۱
درباره بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب؛
تلفیق آرمانخواهی با واقع بینی؛ ضرورتی استراتژیک یا مصلحتی تاکتیکی
يکشنبه ۸ مرداد ۱۳۹۱ ساعت ۰۰:۴۰
کد مطلب: 236411
سه شنبه هفته گذشته مقام معظم رهبری در دیدار با مسوولان و کارگزاران نظام در بیاناتی مبسوط به تشریح دوگانه "واقع بینی و آرمانگرایی" پرداختند و همگان خصوصا مسوولان تصمیم ساز و تصمیم گیر کشور را به تاثیر دادن واقعیات داخلی و بین المللی در ترسیم مسیر دستیابی به آرمانهای انقلاب اسلامی فراخواندند و آرمانخواهی بدون نگاه به واقعیات را مجاهدت غیرمدبرانه دانستند: «آنچه كه ما ميخواهيم دنبال كنيم و اصرار بر آن داريم، اين است كه واقع‌بينى، مشاهده‌ى واقعيات جامعه و جهان، با آرمان‌گرائى و تعقيب آرمانها و آرزوهاى بزرگ ملت ايران هيچگونه تنافى و تعارضى ندارد. ترجمه‌ى عملياتى‌اش ميشود اينكه ما تدبير را با مجاهدت تركيب كنيم؛ هم مجاهدت كنيم و مجاهدانه حركت كنيم، هم اين حركت مجاهدانه در يك چهارچوب تدبيرشده‌اى قرار بگيرد.»
با دقت در متن بیانات ایشان که بیشتر به بهانه حملات اخیر اقتصادی دشمنان علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایراد شده بود، مشخص می شود که دیدن واقعیات در کنار اصرار بر آرمانگرایی در منظر ایشان مساله ای تاکتیکی برای گذر از شرایطی خاص در کشور ـ مثلا تحریمها ـ نیست، چراکه آن را مساله ای همیشگی در طول 33 سال انقلاب اسلامی دانستند: «چيزى كه در اين حركتِ سى‌وسه ساله انسان مشاهده ميكند، درسى كه انقلاب داد و امام بزرگوار باقى گذاشت، اين است كه در اين حركت سى و سه ساله، آرمانها و آرزوهاى عظيمى كه اسلام آنها را به ما القاء ميكند و تعليم ميدهد، از نظر دور نماند؛ در عين حال واقعيتهاى موجود جامعه و جهان هم مورد توجه قرار گرفت؛ اين كمك كرد به اين كه اين حركت بتواند ادامه پيدا كند؛ يعنى تركيب آرمان‌خواهى و آرمان‌گرائى با واقع‌بينى.»
ایشان در ادامه برای تاکید بیشتر بر اهمیت موضوع، اولا آرمانگرایی غیرواقع بینانه را خیال پردازی دانستند و ثانیا هماهنگی آرمانها با واقعیات را پایه اساسی حرکت کشور دانستند: «بعضى وانمود ميكنند كه آرمان‌گرائى با واقع‌بينى نميسازد؛ اين را ما بشدت رد ميكنيم ... ذكر آرمانها بدون توجه به واقعيتها و بدون ملاحظه‌ى سازوكارهاى معقول و منطقىِ رسيدن به آرمانها، خيال‌پردازى است؛ آرمانها در حد شعار باقى خواهد ماند؛ ليكن وقتى كه مسئولان كشور آرمانها را به صورت منطقى و متين دنبال كردند، مردم همراهى كردند، اينجا آنجائى است كه واقعيتهاى جامعه با آرمانها هماهنگ ميشود. خب، اين يك امر اساسى و يك پايه‌ى اساسى براى حركت كشور است.»
اما آیا این نخستین بار است که ایشان بر این مقوله مهم تاکید می کنند؟ با دقت در مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی خصوصا فرمایشات اخیر ایشان ملاحظه می شود که ترکیب آرمانگرایی با واقع بینی همواره مدنظر ایشان بوده و بر آن تاکید داشته اند. به عنوان نمونه رهبر حکیم انقلاب در دیدار 21 دیماه 1388 خود با جمعی از نمایندگان مجلس هشتم ـ که نسبت به برخی مسوولان در دولت و مجلس اظهار گله کرده بودند ـ فرمودند: «آرمانگرایی باید ما را به سمت بالا بکشاند. جوری نباشد که به خاطر دیدن برخی از ناهنجاری ها که با آرمان گرایی ما مخالف است حرکت ما دچار توقف بشود یا دچار اشتباه و انحراف بشود یا از آن مسیری که دارد به جای دیگری سرش گرم بشود و مشغول بشود. با این نگاه، نگاه کنیم.» ایشان در ادامه به برخی راهکارها برای عدم انحراف از آرمانها با توجه به واقعیات جامعه اشاره کردند و "جمع بندی نکات مثبت و منفی"، "نبستن راه حمل بر صحت" و "حفظ وحدت ولو با اغماض" را از جمله این راهکارها برشمردند تا با توجه به آنها آرمانگرایی دچار خیال پردازی نگردد و بتواند انسان را به بالا سوق دهد.
