"مرد نیستند بگویند پای انقلاب نمی مانند"
دوشنبه ۲ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۵۳
کد مطلب: 366716
حسین قرایی دبیر اجرایی این مراسم در ابتدای این نشست گفت: محمدحسین انصاری‌نژاد از جمله شاعران حوزوی است که نگاه خلاق و بدیع او در اشعارش مشهود است.
موسوی گرمارودی در ابتدای این جلسه به قرائت مقدمه‌ای که بر کتاب «ابرهای ساحلی» محمد حسین انصاری نژاد نوشته بود اکتفا کرد و گفت: از محاسن کتاب در ایران این است که کتاب‌ها خوانده نمی‌شود و گمان دارم که هیچگاه وضع شعر و نقد شعر و همه امور وابسته به آن و از جمله نقد چنین آشفته و کج‌مدار و درهم , گوناگون نبوده است، مثلا غزل که من آن را در جایی دیگر پریزاد شعر فارسی نامیدم و نمایندگان بزرگی میان معاصرین پیشکسوت چون سایه و قهرمان و منزوی و غیره دارد، اما یکی از اهل نقد هیچ‌یک از غزل‌سرایان معاصر را مطلقا شاعر نمی‌داند. دیگری تقریبا غزل هیچ غزلسرای دیگری جز یک دوست دیرین خود را قبول ندارد و اگر هم احیانا غزلی خوب از غزلسرای دیگری بشنود و او را خوش آید شفاهی تصدیق می‌کند اما کتبی هرگز. خوب اینگونه برخورد اگر در پیشاهنگان که آرد را ریخته‌اند و الک را آویخته‌اند، شاید تأثیری نداشته باشد، اما برای استعدادهای نوپا که آرزوی راهنمایی از سوی منتقدان دارند، برج عاج آن عزیزان پیشرفت اینان را به تأخیر می‌افکند. این مقدمه را از آن رو آورده‌ام که تا بگویم وقتی اهل نقد و نظر واقعی پای پیش نمی‌نهند، استعدادهای جوانی چون انصاری‌نژاد مجبور می‌شود از کسی چون من که حرفه‌ای نیستم، بخواهد که مجموعه او را معرفی کند.
* ساحلی‌ها بهترین اشعار انصاری‌نژاد است
وی افزود: صمیمی‌ترین و بهترین شعرهای انصاری‌نژاد غزل‌ها و در میان غزل‌ها، بهترین‌ها، غزل‌هایی هستند که شاعر آنها را ساحلی نامیده و برای تفکیک برای هر یک شماره داده است. آنچه در این ساحلی‌ها چشمگیر و دلنشین است آشنایی عمیق شاعر با مؤلفه‌های معنایی شعر و یا بهتر بگویم یگانگی شاعر با آنها است. دریا، ساحل، موج، صخره‌های ساحلی، تلاطم امواج و ماسه‌هایی که زیر پای شاعر تکان می‌خورد، و ده‌ها جلوه بصری جنوب و دریا در غزل‌های ساحلی وی که محصول زندگی او در این محیط است و نه اینکه در کلانشهری در تهران یا اصفهان نشسته باشد و ذهنا از دریا و مافیها تصویرسازی کند. یکی از این بهترین‌ها غزل ساحلی شماره ۳ در این مجموعه است:
ماه رد می‌شد، از شب یلدا ولی انگار بی‌خبر بودیم
سایه‌ها هم بلندتر بودند، شاد از آن جشن مختصر بودیم
پای این صخره سفره گستردیم، باده‌مان چای قندپهلو بود
شب سردی که گرم خاطره از، کودکی‌های یکدگر بودیم
سایه‌ها هم بلندتر بودند، شاد از آن جشن مختصر بودیم
پای این صخره سفره گستردیم، باده‌مان چای قندپهلو بود
شب سردی که گرم خاطره از، کودکی‌های یکدگر بودیم
* شعر انصاری‌نژاد، قریحه دارد
استاد گرمارودی گفت: حسی بودن مؤلفه‌ها ما را از گفتن واقعیت دیگری در شعر انصاری‌نژاد باز نمی‌دارد و آن اینکه، این شاعر از استعداد شاعری، که من به آن قریحه می‌گویم نیز برخوردار است. برای اثبات نظر خود به طور خاص غزلی از این مجموعه را شاهد می‌آورم که ساحلی نیست و قدرت و قوت آن مدیون یگانگی شاعر با مؤلفه‌های محیط و زندگی در آن و دریافت‌های حسی ملموس از پدیدارها نیست، بلکه بیشتر مرهون قریحه شاعرانه اوست. این غزل که شاعر آن را دارکوب بیتاب نامیده است، از این قرار است:
دارکوب بیتابی لای بید مجنونی است
باغ را می‌آشوبد در سرش افسونی است
های و هوی گنجشکان جور دیگر است اینجا
سارها سراسیمه شب شب دگرگونی است
پشت سر شبانگاهان شاعران دلتنگند
در سه‌گاه شور اما زخمه‌شان همایونی است
اَره، بی‌ترحم باز قسمت سپیدار است
سهم باغ همسایه هر نفس شبیخونی است
باغ را لگد کردید تا کجا کنید آباد
آخر ای تبرداران این چه نعل وارونی است
باغ را می‌آشوبد در سرش افسونی است
های و هوی گنجشکان جور دیگر است اینجا
سارها سراسیمه شب شب دگرگونی است
پشت سر شبانگاهان شاعران دلتنگند
در سه‌گاه شور اما زخمه‌شان همایونی است
اَره، بی‌ترحم باز قسمت سپیدار است
سهم باغ همسایه هر نفس شبیخونی است
باغ را لگد کردید تا کجا کنید آباد
آخر ای تبرداران این چه نعل وارونی است
* شعر حوزوی در دایره شعر معاصر است
در ادامه این جلسه حجت‌الاسلام و المسلمین ذکریا اخلاقی به شعر انصاری‌نژاد پرداخت و گفت: تفکیک کردن شعر حوزوی از شعر غیر حوزوی و معاصر بحث بسیار دامنه‌داری است و معتقدان و منتقدان نیز دارد که نمی‌خواهیم زیاد به آن بپردازیم، زیرا اگر بخواهیم شعر حوزه را صنفی کنیم مخاطب آن محدود خواهد شد و به نظرم باید شعر حوزه را در دایره شعر معاصر ببینیم.
