موسیقی غرب ازنگاه یک موسیقی‌دان‌غربی
جمعه ۲۷ بهمن ۱۳۹۱ ساعت ۰۸:۳۳
کد مطلب: 272079
«رالف ون رات» هنرمند مطرح هلندی در پاسخ به سؤال‌های خبرنگار موسیقی خبرگزاری فارس اینگونه پاسخ داد.
** موسیقی را با بداهه‌نوازی‌های کودکانه شروع کردم
در ابتدا خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید؟
«رالف ون رات» پیانیست ۳۵ ساله هلندی هستم که در شهر آمستردام در خانواده‌ای که با موسیقی به صورت آماتور آشنایی داشتند به دنیا آمدم. پدرم تاجر است که قبلاً در موسیقی پاپ فعال بود و گاهی اوقات هم پیانو می‌زد اما مادرم همیشه در خانه با پیانو کار می‌کرد. در این شرایط بود که توانستم با بداهه‌نوازی‌های کودکانه‌ام با پیانو آشنا شوم. با این تعاریف و برحسب علاقه‌ای که به این ساز پیدا کردم به صورت آکادمیک در رشته موزیکولوژی در شهرهای آمستردام و شیکاگو به تحصیل مشغول شدم.
** موسیقی را با بیان احساسات و چالش‌ها دوست دارم
آقای «رالف» علت اصلی علاقه‌مندی شما به موسیقی چه بود؟
در حقیقت وجود ساز پیانو در خانه و علاقه‌مندی مادرم به این ساز باعث شد تا من هم به صورت بداهه‌نوازی به پیانو علاقه‌مند شوم تا اینکه با طی کردن مراحل علمی این رشته و پشتکار خودم توانستم به جایگاه واقعی که در انتظارم بود دست پیدا کنم. از دیگر دلایل علاقمندی من به موسیقی این است که موسیقی به بیان احساسات می‌پردازد و چالش‌ها را می‌توان با آن مطرح کرد.
چه نوع چالشی؟
من به موسیقی مدرن سال ۱۹۰۰ علاقه‌مند هستم و تا الان هم کار می‌کنم این نوع موسیقی خیلی سخت است توازنی که میان بیان احساسات و منطق پیچیده آن وجود دارد باعث شده است تا به این موضوع و چالش‌های پیش‌روی آن بپردازم. من با کسب مدارج علمی و به دست آوردن تجربه‌های کاری توانستم به این توازن دست پیدا کنم.
** من با شناخت کامل نت‌های موسیقی استاد مشایخی به ایران آمدم
آقای رالف لطفاً به چگونگی حضورتان در جشنواره موسیقی فجر تهران توضیح دهید؟
من در آمستردام و در دانشگاه کنسرواتور این شهر با خانم «آیدا سیغاریان» که از هم‌کلاسی‌هایم بود آشنا شدم علاقه‌مندی من به شناخت موسیقی آسیایی به خصوص ایران باعث شد تا ایشان آثاری از استاد «علیرضا مشایخی» را که در زمینه موسیقی مدرن است را به من آشنا کند. من با شناخت کاملی که از نت‌های موسیقی استاد مشایخی دارم تصمیم گرفتم تا آثار ایشان را در کنسرت‌هایم به اجرا درآورم. باید بگویم تعریف‌های خانم سیغاریان از ایران و همچنین دعوت از سوی این جشنواره باعث شد تا برای اجرای کنسرتی برگرفته از آثار استاد مشایخی به تهران سفر کنم.
** کنسرت شیراز از بهترین و ماندگارترین کارهای من است
آیا نخستین اجرای شما در شیراز که روز گذشته صورت گرفت، راضی کننده بود؟
بله، این اجرا با استقبال گرم مردم مواجه شد که مرا شگفت‌زده کرد قبلاً از دوستانم شنیده بودم که ایرانیان مردمی خونگرم و مهمان‌نواز هستند اما تا آن لحظه با این واقعیت برخورد نکرده بودم. به اعتقاد من اجرای شب گذشته من در شیراز از بهترین و ماندگارترین اجراهای من در طول زندگی‌ام است.
