چرا ترکیه زندان روزنامه‌نگاران است؟
يکشنبه ۹ تير ۱۳۹۲ ساعت ۱۰:۰۲
کد مطلب: 295906
سوم ژوئن، چند روز پس از اتفاقات و ناآرامی های ترکیه، حدود ۳۰۰۰ تظاهرکننده در مقابل دفتر تلویزیون(ان تی وی) ترکیه تجمع کرده و نسبت به نحوه پوشش اخبار این شبکه انتقاد داشتند. آنها در شعارهایشان این شبکه را شبکه ای خودفروخته معرفی می کردند که هیچ توجهی به حوادث میدان تقسیم ندارد.
شبکه خبری سی ان ان ترک نیز بسیار پایین تر از حد انتظارات عمل کرد. در حالی که شبکه جهانی سی ان ان تصاویر درگیری میان پلیس و معترضان میدان تقسیم را پخش می کرد.
سی ان ان ترک در حال پخش مستندی درباره پنگوئن ها بود. بسیاری از روزنامه ها نیز همین رویه را دنبال می کردند. هنوز مشخص نیست که آیا روزنامه نگاران دستور دولت را انجام می دادند یا از ترس اقدامات قضایی، دست به چنین پیشگیری هایی زده بودند.
آزادی رسانه ها و بیان عقاید در ترکیه وضع نابسامانی دارد و این موضوع به چند هفته ناآرامی اخیر این کشور مربوط نمی شود. ترکیه از لحاظ تعداد روزنامه نگار زندانی رتبه نخست را در دنیا دارد و در این میان حتی گوی رقابت را از چین هم ربوده است. با تمام این شرایط، مقام های ترک به پیوستن به اتحادیه اروپا امیدوار هستند.
گروه گزارشگران بدون مرز اعلام کرده که اکنون ۳۶ روزنامه نگار ترک در زندان های این کشور به سر می برند. البته اتحادیه روزنامه نگاران ترکیه این آمار را ۶۲ نفر و فدراسیون روزنامه نگاران اروپا آن را ۶۶ نفر اعلام کرده است. با این حال، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه و اعضای حزب حاکم عدالت و توسعه موضوع پیگیری قضایی روزنامه نگاران را رد می کند.
در همین زمینه اردوغان چندی پیش در تلویزیون ترکیه اظهار کرد: «برخی گزارش ها براساس اظهارات قلم به مزدان نوشته شده و منابع بسیاری از آنها نادرست است.»
**قوانین سرکوب کننده
زینب کورای که یک روزنامه نگار ترک است، فقط می تواند به این ادعاهای اردوغان خنده ای تلخ بزند. او در یکی از کافه های مرکزی استانبول نشسته و تجربیاتش از سیستم قضایی ترکیه به عنوان یک روزنامه نگار است. دسامبر ۲۰۱۱، پنج افسر پلیس ساعت پنج صبح با برگه بازجویی در مقابل آپارتمان او در منطقه کادیکوی استانبول حاضر شدند.
کورای سی و پنج ساله تنها یکی از آن ۳۵ روزنامه نگاری بود که صبح همان روز دستگیر شدند. پس از سپری کردن سه روز در زندان پلیس استانبول، دادستانی به او اعلام کرد که اتهامش عضویت در یک سازمان تروریستی است.
هشت ماه طول کشید تا دادستان عمومی اتهامات را مشخص کرده و کورای بتواند نسبت به جزئیات این پرونده اطلاع پیدا کند؛ بنابر این کیفرخواست، وی اقداماتی علیه دولت ترکیه انجام داده و با گزارش های خود زمینه آشوب و ناآرامی در مناطق کردنشین ترکیه را بوجود آورده است.
وی اواخر آوریل با قرار وثیقه آزاد شد، اما بسیاری از همکارانش همچنان در بند هستند. در کیفرخواست ۸۰۰ صفحه ای وی که بر شواهد و مدارک غیرقابل اطمینانی تکیه دارد، وی همراه ۴۵ روزنامه نگار دیگر به عضویت در یک سازمان تروریستی و تبلیغ برای این سازمان متهم شده اند.
کریستوف دلور، دبیرکل گزارشگران بدون مرز عقیده دارد قوانین ضدتروریسم ترکیه بسیار سرکوب گرانه و قدیمی هستند. طبق بند هفتم ماده ۲ قانون ضدتروریسم ترکیه، تبلیغ برای یک سازمان تروریستی بین دو تا ۷.۵ سال زندان در پی دارد.
براساس این قانون، حتی مصاحبه روزنامه نگاران با کردهای ترکیه مصداق حمایت و تبلیغ برای تروریست ها به حساب می رود. نظارت وکلای مدافعان نیز در دادگاه ها بسیار محدود است.
در این گونه دادگاه ها، قضات حرف اول و آخر را می زنند و دادگاه را به سمتی سوق می دهند که خود تمایل داشته باشند. نتیجه اش این است که متهمان برای سه سال یا بیشتر در حبس موقت می مانند و این در حالی است که هیچ اتهامی هنوز علیه آنها به اثبات نرسیده است.
پرونده حسین دنیز، خبرنگار مقیم برلین روزنامه چپگرای اورنسل بخوبی این گونه اتهامات و دادگاه ها را نشان می دهد. وی اواخر سال ۲۰۱۱ برای عیادت از مادر بیمارش به استانبول آمد.
پلیس همان روز دستگیری زینب کورای، او را نیز دستگیر کرد. حال ۱۶ ماه است که دنیز چهل و پنج ساله در زندان کاندیرا به صورت موقت به سر می برد. در طول هفته فقط یک نفر حق ملاقات با او را داشت و مکالمه نیز یا از طریق تلفن یا از پشت دیوارهای شیشه ای انجام می شد.