* شعر حوزه سه ویژگی دارد
وی افزود: اگر به اختصار بخواهیم شعر حوزه را بررسی کنیم به سه ویژگی می‌رسیم، اندیشه غنی و تفکر قوی، اولین ویژگی شعر حوزه است که اصلی‌ترین دلیل آن نیز دسترسی به منابع اصیل در حوزه از دلایل آن به شمار می‌رود. اگر کسی بتواند در دروس حوزوی را ادامه بدهد، و در کنار آن نیز به شعر مشغول باشد، به یک برتری دست خواهد یافت. یکی از چیزهایی که در این سال‌ها در شعر معاصر از آن رنج می‌بریم فقر اندیشه است. ما در شعر در سایر حوزه‌های ادبی با مشکلی روبرو نیستیم عناصر شعری و ... در شعر رعایت می‌شود و شعر معاصر را در اوج قرار می‌دهد ولی با نبود اندیشه در اشعار مواجه هستیم.
ویژگی دیگری که اخلاقی به آن اشاره کرد، جهان‌بینی شاعر حوزوی بود. وی معتقد است، جهان‌بینی شاعر حوزوی یک جهان‌بینی خاص است. شاعر حوزوی چون با جریان حوزه همراه است یک شاعر مسلمان و شیعی با یک برتری شعری است و در جهت‌گیری شعر وی این موضوع دیده می‌شود.
وی همچنین افزود: زبان خاص شاعر حوزوی از خاصیت‌های زبان وی است، اصطلاحات به کار رفته در شعر حوزوی موجب تمایز این اشعار می‌شود.
* نگاه توحیدی در اشعار انصاری‌نژاد
وی خاطرنشان کرد: اشعاری که مورد پسند مردم قرار میگیرد، بیشتر بر روی احساسات متکی است و در این اشعار کمتر اندیشه مورد توجه قرار میگیرد، موضوعی که در اشعار انصاری‌نژاد بیشتر به چشم می‌آید. غنای تفکر و عمق معنایی در اشعار انصاری‌نژاد تموج دارد و این نشان از سطح و مطالعه وی دارد. و حتی در اشعاری که عمق اندیشه‌ای به چشم نمی‌خورد مخاطب با گستردگی اندیشه روبروست. جهان‌بینی اشعار انصاری‌نژاد بسیار زیباست در پشت پرده اشعار وی نگاه توحیدی وجود دارد این نگاه حتی در اشعار ساحلی انصاری‌نژاد جلب توجه می‌کند و این درحالی است که این اشعار می تواند یک تصویر را به مخاطب ارائه کند. ولی این نگاه توحیدی در همین تصویرهای طبیعی نیز وجود دارد.
* شعر انصاری‌نژاد جهش داشته است
وی اضافه کرد: اما زبان و اصطلاحات حوزوی در شعر وی کمتر وجود دارد و این نکته برجسته شعر انصاری‌نژاد است و همین امر موجب شده است تا شعر وی کمتر تصنعی به نظر برسد. در ۴،۵ سال گذشته زبان شعر انصاری‌نژاد هم از لحاظ کمی و هم کیفی با یک جهش روبرو بوده است. ایشان دارای یک طبع لطیف و روان بوده و این طبع روان رشک‌برانگیز است. لطافت در اشعار انصاری‌نژاد موج می‌زند و بارها پیش آمده که ایشان در ۶ ساعت یک ترکیب‌بند را سروده که این اتفاق نشان از طبع روان و لطیف وی دارد.