** رسانه‌های هلند به دلایل سیاسی در معرفی فرهنگ ایران کوتاهی می‌کنند
تا چه اندازه با فرهنگ و ادبیات ایران آشنایی دارید؟
متأسفانه شناخت من نسبت به فرهنگ و تاریخ ایران زیاد نیست و این به دلیل آن است که رسانه‌های هلندی به خاطر مسائل سیاسی دید خوبی نسبت به ایران ندارند و نمی‌دانند که مردم ایران با پیشینه فرهنگی و تاریخی خود مهمان‌نواز هستند.
شاعر ایرانی «حافظ» را زیاد می‌شناسم و با برخی از هنرمندان ایرانی و آسیایی مقیم در هلند آشنا هستم.
** آثار من به تلفیق فرهنگ‌ها و دوری از وطن می‌پردازد
بیشتر آثارتان با چه موضوعی اجرا می‌شود؟
من دوست دارم قطعاتی که به نوعی به دوری از وطن ارتباط دارم بپردازم به نظر من تلفیق فرهنگ‌ها در اینگونه آثار بیشتر دیده می‌شود که می‌توان به آثار دبوسی و استامپ در این زمینه اشاره کرد.
آیا علاقمندی شما به اجرای قطعات «دوری از وطن» دلیل خاصی دارد یا اینکه برگرفته از جنگ‌ها و دیگر حوادث است؟
خیر، اینگونه نیست من احساس می‌کنم این موزیک‌ها مردم را به هم نزدیک می‌کند و معتقدم که دغدغه‌های فرهنگی ایران و هلند با یکدیگر متفاوتند اما می‌توان با ارائه آثاری همچون آثار استاد مشایخی تقابل فرهنگ‌ها بیشتر به وجود آورد.
** با زبان موسیقی به دنبال تقابل فرهنگ‌ها هستم
آیا علاوه بر آثار استاد مشایخی با دیگر سازها و ردیف‌های موسیقی ایرانی آشنا هستید؟
از سازهای ایرانی فقط سنتور را می‌شناسم ولی دیگر سازهایی مثل تار و کمانچه را فقط دیده‌ام ولی گوش نکرده‌ام.
** روایت آلبومی که بر اساس تصاویر ذهنی درباره ایران ساخته شد
لطفاً در خصوص پیانونوازی خودتان در آلبوم «ساعت‌های فارسی» توضیح دهید؟
این آلبوم برگرفته از داستان دختری به نام «آلینا» است که آقای آروپرت آهنگساز، این اثر را برای فرزند دوست ایرانی‌اش که در خارج تحصیل کرده، نواخته است. من هم برخی از قطعات آن‌را با پیانو همراهی کرده‌ام. همچنین مطالعه کتابی به زبان فارسی درباره ایران هم یکی دیگر از منابع این آهنگساز بوده است که با برداشت ذهنی خود، تصویری از ایران را در اثرش به وجود آورده است.
** موسیقی کشورهای آسیایی در زندگی و عملکرد مردم در جریان است
شناخت و احساستان از موسیقی ایران در قیاس با دیگر موسیقی جهان چیست؟
به نظرم کوک سازها و مقام‌های موسیقایی در ایران با یکدیگر تفاوت دارند. اگر به موسیقی آسیا توجهی داشته باشیم، موسیقی را به طور کلی می‌توان بخشی از عملکرد زندگی مردم دانست که در زندگی آنها در جریان است ولی در اروپا اینطور نیست هنر موسیقی از زندگی مردم جدا است. شما به همین اذانی که از مساجد پخش می‌شود توجه کنید که دارای ریتم و آهنگ است؛ این مهم‌ترین تفاوت موسیقی آسیا و اروپا است. من معتقدم که موسیقی نواحی ایران هویت مردم را نشان می‌دهد ولی در هلند این هویت در موسیقی وجود ندارد و هنر از زندگی مردم جدا است. ما به عنوان موسیقی دوست داریم صدای سازهایمان را بشنویم ولی عملکردش برای ما متفاوت است.
