دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور:
تبلیغ مستقیم کتاب چندان اثر ندارد!
چهارشنبه ۱۸ تير ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۵۲
کد مطلب: 369431
عمده فعالیت نهاد در سال‌های گذشته به گسترش کتاب و کتابخوانی در کشور متمرکز بوده است، فعالیت‌هایی که موافقان و مخالفان بسیاری داشت، اما در مجموع اقدامات انجام شده در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور طی سال‌های اخیر اگرچه بی‌اثر نبوده است، اما در دسترسی به هدف نهایی که همان گسترش کتاب و کتابخوانی در کشور که از منویات اصلی رهبر انقلاب نیز بوده است، چندان موفقیتی حاصل نشده است.
علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پنجم خرداد ماه سال جاری به عضویت هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی درآمد، وی ۱۲ روز بعد، یعنی هفدهم خرداد ماه با حکم وزیر ارشاد به سمت دبیرکلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کل کشور منصوب شد.
در همان روزهای ابتدایی انتصاب وی بر دبیرکلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور چند اتفاق رخ داد، نخستین اتفاق قابل توجه باز شدن روند همکاری‌های وزارت ارشاد با نهاد کتابخانه‌های عمومی به منظور جلوگیری از موازی‌کاری و گسترش تعاملات میان دو نهاد در حوزه کتاب و کتابخوانی بود. انتصاب محمد اللهیاری فومنی به سمت معاونت توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد در همین راستا بود. اللهیاری به واسطه ارتباط با بدنه معاونت فرهنگی ارشاد به نهاد کتابخانه‌ها آمد تا بخشی از اموری که در نهاد کتابخانه‌ها در زمینه ترویج کتابخوانی و خرید کتاب صورت می‌گرفت، با معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد هماهنگ و همسو باشد.
اختیاری شدن ارائه نسخه پی‌دی اف کتاب‌ها از سوی ناشران به نهاد کتابخانه‌های عمومی، دومین گامی بود که در همان روزهای نخست مدیریت مختارپور بر نهاد برداشته شد، تا پیش از آن نهاد در قبال خرید کتاب، نسخه «پی دی اف» را از ناشران تحویل می‌گرفت. این در حالی بود که ناشران تقاضا داشتند در قالب خرید کتابی که صورت می‌گیرد، مجبور نباشند نسخه «پی‌دی‌اف» را تحویل دهند، بنابراین نهاد الزام و اجبار تهیه نسخه «پی‌دی‌اف» کتاب را برداشت و این موضوع تبدیل به یک تمایل از سوی ناشران شد.
این تصمیم نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور موجب شد تا هیأت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در جلسه‌ای با مسئولان این نهاد، مراتب قدردانی خود و سایر ناشران را اعلام کنند. هم‌چنین در این جلسه ناشران و کتابفروشان گلایه‌های خود از رویه موسسه «کتاب نشر» که به انتشار کتاب‌ها با شمارگان بالا جهت توزیع در ایستگاه‌های مطالعه پرداخته و به نوعی رقیب ناشران محسوب می‌شد، را منتقل کردند. سرانجام علیرضا مختار پور اعلام کرد که مجموعه «کتاب نشر» از این پس رقیب ناشران نیست و تنها به انتشار آیین‌نامه‌ها و یا کتاب‌های داخلی اقدام خواهد کرد و کتاب‌های مورد نیاز ایستگاه‌های مطالعه توسط خود ناشران منتشر می‌شود.
این دو اتفاق رخ داده در نهاد کتابخانه‌های عمومی نشان از این دارد که نهاد در دوره مدیریت جدید بر آنست تا با تعامل حداکثری با ناشران به حرکت خود ادامه دهد، اقدامی که اگر تا به انتها با موفقیت پیش رود، می‌تواند موانع پرشمار پیش روی توسعه کتاب و کتابخوانی در کشور را مرتفع کند.
مختارپور در بازدیدی که اخیرا‌ً از خبرگزاری تسنیم، داشت، ترویج کتاب و کتابخوانی را هدف نهایی فعالیت نهاد ترسیم کرد و گفت: در نهاد کتابخانه‌ها ما تلاش می‌کنیم که به ترویج کتاب و کتابخوانی بپردازیم، نهاد گستردگی فوق‌العاده‌ای در کشور دارد، اکنون بیش از ۶ هزار کتابخانه در کشور وجود دارد که یا عمومی است، یا وقفی و یا مشارکتی که با اقدام شهرداری‌ها در زمینه کتابخانه‌های مشارکتی ممکن است، این بخش گسترش بسیاری پیدا کند.
