امام صادق علیه السلام از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کنند: سه ویژگی است که در هر که باشد منافق است، اگرچه نماز بخواند و روزه بگیرد و خود را مسلمان بپندارد: کسی که اگر امانتی به او بسپارند، خیانت کند و چون حديثى گويد، دروغ گويد و هرگاه وعده دهد تخلّف كند.
الکافي، جلد۲ ، صفحه۲۹۰، الجزء الثاني كتاب الإيمان و الكفر
توضیح کوتاه:
1. همانگونه که برای «مؤمن» و «مسلمان» تعاریف و معانی مختلفی گفته شده ، همچنین برای «منافق» نیز معانی و ویژگی های مختلفی ذکر می شود.
2. به کسی که در ظاهر، خود را مسلمان و مؤمن نشان می دهد اما در باطن کافر است و کفر خود را مخفی نگه می دارد، منافق گفته می شود. گاهی اوقات به شخص ریاکار منافق می گویند، گاهی به شخصی که در ظاهر، اظهار حب می کند اما در باطن دشمن است، منافق گفته می شود، گاهی اوقات به کسی که خود را انسان ظاهرالصلاح نشان می دهد اما در باطن فاسد است، منافق گفته می شود. گاهی به فردی که ادعای ایمان می کند اما به مقتضای ایمانش التزام نداشته و عمل نمی کند و متصف به صفاتی نیست که مخصوص مؤمنان است،منافق می گویند. زیرا باطن او مخالف با ظاهرش است. به نظر می رسد که منظور از منافق در حدیث مذکور، معنای اخیر و نظایر آن باشد.