مقام معظم رهبری همچنین در سفر پربرکت سال گذشته خود به کرمانشاه در جمع دانشجویان در تشریح هویت و شاکله نظام اسلامی، به تبیین تفاوت اصول ثابت و آرمانهای انقلاب با راههای متغیر و گوناگون رسیدن به آرمانها پرداخته و آن را ناشی از واقعیات روز جامعه دانسته، آرمانها را غیرقابل تغییر ولی ساز و کارهای رسیدن به آرمانها را در کنار واقع بینی، قابل نوسازی دانسته و فرمودند: «آرمانها كهنه‌بشو نيست؛ اما سازوكارها، چينش اين نهادهائى كه ميخواهد ما را به آن آرمانها برساند، قابل نو شدن است. البته نو شدن به معناى اين است كه اقتضائات بيرونى و واقعيتها گاهى يك چيزى را اقتضاء ميكند، يك روز چيز ديگرى را اقتضاء ميكند ... البته همين تغيير هم بايد متكى به اصول باشد. همين نگاهِ دوباره و نوسازى و بازسازى هم بايستى ناظر به اصول باشد.» و در ادامه تاکید کردند که ثبات نظام اسلامی ناشی از آرمانگرایی در اصول و تحول و نوشدن آن هم ناشی از تغییر ساز و کارها و مقتضیات زمانه است: «نظام اسلامى آرمانهايش غير قابل تغيير است؛ علت اين است كه آرمانها، آرمانهاى فطرى است. نگاه به اين آرمانها، نگاه هوس‌گونه و از سر هوسِ گذرا نيست؛ ... اما نظاماتى كه ما را به اينها ميرساند، احياناً قابل تغيير است؛ بستگى به اين دارد كه اقتضائات زمانه چگونه باشد. بنابراين با اين ديد، نظام جمهورى اسلامى، هم ثبات دارد، هم تحول دارد. ثبات وجود دارد، يعنى حركت، يك حركت مستمرى است به سمت آرمانها؛ تذبذب و عوض كردن راه وجود ندارد؛ حركت در خط مستقيم به سمت آرمانهاى معين است؛ اما سازوكارها عوض ميشود... هدف تغييرناپذير است، اگرچه شكل حركت تغييرپذير است.» ایشان البته تاکید کردند که نوسازی نظامات به معنای تجدیدنظر در آرمانها هم نیست و اگر مبتنی بر اصول باشد ضامن جوانی و عدم فرسودگی نظام هم خواهد بود: «اولاً نوسازى نظام ممكن است، اما به معناى تجديدنظر در آرمانها نيست؛ زيرا اين آرمانها فطرى است. دوم، نوسازى به معناى تغيير نظامات، تغيير سازوكارها، تغيير سياستها، عملى است، ممكن است، در مواردى هم لازم است و مانع از تحجر است؛ منتها بايد بر طبق اصول باشد. نكته‌ى سوم هم همين است كه اين تغيير بايد بر اساس اصول باشد. پس آرمانها كه شاكله‌ى كلى نظام از آنها الهام گرفته، قابل تغيير نيست. نظام جمهورى اسلامى يك چنين نظامى است. با اين نگاه، نظام فرسوده‌بشو نيست، متحجربشو نيست، از راه‌بازمانده نيست و نخواهد شد؛ هميشه ميتواند جوان باقى بماند.»
مقام معظم رهبری در نهایت تلفیق آرمانگرایی با واقع بینی را از اصول روش مدیریت ارزشی رهبری نظام اسلامی دانستند: «در واقع رهبرى، يك مديريت كلان ارزشى است... در تصميم و عملِ رهبرى بايد عقلانيت در خدمت اصول قرار بگيرد، واقع‌بينى در خدمت آرمان‌گرائى‌ها قرار بگيرد.»
مطالب فوق الذکر نشان می دهد که آرمانگرایی صرف نه تنها مورد تایید رهبر حکیم انقلاب اسلامی نیست که می تواند انسان را به ورطه خطرناک خیال پردازی کشانده و آرمانها را در حد شعار باقی نگاه دارد. به عبارت دیگر انسان آرمانخواه غیرواقع بین، به مجاهدی شمشیرزن می ماند که چشمان خود را بسته و شمشیر خود را بی محابا در بالای سر می چرخاند؛ کاری که ممکن است به ضرر اهداف والای مجاهدت او تمام شود.
