گفت‌و‌گو با دکتر مرجان‌مهر قائم‌مقام پژوهشگاه نیرو؛
تغییر رویه استراتژیک پژوهشگاه نیرو
حمایت پژوهشگاه از شرکت‌های دانش بنیان
چهارشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۲ ساعت ۲۱:۱۷
کد مطلب: 326607
با بررسی روند کلی پژوهشگاه نیرو در چند وقت اخیر، شاهد تغییراتی نامحسوس اما به نظر بنیادی در بدنه پژوهشگاه هستیم که آن چنان توسط بدنه محسوس نیست اما به شدت در حال پیگیری است. لطفا به عنوان آغاز مبحث بفرمایید آیا جنابعالی به عنوان قائم مقام پژوهشگاه، تغییرات زیرپوستی در پژوهشگاه نیرو را قبول دارید یا نه؟
تغییراتی که شما از آن به عنوان تغییرات زیرپوستی نام بردید، به مطالعات استراتژیکی که در سال ۸۶ در پژوهشگاه انجام گرفت، بر می‌گردد. نتیجه این تحقیقات در سال ۸۸ منتشر شد و با تصویب هیأت امنای پژوهشگاه، اجرای آن آغاز شد. بر اساس این برنامه جدید، یک سری از مأموریت‌های جدید برای پژوهشگاه تعریف شد. که البته این مأموریت‌های جدید بر اساس مطالعات تطبیقی‌ای بود که بر اساس نحوه عملکرد بدنه پژوهشی مرتبط با صنعت برق چند کشور صنعتی انجام گرفت.
آیا برای انجام این تحقیقات از پتانسیل‌های مشاوره‌ای صنعت برق هم کمک گرفتید؟
بله. کمیته ای تشکیل شد به ریاست مهندس حبیب‌الله بیطرف که در این کمیته نخبگان، رئیس وقت پژوهشگاه و معاونین وی نیز عضو بودند. افراد صاحب‌نظر دیگری هم در این کمیته عضو بودند که از جمله آنان می‌شود به مهندس چیت‌چیان که در حال حاضر به عنوان وزیر نیرو مشغول به فعالیت هستند هم اشاره کرد که در آن زمان به عنوان عضو حقیقی در این کمیته حضور داشتند.
این برنامه کاری جدیدی که برای پژوهشگاه تصویب شده، چه ابعادی داشته و دارد؟
قرار شده تا پژوهشگاه نیرو به عنوان یک مرکز توسعه فناوری حرکت کند و به یک مجموعه مدیریت تحقیقات در صنعت برق تبدیل شود. همان‌طور که می‌دانید مدیریت تحقیقات صنعت برق، گزاره کلانی است که به هر حال از مجموعه بزرگی همچون پژوهشگاه نیرو برمی‌آید، آن هم با هماهنگی و همراهی بالادستی‌های پژوهشگاه در وزارت نیرو و سایر نهادها. خوشبختانه، این روند تغییرات مد نظر در هیأت امنای پژوهشگاه نیرو هم که وزیر وقت نیرو (مهندس نامجو) و وزیر فعلی نیرو (مهندس چیت چیان) هم عضو آن بودند، رفت و تصویب شد. شرایط در ابتدا مطلوب و طبق برنامه پیش می‌رفت اما متاسفانه در دو، سه سال آخر دولت احمدی‌نژاد و متأثر از نگاه منفی دولت‌مردان وی به پژوهشگاه، و تلاش آنها برای فروش جموعه پژوهشگاه، اجرای این برنامه متوقف شد. احساس کردیم این برنامه را باید زمانی‌که رویکرد دولت نسبت به پژوهشگاه تغییر نکرده مسکوت بگذاریم.
بدین‌ترتیب، با تغییر دولت فضای برای از سر گیری همان برنامه قبلی فراهم شده است؟
بله. الحمدلله نگاه وزیر محترم نیرو نگاه مثبتی است و ایشان علاقه دارد پژوهشگاه نیرو به سمتی پیش برود که مدیریت تحقیقات صنعت برق کشور را بر عهده بگیرد. خوشبختانه مهندس فلاحتیان معاون برق و انرژی وزارت نیرو و مهندس همایون حائری مدیرعامل توانیر هم پژوهشگاه را به عنوان بازوی تحقیقاتی خود به حساب می‌آورند.