براساس کیفرخواست مطرح شده از سوی دادگاه، دنیز عضو یکی از سازمان های تروریستی بود.
همچنین گفته می شود وی چند ماه پیش دیداری مخفیانه در شمال عراق داشته است. شاهد این دیدار فردی بود که نامش به صورت کد در کیفرخواست مطرح شده بود. این در حالی است که بنا به گفته خواهر دنیز، وی در زمان آن دیدار در برلین حضور داشته و مهرهای موجود در گذرنامه اش نیز این موضوع را تائید می کند.
**تهدید و خودسانسوری
فعالان اتحادیه روزنامه نگاران ترکیه در روزهای نخستین ماه می و در روز آزادی مطبوعات در مقابل وزارت دادگستری ترکیه تظاهرات می کنند. آنها به یاد ۶۲ روزنامه نگار زندانی در ترکیه ۶۲ بادبادک را به هوا می فرستند. این اتحادیه بارها نسبت به تهدیدها و فشارهای نمایندگان دولت بر روزنامه نگاران ترک انتقاد کرده است.
اردوغان معمولا انتقاد از سیاست های دولت خود را یک حمله شخصی تلقی می کند و تاکنون به صورت فردی به روزنامه نگاران حمله نکرده است. گفته می شود او بارها از ناشران خواسته اعضای غیرمطیع خود را اخراج کنند.
در واکنش به افشای یک موضوع سری در روزنامه ملیت، وی عنوان کرد: اگر روزنامه نگاری این است، بهتر است این حرفه را رها کنید. وی که ده سال است بر پست نخست وزیری ترکیه تکیه زده، تمایل به تصویب قوانینی دارد تا بر روزنامه نگاران فشار بیاورد. امسال اردوغان سه قانون در این زمینه تصویب کرد.
احمد سوک، چهل و سه ساله روزنامه نگار می گوید اسلام گرایان حاکم بر ترکیه هیچ علاقه ای به تعدد رسانه ها ندارند.
وی برای نوشتن کتابی در مورد جنبش اسلامگرای گولن، تحقیقات گسترده ای انجام داد، اما پیش از انتشار این کتاب دستگیر شد.
وی به اتهام نقش داشتن در توطئه کودتا علیه دولت مدت یک سال در زندان بود. زمانی که در مارس ۲۰۱۲ با قید وثیقه آزاد شد، با عصبانیت اظهار کرد: اگر افسران پلیس، دادستان های عمومی قضاتی که این توطئه را علیه من شکل دادند روزی به زندان بیفتند، آنگاه عدالت اجرا شده است.
هنگامی که پارک قزی در میدان تقسیم پاکسازی شد، نیروهای پلیس بطری گاز اشک آور را به سمت احمد پرتاب کردند که وی را نقش بر زمین و صورتش را غرق در خون کرد. بنا به گزارش خبرنگاران بدون مرز، در ناآرامی های اخیر ترکیه دست کم ۱۴ روزنامه نگار زخمی شده اند که حال برخی از آنها وخیم است.
احمد می گوید: همه روزنامه نگاران در ترکیه می ترسند؛ ترس از اخراج شدن یا دستگیری. در این میان دولت سعی می کند تمام تهدیدها را خاموش کند که همین امر به خودسانسوری روزنامه نگاران منجر شده است. احمد که در دانشگاه خصوصی بیگلی در استانبول، روزنامه نگاری تدریس می کند به دانشجویانش توصیه می کند زمانی وارد این حرفه شوند که رسانه ها آزادی بیشتری داشته باشند.
**نادیده گرفتن درخواست های بین المللی
علاوه بر مقابله با اقدامات دولتی، رفتارهای متناقض سردبیران و ناشران نیز به چالشی جدی برای روزنامه نگاران ترک تبدیل شده است. در واقع سازمان ها و شبکه های رسانه ای ترکیه در اختیار شرکت های بزرگ این کشور است.
مدیران این شرکت ها از روزنامه نگاران می خواهند در گزارش های خود به نفع دولت بنویسند تا به این ترتیب شانس رسیدن به موقعیت های بهتر تجاری و شغلی را داشته باشند.
وجود همین رفتارها باعث شده تا کمیسیون اروپا و وزارت خارجه آمریکا بارها نسبت به وضع آزادی رسانه ها در ترکیه ابراز نگرانی کنند. مهمت قلیچ، عضو حزب سبز در پارلمان آلمان چندی پیش اظهار کرد که اردوغان آزادی بیان را زیر پاهای خود له کرده است؛ اما تمام این اظهارات به هیچ وجه به گوش مقامات ترکیه نمی رود.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که اواخر فوریه به ترکیه رفته بود، عنوان کرد: ما دوست داریم روزی را ببینیم که روزنامه نگاران ترکیه براحتی کار کرده و دیگر در زندان نباشند. البته اردوغان در کنفرانس خبری مشترک با مرکل اعلام کرد تنها تعداد کمی روزنامه نگار در ترکیه زندانی هستند و دلیل زندانی بودن آنها را اقدامات تروریستی و قاچاق اسلحه عنوان کرد.
بنا به اعتقاد دادستان های ترکیه، روزنامه نگارانی همچون احمد، تروریست های خطرناکی به حساب می آیند. از این رو احمد مطمئن است تا آخر امسال باز هم به زندان خواهد رفت. دختر دوازده ساله او به پدرش پیشنهاد می کند که به جای روزنامه نگاری برود کتاب های آشپزی بنویسد؛ اما این آینده ای نیست که احمد به دنبالش بود. او اکنون در حال نوشتن کتابی درباره قوه قضائیه ترکیه است.
