حیات دوباره حجازی با مرگ ماهی
چهارشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۵۴
کد مطلب: 405564
البته منظور نگارنده این نیست که مرگ ماهی یک شاهکار سینمایی یا یک اثر ماندگار در سینمای ایران است، نه، مرگ ماهی مخصوصاً در فیلمنامه پر است از ایرادات ریز و درشتی که هر کدام لطمه ای کاری به فیلم زده است. اما با این وجود هنوز هم اعتقاد نویسنده این سطور بر این است که حجازی گامی در اصلاح سینمایش برداشته است.
فیلم های قبلی حجازی مخصوصا دوگانه تقابل سنت و مدرنیته اش به گفته خودش قرار بود نقد مدرنیته باشد و بیش از هر چیز بازگشت به سنت را تجویز کند. البته سنتی امروزی شده که مناسبات روز را هم در آن دیده شده باشد. اما نتیجه همیشه برعکس از آب درمی آمد. البته تقصیر خودش هم نبود، بخشی از تقصیر به گردن اوست و بخشی به گردن نویسنده و بخش اعظمی گردن منتقدان شبه روشنفکری که جز ایجاد توهم فانتزی چیزی برای کارگردان، مخصوصا کارگردانان جوان به همراه ندارند و فقط سدی هستند جلوی اصلاح و پیشرفت سینمای آنها. اتفاقی که بارها بسیاری از سینمایی ها را به بیراهه کشانده و نتیجه اش شده است سینمای بی مخاطب امروز.
حجازی نشان داده که کارگردانی و بازیگردانی را خوب بلد است. مخصوصاً در کار پر کاراکتر و پر ستاره ای مثل مرگ ماهی که سنگین ترین فیلم امسال از نظر اسم عوامل جلو و پشت صحنه است. مطمئناً عوامل قوی فیلم مخصوصاً پشت صحنه در کیفیت فنی آن بسیار تأثیرگذارند. اما بازهم مدیریت و هدایت کارگردان بسیار مهم است.
بازی ها روان و باور پذیر از آب در آمده است. البته به جز بازی نیکی کریمی در نقش تهمینه که آنقدر خشک و مصنوعی است که بازی دیگران را هم در تقابل های دوطرفه تحت تأثیر قرار می دهد و کار را خراب می کند.
محمودی کلاری هم که حسابی امتحان خودش را پس داده است. اسمش به عنوان مدیر فیلمبرداری تضمین کننده تصاویر جذاب و هم راستا با نصویر و محتوا است. مرگ ماهی فیلمی آرام و آهسته است. قرار است همه چیز در روندی آرام روایت و تغییر کند. دوربین هم باید آرام باشد و مخاطب را قدم قدم به نتیجه نزدیک کند، که می کند. حرکت سریع یا تغییر ناگهانی زاویه، همه چیز را به هم می ریزد و کلاری خوب حواسش بوده که مخاطب دچار دوگانگی نشود.
اما ایراد کار، فیلمنامه است. ایرادی که بسیاری از فیلم های ایرانی به آن دچارند. عناصر اولیه فیلمنامه تا روبه راه و آماده نباشد نمی توان به بسط و تاثیر آن فکر کرد. حرف فیلم معلوم است. قرار است درباره انسجام و باهم بودن خانواده حرف بزنیم. درباره گذشت و مدارا کردن. درباره با هم بودن. ماجرا یا ایده اولیه هم خوب است. مادر که در زندگی اش نتوانسته بچه هایش را دور هم جمع کند و آنان را با هم آشتی دهد، تصمیم می گیرد بعد از مرگش با وصیتی عجیب آنها را دور هم جمع کند.
اما ضلع سوم ناقص است. شخصیت ها کامل نیستند. یعنی خوب نوشته نشده اند تا بتوانند از دل ماجرا و خرده داستان ها قصه را پیش ببرند. گذشته های نامعلوم و ارتباطات گنگی که هیچ کدام درست و کامل بیان نمی شوند. برای همین است که اگر شخصیتی حذف شود و یا شخصیتی اضافه شود اتفاقی در روند کلی فیلم نمی افتد. چیزی به نتیجه و جمع بندی اضافه و یا از آن کم نمی شود. اتفاقات و داستان های فرعی که قرار است کمک کننده یا پیش برنده داستان اصلی باشند، جز نکاتی انحرافی چیزی به همراه ندارند.
کاش به جای اضافه کردن آنقدر شخصیت و ماجراهای فرعی که مثلاً قرار است بر ابهام و تعلیق فیلم اضافه کند، داستان اصلی و شخصیت های اصلی کمی پروار تر و پر ریشه تر می شدند. فیلمنامه در وضع موجود بیش از یک فیلم کوتاه، حرفی برای زدن ندارد و تبدیل آن به فیلم سینمایی جز نمایش رشد کارگردانی حجازی چیز دیگری را بیان نمی کند.
اما با این وجود باز هم گفتن این نکته مهم است که حجازی در مسیر پیشرفت است و این بار که خودش نوشتن فیلمنامه را گردن گرفته، بیشتر توانسته دغدغه های اصلی و درونیاتش را بیان کند که البته هنوز نویسندگی اش جای کار دارد و از کارگردانی اش عقب تر است. حجازی یکی از مستعدترین کارگردانان نسل سومی سینمای ایران است که نیاز به همراهی و مهربانی بیش تری است.
