فسخ معامله
حمیرا پارسا وکیل پایه یک در این خصوص اذعان می دارد: بسیاری از افراد ممکن است دارای این تصور باشند که پس از خریدن یک کالا در صورتی که متوجه عیب آن کالا شوند، دیگر نمی توانند کاری انجام دهند و باید آن کالای معیوب را برای خود بپذیرند. ولی لازم است بگوییم که این تصور اشتباه بوده و در مواردی که این اتفاق بیفتند، با کمک پشتیبانی قانون مدنی می توان با اختیار خود فسخ معامله و قرارداد را انجام داد یا از فروشنده مابه التفاوت آن را دریافت کرد. اما باید توجه داشت که در این موضوع این اختیارات فقط برای خریدار نیست و فرد فروشنده نیز دارای اختیاراتی خواهد بود.
خیار چیست؟
به حقی که به خریدار یا فروشنده داده می شود تا معامله مربوط را بهم بزنند، خیار گفته می شود. بر اساس قانون طبق خسارت مختلف ممکن است که یک معامله بین خریدار و فروشنده فسخ شود. بدون شک در کلیه قراردادهایی که این روزها در بنگاه معاملات ملکی صورت می گیرد، مردم با کلمه فسخ روبه رو می گردند. در واقع باید گفت که فسخ یک نوع اختیار برای هر دو طرف معامله یا یکی از آن ها بر سر یک موضوع خاص خواهد بود که به افراد اجازه می دهد معامله مورد نظر را از ادامه دادن بازدارند.
انوع خیار
در ماده ۳۹۶ قانون مدنی آمده است که جهت فسخ کردن معامله ده نوع خیار وجود دارد. این خیارات شامل مواردی مثل خیار مجلس، تبعض صفقه، عیب، تدلیس، غبن، شرط، تاخیر ثمن، رویت و تخلف از وصف، تخلف شرط و خیار حیوان می باشد.
طبق این موضوع خیار مجلس را باید اختیاری دانست که به فرد فروشنده یا خریدار داده می شود تا هنگامی که آن ها از هم متفرق نشده اند و در محل هستند، بتوانند معامله مورد نظر را فسخ نمایند. با وجودی که در خیار تأخیر ثمن زمانی به کار برده می شود که خریدار برای پرداخت پول بخواهد تعلل نماید. در این مواقع ماده ۴۰۲ قانون مدنی کاربرد خواهد داشت.ماده ۴۰۲ قانون مدنی این گونه می گوید که «هرگاه مبیع، عین خارجی یا در حکم آن بوده و برای تأدیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین، اجلی معین نشده باشد، اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری کند و نه مشتری، تمام ثمن را به بایع بدهد، بایع، مختار در فسخ معامله می‌شود.»
طبق این ماده در مواقعی که خریدار و فروشنده برای پرداخت کردن پول زمان را در نظر نگرفته باشند و از تاریخ این معامله ۳ روز گذشته باشد و فروشنده کالای مورد نظر را در اختیار مشتری قرار نداده باشد و مشتری نسبت به پرداخت جنس بی تفاوت باشد، در این بین فروشنده این حق را خواهد داشت که معامله مورد نظر را فسخ نماید. اما در صورتی که خریدار طی ۳ روز مبلغ معامله را پرداخت کرده باشد، دیگر فروشنده حق فسخ معامله را نخواهد داشت.
نکته مهمی در این زمینه وجود دارد که هر گاه اجناسی که در مدت زمان کمتر از ۳ روز ممکن است فاسد شوند یا با افت قیمت مواجه شوند، اگر فروشنده احساس کند که کالای او در حال کم شدن قیمت یا فاسد شدن می باشد، حق به هم زدن معامله را خواهد داشت.
حالت اول زمان فسخ کردن معامله
در صورتی که در قرارداد فسخ پیش بینی شده باشد، دو حالت خواهد داشت: اول اینکه توسط طرفین دارای مدت معینی خواهد بود و در آن مدت پیش بینی نشده باشد. در مورد اولی واضح است که این حق مدت دار است و در صورتی که از مدت آن گذشته باشد، دیگر حقی برای اعمال فسخ معامله و اجرا کردن آن وجود نخواهد داشت و قرارداد ثابت باقی می ماند.
حالت دوم زمان فسخ انواع معامله
در مورد حالت دوم در صورتی که مدت زمانی برای حق فسخ معامله پیش بینی نشده باشد، از نگاه قانون مدت عرفی برای این حق فسخ وجود دارد و عملکرد مردم در طی زمان و مکان مشخص کننده این مدت عرفی خواهد بود. احتمال دارد که این مدت زمان در یک شهر 20 روز بوده و در شهری دیگر چند ماه طول بکشد. لذا توصیه می شود که از مدت زمان فسخ به وسیله وکیل دادگستری و وکیل پایه یک مطلع شوید و اطمینان پیدا کنید که این موعد طولانی نباشد.
.png)
موارد فسخ معامله
هر خریدار و فروشنده ای در یازده مورد می توانند معامله ای را فسخ کنند. این موارد عبارتند از:
اول اینکه از مجلس آن معامله متفرق نشوند و به این نوع از خیار خیار مجلس گفته می شود.
