شیعه چه روزی را نوروز می داند؟

گروه فرهنگ جهان نيوزـ هرچند اسلام، نوروز را به رسمیت شناخت و محتوای انسانی و معنوی به آن بخشید،(1) نظیر روایت معروف حضرت صادق (علیه السلام) که به معلى بن خنیس تعلیم فرموده: «هنگام نوروز غسل کن و پاکیزه ترین لباست را بپوش و به خوش بوترین عطر، خود را معطر ساز و آن روز را روزه بدار.»(2) اما [ائمه معصومین علیهم السلام]،« بنا به رسم اسلام - که همه‌جا رسوم و سنتها و واژه‌ها را گرفت و محتوای آنها را عوض کرد - در مورد کلمه‌ی نوروز و روز نوروز، درصدد چنین کاری بودند.

وقتی از امام (علیه‌السّلام) سؤال می کنند که «ما النّیروز؟»، حضرت - طبق بعضی از تعبیرات – می فرمایند: «اتدری ما النّیروز؟»: می دانی که نوروز چیست؟ نمی گویند، می دانی نوروز چه وقتی است؛ می فرمایند، می دانی نوروز چیست؟

آن‌وقت در معنای نوروز و این‌که نوروز چیست، در روایات مختلف، تعبیرات مختلفی هست. مثلاً آن روزی که رسول
اکرم(صلّی اللَّه‌علیه‌واله‌وسلّم)، امیرالمؤمنین را به خلافت منصوب کرد، آن روز، نوروز بود.

یا حتّی در بعضی از روایات آمده، آن روزی که آدم هبوط کرد، آن روز، نوروز بود. نوروز، یعنی روزی نو در تاریخ بشر و حالتی نو در زندگی انسانها.» (3)

چنانچه امام صادق علیه السلام در فرمایششان به معلی بن خنیس به آن اشاره نموده اند: «ای معلی! نوروز، روزی است که خداوند در آن از بندگان خویش میثاق گرفت که جز او را عبادت و پرستش نکرده و به او شرک نورزند و به فرستادگان و پیامبرانش و نیز ائمه هدی ایمان بیاورند. نوروز اولین روزی است که خورشید در آن طلوع کرد و باد در آن وزیدن گرفت و در آن روز درخشندگی زمین خلق شد. نوروز روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی کناره گرفت و نوروز روزی است که افرادی که از خانه های خود خارج شده و به آزمایش الهی از دنیا رفتند، مجددا به دنیا بازگشتند. در این نوروز است که جبرئیل بر پیامبر اکرم، صلي الله علیه وآله، نازل شد و درست در همین روز است که پیامبر اسلام، حضرت علی را بر شانه خود گذاشت تا او بتهای قریش را از بیت الحرام پایین کشید و آنها را درهم شکست. نوروز روزی است که پیامبر به اصحابش دستور داد تا در مورد خلافت و ولایت مؤمنان با حضرت علی علیه السلام بیعت کنند و در همین نوروز بود که پیامبر، صلي الله علیه وآله، علی، علیه السلام، را به سوی جنیان فرستاد برای او از آنان بیعت بگیرد. نوروز روزی است که برای حضرت علی بیعت مجدد گرفته شد ونوروز روزی است که حضرت علی، علیه السلام، بر اهل نهروان پیروز شد و ذوالثدیه را کشت و نوروز روزی است که قائم ما در آن روز ظاهر می گردد و بالاخره نوروز روزی است که قائم ما در این روز بر دجال پیروز می شود و او را بر زباله دان کوفه آویزان می کند.»(4)

«علی الظاهر در این روایات، امام نمی خواهند بفرمایند که آن روزی که این وقایع در آن اتفاق افتاده است، یا خواهد افتاد، با روز اول حَمَل، مصادف بوده یا خواهد بود. نه، خیلی مستبعد است که مراد این باشد؛ مراد این است که معنای نوروز را بفهمیم. از لحاظ طبیعت، روز اول حَمَل - که اول بهار حساب شده است - روزی نو محسوب می شود؛ لیکن روز نو، منحصر به تجدید وضعیتی در طبیعت نیست.

