راهکاری پیش پای دولت و «سیف»؛
«تقریبا همه چیز» با پیمان پولی دوجانبه و جایگزینی برای «تقریبا هیچ»
دوشنبه ۲۰ ارديبهشت ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۳۷
کد مطلب: 490075
تا وقتی همه نگاه ها به توافق هسته ای باشد، تنها راه گشایش اقتصادی، مسیر مذاکره با غرب و امتیازدهی به آنان است که تا کنون به در بسته خورده و اثر اقتصادی مثبتی در داخل نداشته است. اما اگر از زوایای دیگر به توانمندی های داخلی و ابزارهای اقتصادی در دسترس نگریسته شود، می توان به راهکارهایی برای رونق اقتصادی رسید که «تقریبا هیچ» را به «تقریبا همه چیز» تبدیل کند. یکی از مهمترین ابزارهای تبادلات مالی، پیمان های دوجانبه یا چندجانبه پولی است که میان کشورها منعقد می شود.
پیمان پولی دوجانبه، روشی در پرداخت های بین المللی است که در آن به جای استفاده از یک ارز واحد جهانروا (همچون دلار و یورو) از دو ارز ملی کشورهای طرف معامله استفاده می گردد. در حقیقت در این روش، طرفین با حساب دقیق ارز ملی، بدون نیاز به دلار، و بدون تحمل خسارت ناشی از کاهش نرخ ارز، به مبادلات اقتصادی می پردازند.
به واسطه این روش، ردیابی پرداخت های بین المللی توسط سیستم مالی و امنیتی کشورهای دیگر (همچون آمریکا) امکان پذیر نبوده و بنابراین آمریکا به سادگی نمی تواند در این زمینه از حربه تحریم استفاده کند. (تحریم های بانکی و مالی اصلی ترین و موثرترین بخش از تحریم های آمریکا علیه ایران است.)
پیمان پولی دوجانبه جنبه ذخیره ارزی ندارد، بلکه راهکاری برای مبادلات تجاری بین دو کشور است تا گردش کالا و خدمات، به آسانی انجام پذیرد. بنابراین به دلیل عدم ذخیره ارز ملی کشور مقابل، نوسان آن ارز، اثری بر ارزش دارایی های ذخیره شده ما نخواهد داشت.
در صورت افت ارزش پول ملی کشور مقابل، کشور ما متضرر نخواهد شد، چرا که مبنای محاسبات برای پرداخت ها، می تواند ارز پایداری مانند یورو باشد و مثلا کشور روسیه معادل یک میلیون یورو، به ما روبل پرداخت کند.
در روزهای اخیر، سخنانی مبنی بر افزایش ارزش دلار و عدم صرفه اقتصادی حذف دلار مطرح شده است. این درحالی است که کشور ما از سال 2008 با تحریم چرخه دلار (U-Turn) از سوی آمریکا مواجه شده است و عملا دلار از مبادلات خارجی ایران حذف شده است. بر فرض استفاده گسترده ایران از نظام پرداخت دلار نیز، با توجه به امکان تحریم مجدد آمریکا در آینده، عاقلانه ترین اقدام این است که مسیر تحریم را برای دشمن مسدود کنیم و وابستگی خود را به این نظام کاهش دهیم و دلار را از مبادلات خود حذف کنیم.
از سوی دیگر روند کلان پرداخت های بین المللی، به سمت کاهش وابستگی کشورهای جهان به دلار و حذف آن از مبادلات است و رشد مقطعی دلار در ماه های اخیر نباید عاملی برای قدرتمندی آن در طولانی مدت تلقی گردد.
برخی نیز عقیده دارند که روند حذف دلار از مبادلات بین المللی ایران، ده ها سال طول می کشد. این اظهارات در حالی صورت می گیرد که تقریبا در هر ماه اخباری از پیمان های پولی دوجانبه بین چین و کشورهای دیگر به گوش می رسد، ایران نیز اگر تلاش و همت لازم را داشته باشد، می تواند در میان مدت، با کشورهای اصلی طرف تجاری خود (16 کشور) پیمان پولی ببندد تا بتواند 80 درصد از مبادلات خود را بدون نیاز به دلار و یورو انجام دهد و در واقع 80 درصد از تحریم های بانکی را بی اثر کند. دولت یازدهم اگر در سه سال گذشته مسیر پیمان پولی را می پیمود، قطعا تعداد زیادی از این 16 کشور را می توانست تحت پوشش پیمان پولی دوجانبه قرار دهد.
در حال حاضر که برجام اجرا شده است اما همچنان امکان استفاده از نظام پرداخت دلار برای ایران وجود ندارد، بهترین فرصت برای انعقاد پیمان های پولی دوجانبه است تا لازم نباشد برای رفع تحریم دلار، امتیازات مجدد اعطا کنیم.