اگر هر کدام از فروشنده یا خریدار ضرر کرده باشند یا مغبون شوند، به این نوع خیار نیز غبن می گویند.
بین آنها قرار گذاشته شود تا یک مدت معین هر کدام از آن ها اجازه فسخ معامله را داشته باشد. به این نوع خیار، خیار شرط می گویند.
در صورتی که فروشنده یا فرد خریدار مال خود را از آنچه که هست خیلی بهتر نشان دهد و رفتار او به گونه ای باشد که در نظر مردم قیمت آن مال بیشتر از قیمت واقعی اش بوده و به این نوع خیار، «خیار تدلیس» می گویند.
فروشنده و خریدار در زمان معامله شرط کرده باشد یا کاری انجام دهد مالی را که قرار است بدهد، مخصوص باشد ولی به شرط خود عمل ننماید. در این صورت طرف مقابل اجازه فسخ معامله را خواهد داشت. به این نوع خیار «خیارتخلف شرط »گفته می شود.
در جنس یا کالا یک عیب وجود داشته باشد، به این نوع خیار «خیار عیب» می گویند.
در صورتی که معلوم گردد مقداری از جنس فروخته شده به دیگری تعلق دارد و صاحب آن به این معامله راضی نگردد، خریدار اجازه فسخ معامله را خواهد داشت و می توان پول آن مقدار را از فروشنده دریافت نماید.
اگر فروشنده به مشتری خصوصیات جنسی معین را بگوید و مشتری آن را ندیده باشد، و سپس معلوم گردد که این گونه نبوده در این موارد مشتری اجازه فسخ معامله را خواهد داشت و اگر مشتری عوض معینی را که می دهد درباره خصوصیات آن بگوید ولی بعدا معلوم شود که آنگونه که گفته نبوده است، فروشنده حق فسخ معامله را خواهد داشت .
در صورتی که مشتری پول جنس نقدا خریداری شده را تا سه روز پرداخت نکند. و فرد فروشنده نیز این جنس را تحویل نداده باشد و مشتری شرط نکرده که در پرداخت پول تأخیر وجود دارد، فروشنده حق به هم زدن معامله را خواهد داشت. ولی در صورتی که جنسی را خریداری کرده مانند برخی از میوه ها بوده و اگر یک روز بماند ضایع خواهد شد، اگر تا شب پولی پرداخت نکند و شرط تأخیر جنس نیز نشده باشد، فروشنده حق به هم زدن معامله را خواهد داشت.
در صورتی که فردی حیوانی خریداری کرده باشد، تا مدت زمان سه روز فرد خریدار اجازه دارد که فسخ معامله را انجام دهد (خیار حیوان)
اگر فروشنده قادر نباشد که جنس فروخته شده را تحویل دهد، مشتری حق بهم زدن معامله را خواهد داشت. ( خیار تعذّر تسلیم )
.png)
اولین گامی که جهت فسخ معامله باید انجام داد، اظهارنامه می باشد. ممکن است شما نیز با این مشکل مواجه شده اید که پس از خریداری کالای مورد نظرتان و پس از آوردن آن کالا به منزل متوجه تفاوت آن با کالاهایی که در مغازه هستند، شده باشید. در این گونه مواقع طبق خیار شرط امضا شده در قرارداد شما اجازه فسخ کردن معامله را خواهید داشت. به این گونه که در اولین گام طبق استناد به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، شما برای طرف مقابل خود می توانید یک اظهارنامه بفرستید.
اعلام فسخ معامله
یک سوال مهم در اینجا وجود دارد، در صورتی که یکی از طرفین معامله به علت غبن یا عیب در مبیع اختیار فسخ معامله را داشته باشند، آیا لازم است که به طرف معامله اعلام کند که می خواهد فسخ معامله را انجام دهد؟ به عبارتی در صورتی که اعلام فسخ معامله صورت نگیرد، آیا در اعمال خیار فسخ منعی ایجاد می کند یا خیر ؟
در پاسخ این نوع پرسش لازم است بگوییم که طبق ماده ۴۴۹ قانون مدنی، فسخ را می توان به هر لفظ یا فعلی که روی آن دلالت داشته باشد ، انجام داد بنابراین شخص ذینفع شخصا یا به توسط وکیل دادگستری میتواندبه طرف مقابل اعلام فسخ نماید.
اراده اجرای فسخ
فسخ از طریق یک اراده قابل اجرا خواهد بود و توصیه می گردد که افراد بدون هیچ گونه نیازی این حق را در صورت صلاحدید به کمک ارسال نامه سفارشی یا اظهارنامه برای فرد مقابل ارسال کنند. زیرا بسیاری از افراد دارای این تصور هستند که برای اجرای فسخ رضایت و حضور فرد مقابل ضروری است و این گونه موجب پایمال شدن حق خود می شوند.
لطفا جهت ارائه سوالات خود به وب سایت حقوقی حمیرا پارسا وکیل پایه یک دادگستری parsalaw.ir مراجعه کنید و یا با شماره 09123666928 وکیل پایه یک تماس حاصل فرمایید.
