حاشیه ای بر تک گزاره های هسته ای دکتر روحانی در کنفرانس خبری اول

به گزارش جهان، مهدی محمدی در تسنیم نوشت:

در کنفرانس خبری دیروز آقای دکتر روحانی رییس جمهور منتخب، نکاتی درباره پرونده هسته ای ایران وجود داشت که نباید آسان از کنار آن گذشت. اغراق نیست اگر بگوییم که مهم ترین بحث در این کنفرانس مطبوعاتی بحث هسته ای بوده است. آقای روحانی در این کنفرانس مجال آن را نداشت که جزئیات برنامه های خود درباره مسئله هسته ای را مطرح کند –و شاید این اتفاق به این زودی ها هم رخ ندهد چرا که جزئیان این برنامه ها هنوز معلو نشده است- اما برخی نکات کلی که توسط ایشان بیان شد نشان دهنده خطوط کلی و اصول راهنمایی است که به نظر می رسد ایشان و تیمشان در مدیریت پرونده هسته ای ایران بر اساس آنها عمل خواهند کرد.
این نوشته، تلاش می کند با طرح برخی سوالات و دعوت آقای روحانی و تیمشان به پاسخگویی به آنها، برخی از ابهاماتی را که درباره این اصول کاری وجود دارد شفاف کند. طبعا این نوشته به این معنا نیست که از همین حالا بنای انتقاد از آقای روحانی گذاشته شود. ما فعلا از آقای روحانی انتقاد نمی کنیم چون واقعا نمی دانیم چه کار می خواهد بکند. این نوشته تلاشی است برای همین که دریابیم واقعا خط مشی در موضوع هسته ای چیست؟

۱- دکتر روحانی گفته است: «ایران به دنبال ادامه یا توسعه تنش با امریکا نخواهد بود». اگر مشخصا به برنامه هسته ای ایران نظر کنیم، آیا معنای این جمله این است که ایران از ادامه برنامه هایی مانند توسعه راکتور اراک یا تداوم غنی سازی ۲۰ درصد در فردو یا تداوم نصب ماشین های جدید در نطنز که امریکا همه آنها را «تنش آفرین» می داند صرف نظر خواهد کرد؟ اساسا کدام بخش از برنامه غنی سازی ایران هست که از دید امریکا منبع تولید تنش نباشد؟

۲- آقای دکتر روحانی گفته است: «اگر حسن نیت ببینیم می توان گام هایی برای اعتماسازی برداشت». سوال این است: آیا دقیقا روشن است که دولت آقای روحانی دقیقا چه اقداماتی از جانب امریکا را به معنای «ابراز حسن نیت» خواهد پذیرفت؟ ضابطه تمییز حسن نیت از سوء نیت چیست؟ آیا همانطور که آقای روحانی در جای دیگری از این مصاحبه گفته «پایان اقدامات خصمانه علیه ایران از سوی امریکا» یکی از شروط خواهد بود؟ مهم تر از این، دایره اقدامات اعتمادسازی که آقای روحانی در پی انجام آن است، چقدر وسیع است؟ و در ازای هر گام اعتماد ساز، آقای روحانی چه امتیاز متقابلی را درخواست خواهد کرد؟

۳- دکتر روحانی درباره شیوه خود برای حل موضوع هسته ای گفته است: «نه تهدید و نه تحریم موثر است و راه حل، مذاکره و رسیدن به اعتماد متقابل است این کار قبلا شده است و از تجربیات گذشته استفاده می شود». ایا این جمله به این معناست که آقای روحانی مدلی از جنس توافق پاریس را یک مدل قابل تکرار می داند؟ مفهوم «اعتماد متقابل» که ایشان آن را به کار برده، به این معناست که غرب هم باید گام هایی برای اعتمادسازی بردارد اما می دانیم که غربی ها چنین عقیده ای ندارند و رد مذاکرات هم به صراحت گفته اند که از آنجا که این ایران بوده که تعهدات بین المللی اش را نقض کرده، پس این ایران است که باید گام هایی برای اعتمادسازی بدارد. آقای روحانی به این استدلال گروه ۱+۵ چگونه پاسخ خواهد گفت؟

۴- روحانی درباره این موضوع که آیا حاضر به پذیرش تعلیق خواهد بود یا نه خطاب به یک خبرنگار فرانسوی گفته است: «دیگر آن دوره گذشته است و ما در شرایط خاصی هستیم و راه های اعتماد ساز فراوانی داریم و به شما که از فرانسه آمدید بگویم با آقای شیراک در مذاکرات ۲۰۰۵ به توافق رسیدیم چگونه اعتماد بین المللی برای هم جلب کنیم و غنی سازی در ایران ادامه پیدا کند و این توافق با شیراک با همراهی و موافقت آلمان همراه شد اما انگلیسی ها با فشار آمریکا مخالفت کردند و کار ناقص ماند و من فکر می کنم همین توافق می تواند یکی از راه حل ها باشد». در اینجا آقای دکتر روحانی به صراحت گفته است که در پی آن است که ایران غنی سازی بکند ولی تحریم نباشد. بسیار خوب. آیا آقای روحانی پیشنهاد آلماتی ۱ را الگوی مناسبی برای این کار می داند؟ سوال مهم تر این است که اگر روزی انگلیس و امریکا با توافقی که مبتنی بر این الگو باشد مخالفت کرده اند، چه ضمانتی وجود دارد که حالا موافقت کنند؟ سوال دیگر –و بسیار مهم تر- این است که اگر همچون مذاکرات ۸۱-۸۴ غربی ها پیشنهادی به ایران دادند که در انتهای کار غنی سازی را می پذیرفت اما در طول فرآیند خواستار تعلیق غنی سازی به عنوان یک گامن اعتماد ساز شده بود، دکتر روحانی چگونه با آن برخورد خواهد کرد؟

۵- روحانی درباره الگوی مقابله با تحریم ها گفته است: «در قدم اول تلاش می کنیم تحریم جدیدی به ما اعمال نشود. برای این که ما قدم به قدم مسئله تحریم را کاهش بدهیم و حل کنیم دو اقدام صورت خواهد گرفت که نخستین آن، قدم گذاشتن در مسیر شفافیت بیشتر است. البته برنامه های هسته ای ایران کاملاً شفاف است اما ما حاضریم شفافیت بیشتری نشان دهیم و برای همه دنیا روشن کنیم که اقدامات جمهوری اسلامی ایران کاملاً در چارچوب های بین المللی است و ثانیاً اعتماد متقابل بین ایران و سایر کشورها را ارتقاء خواهیم داد و هر جایی که اعتماد خدشه دار شود تلاش خواهیم کرد که این اعتماد حفظ شود». وقتی آقای دکتر روحانی از شفافیت بیشتر حرف می زند، من به یاد پروتکل الحاقی می افتم. واقعیت این است که اجرای پروتکل خط قرمز ایران نیست اما سوال این است که اولا این کار در مقابل چه ما به ازایی انجام خواهد شد و ثانیا اگر غرب مسئله دور شدن از نقطه فرار با مکانیسم توقف، تعطیلی و انتقال را در کنار مسئله شفافیت روی میز گذاشت، چگونه باید آنها را با هم جمع کرد؟