از منافع مردم ایران که رهبر معظم به آن تاکیدداشتند اولویت کاریشان باشد. به هر جهت کار سفیری کار کارمندی و بورکراسی اداری نیست بلکه کار ستادی و جهادی است که رهبر معظم انقلاب امروز از سفرا می خواهند که در این راستا حرکت کنند. آمریکایی ها نیز بر اساس همین امتیازی که برای خود ایجاد کرده اند پیش می روند و به قول معروف تیغشان می برد.
دیپلمات‌ها و گسترش حوزه نقوذ ایران
سفیران ایران در کشورهای مختلف جهان با تحرک و فعالیت هوشمندانه می توانند حوزه نفوذ ایران در بخش های مختلف از جمله حوزه اقتصادی و مالی را گسترش دهند. در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز آشنایی جهانیان با فرهنگ ایرانی می تواند بسیاری از حربه های امریکا از جمله ایران هراسی و ایران ستیزی را در نطفه خنثی کند. گشایش و گسترش هر حوزه ای چه فرهنگی و چه اقتصادی و ... می تواند به بسط و نفوذ ایران در حوزه های دیگر کمک کند. با توجه به فرهنگ و ادبیات غنی ایرانی در بسیاری از کشورهایی که با ایران مشترکات فرهنگی و تاریخی دارند، می توان به گسترش عمق استراتژیک جمهوری اسلامی کمک کرد.
جالب اینجاست که در دولت دوازدهم «محمد جواد ظریف» بخش تجارت بین الملل وزارت خارجه را احیا کرد که در این زمینه سفرای جمهوری اسلامی می‌توانند کمک شایان توجهی به تجارت ایران در این حوزه و بهبود وضعیت اقتصادی و تولیدی کشور کنند. رصد نیازهای کشورهایی که سفیران در آن حضور دارند و همچنین شناسایی شرکت‌ها و محصولاتی که کشورمان با توجه به توانایی های خود می تواند ارتباط تجاری مستحکم براساس آن برقرار کند و سود سرشاری نسیب تولید کنندگان ایرانی کند، از جمله مواردی است که بایستی مطمح نظر سفرا قرار بگیرد. البته این کاری است که در سطح جهانی در حال انجام است و سفرای کشورهایی مثل چین و کره خود به عنوان یک بازاریاب و بازارساز متبحر برای کشورشان خدمات بسیاری انجام می دهند.
ماموریت اقتصادی دیپلمات های ایرانی چیست؟
تحریم‌های ناعادلانه بخشی از سیاست خارجی ما شده است. طبق قانون برنامه ششم توسعه باید حداقل سالانه ۶۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شود. بنابراین وزارت خارجه باید برای جذب سرمایه‌های خارجی تلاش کند.
در همین رابطه، حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی تصریح کرد: «یکی از شاخص های ارزیابی نمایندگی‌های خارجی و ماموریت‌های خارجی بررسی اثرگذاری بر مبادلات دوجانبه است. نمایندگی‌های خارجی و ماموران ما باید تلاش کنند تا صادرات خارجی افزایش یافته و سرمایه خارجی جذب شود.»
وی اظهار کرد: «تاکید مقام معظم رهبری بر لزوم دیپلماسی اقتصادی نیز در راستای استفاده از ظرفیت‌های سفیران برای جذب سرمایه خارجی و افزایش مبادلات اقتصادی است.»
زندگی تجملاتی و غربی شده برخی سفرا
متاسفانه بعضا برخی اخبار و اطلاعات در فضای مجازی از زندگی فرزندان و خانواده سفرا و کارکنان وزارت خارجه در سفارتخانه های خارجی به گوش می رسد که نشان دهنده سبک غربی و گاها تجمل آمیز برخی از آنهاست. حتی بعضا دیده می شود که برخی از فرزندان سفرا نیز زندگی شبیه به سبک غربی را الگوی خود قرار داده‌اند. در برهه ای نیز مطرح شده بود که دیپلمات بایستی به مسائل دیپلماتیک و علم روز سیاست خارجی مجهز باشد اما نسبت به انقلابی بودن دیپلمات‌ها موضع منفی گرفته می شد.