یعنی از این به بعد قرار است پژوهشگاه نیرو به جای گرفتن پروژه تحقیقاتی وارد فاز مدیریتی شود؟
بله. پژوهشگاه پیش از این در رویکردی پروژه‌محور، رفع نیازهای صنعت برق را برعهده داشت. اما الان قرار است پژوهشگاه به عنوان راهبر تحقیقات صنعت برق فعالیت کند. ما برای انجام مدیریت تحقیقات در صنعت برق نیازمند شبکه‌سازی گسترده هستیم. در ابتدا باید ضمن شناخت مجریان تحقیقات، راهبردهای کلان تحقیق و پژوهش در صنعت برق را شناسایی کنیم. تا بر اساس همین راهبردها، طرح‌ها و پروژه‌ها تعریف و اجرایی شود. در مرحله ای دیگر باید نیازسنجی کرده و بر مبنای رفع این نیازها طرح تعریف کنیم. سپس بر مبنای طرح‌های آماده شده، باید پروژه تعریف شود. در مرحله بعد نیز پروژه‌های تعریف شده را میان مجریان تقسیم کرده و سپس جمع‌بندی کرده و با پیگیری بحث‌هایی همچون تجاری‌سازی پروژه و ... به هدف نهایی نزدیک شده و نتیجه را به صنعت تحویل بدهیم.
پس پژوهشگاه نیرو هم قرار است به یک شرکت مادرتخصصی در زمینه پژوهش تبدیل شود؟
بله. به نوعی می‌شود همین تعبیر شما را به کار برد. منتها ما می‌خواهیم در حوزه شرکت توانیر از ظرفیت خود برق منطقه‌ای‌ها، شرکت‌های توزیع و دانشگاه‌ها هم استفاده کنیم. قرار نیست ما ساختار جدیدی را طراحی کنیم بلکه می‌خواهیم ساختارهای موجود در بخش پژوهشی صنعت برق را مدیریت کنیم.
شرکت‌های خصوصی کجای این طرح جدید شما هستند؟
وقتی نگاه وزات نیرو و مجموعه پژوهشگاه به سمت توسعه فناوری در صنعت برق است، بخش خصوصی فعال در صنعت برق هم قاعدتا از این امر مستنثنی نیست. بر همین اساس هم شرکت‌های خصوصی از دو منظر می‌توانند وارد این چرخش شوند. اول آنکه این کار باعث ایجاد بازار گسترده‌ای برای شرکت‌های خصوص خواهد شد. ما می‌خواهیم با پی ریزی که هاب بزرگ تحقیقاتی شرایطی فراهم کنیم تا شرکت‌های بزرگ هم بتوانند از این هاب تحقیقاتی استفاده بکنند. به هر حال انباشته دانشی که در پژوهشگاه در شکل گرفته است قرار است در راه توسعه این صنعت انجام شود. پیوستن شرکت‌های خصوصی دیگر به این چرخه باعث ایجاد هم‌افزایی هم می‌شود. هم می‌توانند از بازاری که فراهم شده و از این انباشته دانش استفاده کنند و هم می‌توانند هزینه‌های ناشی از انجام تحقیقات درونی خود را کاهش دهند.
بعد دوم دیگر هم مربوط به مرکز رشدی است که توسط پژوهشگاه نیرو احداث شده و با استفاده از این ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش خصوصی می‌توانند پروژه‌های خود را در این سازوکار انجام دهند. به هر حال مجری پروژه‌های پژوهشی، دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان، پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد هستند. بر اساس برنامه‌ای که در ابتدای بحث به آن اشاره کردم از سال ۸۸ به بعد، پژوهشگاه ۹ مأموریت جدید بر عهده گرفت که از جمله آنها می‌توان به توسعه فن‌آوری؛ مدیریت تحقیقات و پژوهش‌ها؛ توسعه آزمایشگاه‌ها، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان؛ راه‌اندازی و حمایت از صندوق توسعه پژوهش و نوآوری و ایجاد شرکت‌های سرمایه‌گذاری فن‌آفرین خطرپذیر (ونچرکپیتال‌ها) اشاره کرد. ما تلاش خواهیم کرد که به سمتی برویم تا هر کس که وارد بحث سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور توسعه فناوری صنعت برق بشود، قطعا سودی بیش از ۲ برابر، سرمایه خود را به دست بیاورد.