وی با تأکید بر پایین بودن سطح کتابخوانی در کشور اضافه کرد: هم شمارگان انتشار کتاب پایین بودن سطح کتابخوانی را نشان می‌دهد و هم میزان مراجعات به کتابخانه‌ها؛ یکی از دلایل این است که اصلاً مردم ما عضو کتابخانه شدن را قبول ندارند و در انجام آن تنبلی میکنند، این در حالی است که همیشه در حوزه کتابخانه‌ها گسترش و توسعه مدنظر بوده و اگر قرار باشد تعدیل در همه بخش‌ها رخ دهد، کتابخوانه‌ها از این بحث مستثنی بوده‌اند. اکنون مقدار زیادی از فضای کتابخانه‌های عمومی و چه کتابخانه‌های شهرداری به قرائت‌خانه اختصاص دارد و اغلب مراجعه‌کنندگان که عمدتا دانشجو و یا داوطلبان کنکور هستند، از این بخش استفاده میکنند، البته این به خودی خود بد نیست، اما اگر تنها به این منحصر شود، خوب نیست، بهتر است کتابداران این ظرفیت موقت را به طور دائم جذب کتابخانه‌ها کنند.
مختارپور با اشاره به سخنان رهبر انقلاب گفت: در سال ۱۳۹۰ رهبر انقلاب در دیدار با کتابداران سراسر کشور فرمودند که نهاد کتابخانه‌های عمومی یک نهاد صد در صد فرهنگی است، این در حالی است که کتابداران جزو پایین‌ترین قشر جامعه از نظر حقوق و مزایا به شمار می‌روند، از طرفی کار سخت و مهمی نیز دارند، چون در خط مقدم صف ارتباط مردمی قرار دارند، یعنی یک کتابدار اگر اطلاعات اندکی داشته باشد، یا ناراضی باشد، یا دچار اضطراب باشد، در کارش تأثیر می‌گذارد، البته کتابداران ما با همه مشکلات کارشان را دوست دارند، دوست دارند نظراتشان شنیده شود، در برخی دوره‌ها کم توجهاتی شده است، که امیدواریم در این دوره رفع شود و به همت آنان اتفاقاتی در گسترش کتابخوانی کشور رخ دهد.
دبیرکل نهادکتابخانه‌های عمومی کشور به مشکلات موجود اشاره کرده و افزود: مشکلات نهاد کتابخانه‌ها بسیار زیاد است، نهاد کتابخانه‌ها در سال جاری ۹۵ میلیارد تومان بودجه مستقیم می‌گیرد، فقط اگر بخواهد حقوق و مزایای کارکنان را پرداخت کند، ۱۰ میلیارد تومان کم خواهد آورد، البته منبع دوم بودجه نهاد که بسیار خوب است، بودجه نیم درصدی درآمد شهرداری‌هاست که طبق قانون شهرداری‌های هر شهر باید نیم درصد درآمد سالانه خود را به انجمن کتابخانه‌های شهر پرداخت کنند، برآورد این نیم‌درصدها بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان است، اما در سال ۹۲ تنها ۲۰ درصد این بودجه تحقق یافته است و شهرداری‌ها مابقی آن را پرداخت نکرده‌اند، در قانون نیز ضمانت اجرایی پیشبینی نشده است.
مختارپور تصریح کرد: تجربه فعالیت‌های انجام شده در نهاد کتابخانه‌ها نشان می‌دهد که گران بودن کتاب علت عدم تمایل مردم به مطالعه نیست، نهاد کتابخانه‌ها در سال ۹۱ و ۹۲، ۱۴ میلیون جلد کتاب رایگان در ایستگاه‌های مطالعه توزیع رایگان کرده است، پس چرا کتابخوانی بالا نمی‌رود، اینکه گفته شود، چون مردم وضع مالی خرابی دارند، کتاب نمی‌خوانند، صحیح نیست، چرا که همین مردم ما میلیاردها تومان در عید خرج پیامک میکنند. این علتش چیز دیگری است این علتش این است که ما مشکلی در عادت به کتابخوانی داریم، زمانی هم به مسئولان رسانه می‌گوییم کتاب را ترویج کنید، فکر میکنند، در پشت لوکیشن سریالی کتاب بگذارند، مردم کتابخوان می‌شوند.
وی افزود: سال‌های ابتدایی انقلاب حتی آن‌هایی که کتابخوان نبودند، کتاب دست می‌گرفتند، یا کتابی روزنامه‌پیچ کرده و دست می‌گرفتند، چرا که کتابخوانی به یک ارزش تبدیل شده بود، چگونه امروز اگر در جمع جوانان بگوییم فلان شبکه اجتماعی را نمی‌شناسیم مسخره خواهیم شد، در زمان انقلاب نیز کتاب چنین وضعی داشت، اکنون این ارزش نیز از دست رفته است، کتابخوان و کتابدار نیز دیگر ارزش خود را ندارند، در خانه‌ها در کتابخانه‌ها وسایل تزئینی و ظروف را در دکور می‌چینند، نه کتاب را! ما باید این ارزش‌های تغییر یافته را بازگردانیم، که کار بسیار سختی است، وگرنه کتاب رایگان بدهیم، نمی‌خوانند.تبلیغ کتاب به شکل مستقیم هم چندان اثر ندارد.
