دور برگردان به سبک دولت تدبیر
سید امیر سیاح
چهارشنبه ۷ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱۶:۴۱
کد مطلب: 655311
در آن دوره، دولت‌ها با دو هدف قیمت فرآورده‌های نفتی را افزایش می‌دادند: 1- كسب درآمد برای دولت 2- مهار مصرف.
در پاییز83 گروهی از اقتصاددانان وارد مجلس شدند كه معتقد بودند افزایش سالانه قیمت بنزین به آن شکل، یك دور باطل است. با تصمیم آنها این رویه از ابتدای سال 84 متوقف و به‌جای افزایش‌های سالانه بی‌خاصیت و پرضرر نرخ بنزین، ایده‌ای جدید ارائه شد: «مهار تقاضا و مصرف بنزین با روش‌های غیرقیمتی».
استدلال این بود كه چون حمل و نقل عمومی توسعه یافته نیست و مردم برای جابه‌جایی در شهرها و بین شهرها گزینه مناسبی به‌جای خودروی شخصی ندارند، تقاضای بنزین بی‌كشش است یعنی میزان تقاضا و مصرف بنزین به قیمت آن حساس نیست و هر چه قیمت بنزین بالاتر برود، در تقاضای آن تأثیر چندانی نخواهد داشت.
بر اساس این واقعیت‌های آماری و پژوهشی، اقتصاددانان مجلس هفتم، گران كردن‌های بی‌هدف سالانه بنزین را متوقف و راه‌حل جایگزین را به این ترتیب مصوب كردند:
1- افزایش سالانه بی‌هدف قیمت بنزین متوقف، به‌جای آن، برای هر خودرو، سهمیه محدودی در نظر گرفته و بنزین با «كارت هوشمند سوخت» توزیع شود.
2- با اختصاص بودجه‌های مناسب، در همه كلانشهرها «شبكه حمل و نقل عمومی» شامل مترو، اتوبوسرانی سریع، و سرویس‌های خطی و مویرگی ون كنار ایستگاه‌های مترو ایجاد شود.
3- خودروسازها محصولات‌شان را دوگانه‌سوز كنند و وزارت نفت، ایستگاه‌های عرضه CNG را در سراسر كشور احداث كند.
4- خودروهای پر مصرف و آلوده كننده هوا با كمك دولت از رده خارج و با خودروهای جدید دوگانه سوز جایگزین شوند.
این مجموعه سیاست‌ها ابتدا در قالب تبصره 13 قانون بودجه و سپس قانون مستقل «توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت» (مصوب 1386) مدون و اجرایی شد.
امروز با گذشت حداقل 12سال از آن سال‌ها، شبكه حمل و نقل عمومی در كلانشهرها به حدی توسعه یافته كه برای بسیاری از مردم، مقرون به صرفه است كه به‌جای استفاده از خودرو شخصی، از شبكه حمل و نقل عمومی استفاده كنند.
در صورتی كه اجرای قانون یادشده ادامه می‌یافت قرار بود به تدریج با توسعه حمل و نقل عمومی، از سال 1390 سهمیه خودروهای شخصی كاهش یابد و حذف شود و قیمت بنزین «به تدریج» به حدی افزایش یابد كه هم استفاده از حمل و نقل عمومی مقرون به صرفه باشد و هم با سیاست‌های قیمتی، ترافیك كنترل و آلودگی هوا مهار شود.
متأسفانه دولت بدون اینکه طرح مشخصی برای قیمت سوخت داشته باشد، سامانه کارت هوشمند سوخت را از انتفاع ساقط کرد و قیمت بنزین را هم ثابت نگه داشت. یعنی با افزایش تورم‌های سالانه، به‌طور واقعی هر سال بنزین را ارزان و ارزانتر کرد و با ندانمکاری؛ ترافیک و آلودگی هوا و قاچاق سوخت را به اقتصادایران و مردم تحمیل شد.
حالا دولت تحت فشار قاچاق بی‌سابقه بنزین (روزانه 20تا40میلیون لیتر گفته شده) پس از پنج‌سال می‌خواهد سامانه کارت هوشمند سوخت را احیاکند. چه خوب است از ظرفیت‌های این سامانه به‌طور کامل استفاده کند.
با سامانه كارت هوشمند سوخت و استفاده از سامانه‌های آماری موازی، می‌توان از مصرف خودروهای لوكس و نیز خانواده‌هایی كه بیش از یك خودرو دارند، مالیات‌های سنگین دریافت كرد و به خانواده‌هایی كه از حمل و نقل عمومی استفاده می‌كنند یا خودروی شخصی ندارند، یارانه داد و نرخ‌های مختلف برای شهروندان مختلف در روزهای مختلف وضع کرد. بنزین گران در روزهای آلوده و بنزین ارزان برای خودروهای عمومی.
منبع:صبح نو