* مردانگی ندارند بگویند ما نیستیم
دکتر غلامرضا کافی شاعر و منتقد ادبی در ادامه یازدهمین عصرانه ادبی فارس، گفت: در حوزه شعر انقلاب اسلامی امروز نگرانی‌هایی وجود دارد و باید به طور واقع نگران هم بود. ما ظرفیت‌هایی در شعر انقلاب را در همان ابتدا راندیم که این یکی از همین نگرانی‌هاست. از دیگر نگرانی‌های شعر انقلاب این است که از همان ابتدا در ذهن ما اینطور القا کردند که شاعر نباید شعر خود را توضیح دهد و همین سبب شد هر لات و الاتی سروده شود و به آن لقب شعر اتلاق شود. عده‌ای هم برای نان و نوای شعر انقلاب دور آن می‌چرخند و آن قدر مردانگی ندارند که بگویند ما نیستیم.
* شعر انصاری‌نژاد همان شعر انقلاب است
وی افزود: سرنوشت شعر حوزه مثل شعر فرخی سیستانی و ناصرخسرو است. شعر فرخی در زمان باقی نماند ولی شعر ناصرخسرو در زمان باقی مانده است، با وجود اینکه شعر فرخی مخملی است، ولی چون ناصرخسرو اشعارش اندیشه‌ای است بیشتر باقی مانده است. ما بعد از حزین لاهیجی شاهد شعر حوزه بوده‌ایم که انصاری‌نژاد نیز در مسیر شعر حوزه قرار دارد. در اشعار انصاری‌نژاد ضمیر وی دیده می‌شود. ایشان با اینکه به نظر دانش آموخته شعر نیستند ولی به شدت شعر جذابی دارند. اندیشه‌های منعکس شده در اشعار انصاری‌نژاد همان چیزهایی است که ما در شعر انقلاب می‌بینیم.
* گویش نیمایی در شعر انصاری‌نژاد
رضا اسماعیلی شاعر و نویسنده در ادامه به شعر انصاری‌نژاد پرداخت و گفت: یکی از اتفاقاتی که در شعر انصاری‌نژاد افتاده و کمتر در سایر شعرا دیده شده است، گویش نیمایی است. حضور گسترده طبیعت در اشعار وی از همین نمونه است که طبیعت‌نگری از مؤلفه‌های شعر نیمایی است. استفاده از ترکیبات و واژه‌های خاص منطقه جغرافیایی شاعر که نوعی بومی‌گرایی است از دیگر مؤلفه‌های شعر وی است.
* شعر انصاری‌نژاد متاثر از همنشینی با زکریا اخلاقی است
وی ادامه داد: نوعی تأثیرپذیری خلاقانه زبانی از زکریا اخلاقی در اشعار انصاری‌نژاد دیده می شود و این ناشی از همنشینی با استاد اخلاقی است. تصویرپردازی از غزل‌های وی در برابر دیدگان چشم مخاطب و خواننده اشعار قرار میگیرد. مخاطب با یک بیان عاطفی که ناشی از اخلاق و روحیه شاعر است، روبرو می‌شود. تزریق اندیشه در اشعار انصاری‌نژاد نشأت گرفته از فضل‌فروشی نبوده و کاملا بر مبنای شعر صورت گرفته است.
* شعر ماهیتا روحانی است
مرتضی امیری اسفندقه دیگر سخنران یازدهمین عصرانه ادبی فارس بود، وی خاطرنشان کرد: شأن شعر انصاری‌نژاد بسیار بالاست و این تقسیم‌بندی شعر روحانی و غیر روحانی به نظر من چندان صحیح نیست. زیرا شعر ماهیتا روحانی است و مگر می‌توان شاعری یافت که روحانی نباشد. هر کس با شعر در ارتباط است، روحانی است و پوشیدن و ملبس بودن به یک لباس خاص دلیلی بر روحانی نبودن سایر شعرا نیست. در اشعار انصاری‌نژاد خلوص بالایی وجود دارد و این خلوص در واژه‌های بکار رفته به چشم می‌آید. کلمات در شعر وی منزه، آهنگین و موزون به کار برده شده است.
* تخیل در اشعار انصاری‌نژاد فرهیخته است
وی افزود: در اشعار انصاری‌نژاد هیچ روحانیتی به رخ کشیده نمی‌شود در حالی که به شدت این سروده‌ها روحانی است. تخیل در اشعار انصاری‌نژاد فرهیخته و پاکیزه است.
* از نوجوانی با شعرای انقلاب مانوس بودم
در پایان محمدحسین انصاری‌نژاد ضمن تشکر از برگزارکنندگان این برنامه گفت: بخاطر موقعیت شغلی در طول این سالیان در مناطق مختلفی به سر بردم که این موجب می‌شد اشعارم در نقاط مختلفی از کور متولد شود. از سن ۱۶ یا ۱۷ سالگی با اشعار شعرای انقلاب همدم بودم. حسین اسرافیلی، مشوق کاشانی،علیرضا قزوه و ... شعرایی بودند که با اشعارشان ساعات سپری می‌کردم.
وی در پایان برای حضار قصیده‌ای قرائت نمود و از مجموعه قصاید «چشمه چنا»ی وی رونمایی شد.