نوروز، یعنی روزی که شما با عمل خودتان، با حادثه اي که اتفاق می افتد، آن را نو می کنید.»(5) و از دیدگاه شیعه، آن روز،روز ظهور امام زمان است.(6)

هرچند ما تا وقتی که از زندان غیبت رهایی نیابیم و عصر ظهور را درک نکنیم ، نمی‌توانیم عظمت آن روزگار پرشکوه را - که علم و آگاهی ، عدالت و توانایی سراسر گیتی را فرا می‌گیرد - به گونه کامل دریابیم و به روایاتی که از اجداد طاهرین امام (عج) در خصوص روزها و روزگار بعد از ظهور تمسک می جوییم:

حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم: «بشارت باد شما را به مهدی ، بشارت باد شما را به مهدی ، بشارت باد شما را به مهدی ، او خروج می‌کند در هنگامی که اختلاف و زلزله شدید مردم را فرا گرفته است. او زمین را از قسط و عدالت پر می‌کند همان گونه که از ظلم و جور انباشته شده باشد. قلوب بندگان خدا را سرشار از حالت عبادت و بندگی می‌کند و عدالتِ او همه آنان را فرا می‌گیرد.»(7)

صلی الله علیه وآله وسلم: و از آن حضرت روایت است: «در آخرالزمان به امّت من از سوی سلاطین آن‌ها گرفتاری شدیدی می‌رسد که کسی سخت‌تر از آن را نشنیده است ، به طوری که انسان پناهگاه و راه فرار از آن را نمی‌یابد. پس خداوند مردی از عترت و اهل بیت من را به سوی آنان می‌فرستد که زمین را پر از قسط و عدالت می‌نماید همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد. ساکنین زمین و آسمان او را دوست دارند و آسمان باران خود را می‌بارد و زمین گیاهان خود را می‌رویاند و چیزی از آن را در خود نگه نمی‌دارد. زندگی آنچنان خوشایند و سرورآفرین است که زندگان آرزو می‌کنند کاش مردگانشان [زنده]بودند . این آرزو به خاطر خوبی‌هایی است که خداوند در آن عصر به مردم زمین می‌نماید.»(8)

در حديث حذيفه بن يمان از پيامبر صلی الله علیه وآله وسلم آمده است: «از خلافت و دولت او، اهل آسمان و زمين و پرندگان آسمان راضي خواهند بود.» (9)

امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام فرمود: «بدانيد اگر شما از قيامگر مشرق (امام مهدى «ع») پيروى كنيد، شما را به آيين پيامبر درآورد ... تا از رنج طلب و ظلم (در راه دستيابى به امور زندگى) آسوده شويد، و بار سنگين (زندگى) را از شانه‌هاتان بر زمين نهيد.»(10)

حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام می‌فرمایند: «در حکومت حضرت مهدی علیه السلام ، درندگان با یکدیگر در صلح و آرامش خواهند بود.»(11)

امام حسین علیه السلام : «سرانجام در عصر ظهور هیچ فرد نابینا و زمینگیر و مبتلا باقی نمی‌ماند مگر آن که خداوند به وسیله ما اهل بیت بلا را از او برطرف می‌نماید.»(12)

در روایتی که امام صادق علیه السلام از امام باقر علیه السلام ، از امام سجّاد علیه السلام نقل نموده‌اند تصریح شده است ، آن حضرت فرمودند: «هر گاه قائم قیام نماید ، خداوند مرض را از هر فرد مؤمن می‌برد و توانایی او را به سویش برمی‌گرداند.»(13)

حضرت امام باقر علیه السلام فرمودند: «هر کس قائم اهل بیت مرا درک کند و مریض باشد سالم می‌شود ، و کسی که دارای ضعف و ناتوانی است قوی می‌گردد.»(14)

امام باقر علیه السلام: «هر گاه قائم ما قیام نماید ، دست خود را بر سر بندگان خدا می‌گذارد و به این وسیله عقول آنان را جمع و متمرکز می‌سازد و اخلاق آنان را تکمیل می‌نماید.»(15)

حضرت امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «خداوند در این امّت مردی را به دستاورد و نتیجه می‌رساند که از من است و من از اویم . خداوند به وسیله او برکتهای آسمان‌ها و زمین را جاری می‌سازد. پس آسمان بارانش را می‌بارد و زمین روییدنی و بذرش را خارج می‌سازد ، حیوانات وحشی و درنده زمین امن - و رام - می‌شوند و زمین را سرشار از قسط وعدل می‌سازد همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد.»(16)

«آسمانها بارانش را مثل ناودان فرو مي فرستد و زمين همه ي روئيدنيهايش را بيرون مي آورد و هيچ نباتي را ذخيره و احتکار نمي کند.»(۱7)

«در آن روز زمین گنجهای پنهانش را آشکارمی کند و برکاتش را نمایان می سازد.»(۱8)

«در دولت امام مهدي(عج) آبها فراوان و نهرها امتداد مي يابد و زمين خوردنيهايش را دو چندان ظاهر مي کند و همه ي گنجهاي پنهان استخراج مي شود.»(19)