** موسیقی غربی خبری از مقام و هویت به انسان نمی‌دهد
لطفاً در این خصوص بیشتر توضیح دهید؟
اگر به موسیقی کشور ژاپن نگاهی داشته باشیم می‌بینیم که آنها دارای یک موسیقی کلاسیک هستند که با ماهیت طبیعت یکی می‌شوند. این موسیقی کاربرد زیادی برای جسم انسان دارد و باعث آرامش می‌شود ولی موسیقی غربی خبری از مقام و هویت به انسان نمی‌دهد.
** وجود جذابیت در اذان
شما در صحبت‌هایتان به داشتن نوعی آهنگ و احساس در اذان اشاره کردید چگونه به این برداشت رسیده‌اید؟
آواهای به کار رفته در اذان جذابیت خاصی دارند که این جذابیت و احساس را در اشعار مذهبی هلند نمی‌توان پیدا کرد.
** موسیقی کلیسا روایت یک آهنگ است نه احساس و جذابیت
یعنی شما در برنامه‌هایی که در کلیسا برایتان پخش می‌شود به آرامش و احساسی دست پیدا نمی‌کنید؟
موسیقی کلیسا روایت یک آهنگ است و احساس و جذابیت آواهای بیان شده در اذان را ندارند.
** روایت اجرای ماندگار در ژاپن
با توجه به اینکه اجراهای متعددی در سراسر دنیا داشتید لطفاً شاخص‌ترین خاطره آن را برای ما بیان کنید؟
سال ۲۰۰۲ برای نخستین اجرای برنامه آسیایی به ژاپن دعوت شدم این اجرا در شهر ناکازاکی که بمباران شیمیایی شده بود انجام شد که با استقبال مردم انجام گرفت. در هنگام اجرای قطعاتی که تلفیقی از موسیقی ژاپن و هلند بود مخاطبان اشک می‌ریختند. وجود پرنده‌های مصنوعی که بر فراز دست‌های مخاطبان به حرکت می‌آمد فضای خاصی از صلح و یکپارچگی را به وجود آورد دقیقاً نمی‌دانم چه بود ولی به این ارتباط درونی که میان من و مخاطبان ایجاد شده بود یقین پیدا کردم.
** برای فهم بهتر فرهنگ‌ها باید تلفیقی میان آن ایجاد کنیم
موسیقی چقدر می‌تواند در صلح جهانی کمک کند؟
خیلی زیاد؛ موسیقی ترکیبی از عقل و احساس است اگر بخواهیم موسیقی را بفهمیم باید دو طرف مغز که عقل و احساس است را فعال کنیم وقتی دو نفر با فرهنگ‌های مختلف به موسیقی گوش می‌کنند این امر باز هم مشهود است همه این احساس را دارند ولی از نظر عقلانی و برای فهم بهتر فرهنگ باید تلفیقی میان فرهنگ‌ها ایجاد کنیم تا فرهنگ‌های دیگر را بشناسیم.
به موسیقی ایرانی در این روزهای حضورتان در تهران گوش کردید؟
با تاکسی که از فرودگاه به سمت هتل می‌رفتم راننده به ترانه‌هایی گوش می‌کرد که برایم جالب و شنیدنی بود در یک لحظه شگفت‌زده شدم چرا که دیدم چقدر فرهنگ‌ها به یکدیگر نزدیک هستند و این راننده با چه علاقه‌ای به موسیقی پاپ گوش می‌کند.
در پایان لطفا در خصوص کنسرتی که قرار است در تهران به روی صحنه ببرید، توضیح دهید؟
با حضور در بیست‌وهشتمین دوره از جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به اجرای چند قطعه موسیقی برگرفته از اروپا و آسیا خواهم پرداخت. اثری از علیرضا مشایخی با نام «در جستجوی زمان از دست رفته» و «ساعات ایرانی» اثر چارلز کوچلین و همچنین«آتریوم» از اجراهای من در تالار رودکی تهران خواهد بود که در دو روز به اجرا در می‌آید.