اخیرا نیز با منتشر شدن تصاویر مراسم ازدواج یکی از سفرا برخی از کاربران شبکه اجتماعی نسبت به تجملاتی برگزار شدن این مراسم انتقاد کردند. انتشار برخی عکس ها از زندگی فرزندان سفرا در خارج از کشور که در صفحات شبکه های اجتماعی آنان منتشر می شود نیز افکارعمومی را حساس و نگران کرده است. این در شرایطی است که سفرا خود بایستی الگو و نمادی از زندگی انقلابی ایرانی باشند. اینکه این افراد خود در فرهنگ غربی حل می شوند، نشان دهنده آن است که آنان به جای اینکه افرادی صاحب نفوذ باشند، منفعل و نفوذپذیر هستند و نمی توانند ماموریت خود را به طور مناسب انجام دهند.
از همین روست که رهبر انقلاب اسلامی به موضوع «دیپلماسی ایدئولوژیک» اشاره و خاطرنشان کردند: برخی به غلط، سخن از لزوم جدایی دیپلماسی از ایدئولوژی به میان می آوردند، در حالی‌که دیپلماسی ایدئولوژیک هیچ اشکالی ندارد و القاء تقابل میان ایدئولوژی و منافع ملی، صحیح و منطقی نیست.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه هدف از تشکیل جمهوری اسلامی حفظ منافع ملی، استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، قدرت و امنیت ملی است، افزودند: ایدئولوژی به دنبال تأمین و حفظ منافع ملی است و هویت یک ملت محسوب می شود.
سفیران جدیدی که دولت انتخاب کرده است؟
دولت طی سالهای گذشته سفرای خاص خود را به نقاط مختلف دنیا فرستاده است، اخیرا نیز سفیران تازه ای را برای ماموریت های مختلف انتخاب کرده است. در این حوزه یکی از این سفیران خانمی است که موضوع دوتابعیتی بودن او در رسانه ها مطرح شد؛ وزارت خارجه نیز بلافاصله اطلاعیه ای مبنی بر کذب بودن این موضوع منتشر کرد. البته اخبار تازه مبین آن است که سفیران جدیدی در راه کشورهای مهم هستند که نام «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه به عنوان سفیر فرانسه مطرح شده است. در این حیطه گفته می شود که سفیر زن دیگری قرار است انتخاب شود. دیگر سفیر انتخاب شده دولت طه هاشمی بود که حواشی متعدد و البته قابل تامل وی، همگان را از این انتصاب متعجب کرد.
در گذشته نیز سفرای خاصی از جمله «حمید بعیدی نژاد» که از طرفداران برجام و نزدیکان دولت یازدهم بود برای سفارتخانه ایران در لندن انتخاب شد. اینکه چه عملکردی این سفرا داشتند و امروز وضعیت دیپلماسی ایران در این کشورها چگونه است، موضوعی است که باید بررسی لازم در مورد آن صورت گیرد اما به نظر می رسد که حوزه دیپلماسی باید شدت عمل بیشتری به کارهای خود بدهد.
این حوزه اکنون منتقدان بسیاری چه در نحوه و شیوه اجرا و چه در عملکرد سفرا و دیپلمات‌ها از سطوح بالا تا به میانی دارد. برخی حتی از تنبلی و بی تحرکی و عدم نفوذ پذیری سفرا در کشورهایی که در آن ماموریت یافته اند، به شدت انتقاد می کنند. وعده های دولتی که همه بر اساس فعالیت دیپلمات‌ها محقق می شود نیز این انتظارات را بیشتر کرده است. اما واقعیت اینجاست که سفرای ایران به مانند همتایان خود در سطح بالای بین المللی عملکرد مطلوبی تا به اینجا از خود نشان نداده اند و همین موضوع دایره انتقادات را بیشتر کرده است.
امروز حتی رئیس جمهور هم از سفرای خود می خواهد که بیشتر دل به کار داده و فعالیت بیشتری از خود نشان دهند و ضریب نفوذ جمهوری اسلامی را در کشورهای مختلف بیشتر کنند. به هر حال شواهد و قرائن نشان میدهد، ماموریت مهمی در این برهه زمانی به سفرا داده شده است که آنها بایستی به خوبی از پس آن بر بیایند.