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم: «او مردی از فرزندان حسین علیه السلام است..اسم او اسم من است ، پس در این هنگام پرندگان در آشیانه‌های خود و ماهیان در دریا شاد می‌شوند ، نهرها کشیده می‌شود و چشمه‌ها جاری می‌گردد و زمین دوچندان گیاه و میوه می‌رویاند ، سپس جبرائیل در مقدّمه (لشکر) آن حضرت و اسرافیل در میانه آن سیر می‌کنند ، پس زمین را از عدل و قسط پر می‌کنند همان گونه که از جور و ظلم پر شده باشد.»(20)

مفضّل به امام صادق علیه السلام عرض نمود: ای مولای من ؛ کسی از شیعیان شما بمیرد و به برادران دینی و به مخالفین خود قرض داشته باشد ، چه می‌شود ؟
امام صادق علیه السلام فرمودند :« اوّل کاری که مهدی علیه السلام شروع می‌کند این است که منادی در تمام عالم ندا می‌کند: آگاه باشید هر کس یکی از شیعیان ما به او قرضی دارد آن را بگوید . تا آنجا که سیر و خردل را به صاحبش رد می‌کند تا چه رسد به مال‌های بسیار از طلا و نقره و زمین‌ها که آن‌ها را به مالکش می‌دهد.»(21)

امام صادق علیه السلام: «باهم در ارتباط باشید و به یکدیگر نیکویی کنید و باهم مهربانی نمایید ، سوگند به کسی که دانه را شکافته و روح می‌دمد ، حتماً زمانی بر شما فرا می‌رسد که احدی از شما جایی برای مصرف دینار و درهم خود نداشته باشد ، یعنی در زمان ظهور حضرت قائم علیه السلام جایی نمی‌یابد که پول خود را در آن مورد خرج کند ، زیرا به فضل خداوند و ولیّ او تمامی مردم بی‌نیاز خواهند بود.
گفتم : این چه زمانی خواهد بود ؟
حضرت فرمودند : آن زمان که شما امامتان را نیابید ، پس همین گونه خواهید بود تا زمانی بر شما طالع شود همان گونه که خورشید طلوع می‌کند ، این در زمانی خواهد بود که از هر زمان به ظهور آن حضرت بیشتر ناامید باشید.
پس بپرهیزید از این که شک کنید یا خود را به شک بیندازید ، شکّ‌ها را از خودتان دور کنید ، به راستی من شما را برحذر نمودم پس برحذر باشید . از خداوند توفیق شما و ارشاد شما را خواهانم.»(22)

منابع:
1-دانستنی های نوروزص112
2- تقارن تاریخی غدیر خم با نوروز،ص6 به نقل از بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج 56، ص 101
نویسنده کتاب نوروز درمحاق ایام فاطمیه در صفحه 6 آورده:درکتاب نوروز ، سید محمد علی میلانی، در صفحه 42-36 کتاب ، بالغ بر یکصد تن از فقهای شیعه را از عصر شیخ طوسی تا عصر حاضر نام برده، که در طول هزار سال بر اساس حدیث معلّی فتوا به مستحب بودن این اعمال داده و گروهی از آنها تصریح کرده اند که این فتوا را به استناد حدیث معلّی داده اند.
3- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسؤولان کشوری و لشکری در نخستین روز از سال نو01/01/1369
4 - بحار الأنوار، ج ‏56، ص 92
5- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسؤولان کشوری و لشکری در نخستین روز از سال نو01/01/1369
6-پرتال امام خمینی (ره) ،گاهنامه شماره 4 فروردین ماه1390
7- دولت کریمه امام زمان (عج) ،سیدمرتضی مجتهدی سیستانی ص38به نقل از غیبت طوسی ص111
8-همان ص39 به نقل از احقاق الحق ج13ص152
۱۹- 9-جهاني سازي، عدالت اقتصادي و مهدويت، ناصر جهانیان صص۴۲-38 به نقل از البیان ص118
10-عصر زندگی و چگونگی آینده انسان و اسلام ص۱۱۴ به نقل از بحار ج۵۱ ص۱۲۳
11-بحار الانوار ج52 ص280
12-همان ج53 ص 62
13-غیبت نعمانی ص317
15-بحار ج52ص335
16-غیبت طوسی ص115
17- دولت مهدی سیرت مهدی ، مصطفی دلشاد تهرانی ص ۴۶۴ به نقل از بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۸
18- همان به نقل از بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵
19- همان به نقل از منتخب الاثر، ص ۴۷۲
20- دولت کریمه امام زمان (عج)ص94 به نقل از بحار ج52 ص304
21-همان ص108به نقل از بحار ج53ص34
22- غیبت نعمانی ص150