افسردگی‌وافکارخودکشی‌درسالمندان‌شایع‌است
دوشنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۱۵:۵۴
کد مطلب: 319463
وی شعار امسال سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی بهداشت و روان را «سلامت روان و سالمندی» خواند و افزود: علت انتخاب این شعار، اهمیت این دوره از زندگی است و دنیا به دلیل پیشرفت‌های علم پزشکی و کاهش موالید به سمت سالمندی پیش می‌رود که کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست.
ناصحی به افزایش شاخص امید به زندگی در کشور و همچنین افزایش جمعیت سالمند کشور اشاره کرد و گفت: مسائل سلامت روان از مهم‌ترین مسائل دوران سالمندی است که اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد و باید توجه داشت که سالمندی بیماری نیست؛ بلکه مرحله‌ای از چرخه طبیعی زندگی است و سالمندی با انباشت خرد و تجربه همراه است. این باور که سالمندی با نقایص عمیق جسمی و روانی همراه است، درست نیست و اغلب سالمندان می‌توانند توانایی شناختی خود را حس کنند. اگرچه جسم پیر می‌شود، اما ذهن ما تا هر لحظه که اراده کنیم، جوان می‌ماند و نباید انتظارات بیجا از سالمندان داشت.
مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، روان و اعتیاد وزارت بهداشت ادامه داد: همچنین اختلالات شناختی و حافظه و در راس آن آلزایمر در سالمندان شایع است. ممکن است سالمندان با بیماری‌های شبه جسمی نیز مواجه شوند و بیماری‌های شبه جسمی، بیماری‌های جسمی با منشا روانی هستند که معمولا در دوران سالمندی شایع هستند که بسیاری از اختلالات خواب، اضطراب و بی‌قراری نیز در دوران سالمندی شایع است.
وی افزود: همچنین در اثر برخی باورهای نادرست، تعدادی از سالمندان برای تخصیص مشکلات عصبی و جسمی خود به سمت سوء مصرف داروها، الکل و مواد می‌روند. همچنین مشکلات جنسی نیز در سالمندان شایع است و برخی سالمندان دچار کاهش اعتماد به نفس و کاهش احساس ارزشمندی می‌شوند. براین اساس انزوا و درون‌گرایی در سالمندان نسبتا شایع است و بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون، دیابت، بیماری‌های مغز و اعصاب و ... در سالمندان بیشتر از جوانان است.
وی پدیده آشایانه خالی در سالمندی را مورد اشاره قرار داد و گفت: بسیاری از سالمندان با این مسئله مواجه می‌شوند؛ به طوری که فرزندانشان ازدواج کرده، آنها را ترک می‌کنند و فرزند سالمند با منزل و آشیانه خالی مواجه می‌شود و حوادث و سوانح نیز در سالمندی شایع است.
ناصحی انجام فعالیت‌های مرتب ذهنی را در دوران سالمندی توصیه کرد و گفت: در این صورت سالمندان کمتر با اختلالات شناختی و حافظه مواجه می‌شوند. همچنین برقراری ارتباطات اجتماعی نیز برای سالمندان توصیه می‌شود. هر چه فرد سالمند رابطه اجتماعی بیشتری با جامعه داشته باشد، از انزوا دور خواهد شد. فعالیت جسمی مناسب نیز برای سالمند لازم است و انجام فعالیت‌های تفریحی مورد علاقه نیز باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین هر گاه سالمند یا اطرافیان وی نشانه‌ای از مشکلات روان را مشاهده کردند، باید آن را جدی گرفته و به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنند.
خدمات سلامت روان برای سالمندان ارزان و در دسترس باشد
وی در عین حال نقش سیاست‌گذاران در ارتقای سلامت روان سالمندان را مورد اشاره قرار داد و گفت: انتظار آن است که خدمات سلامت روان به صورت ارزان و در دسترس برای سالمندان فراهم شود. همچنین لازم است پوشش بیمه‌ای مناسب برای سالمندان فراهم شود. این در حالی است که تعدادی از سالمندان که البته تعداد آنها کم هم نیست، بیمه نیستند و به دلیل هزینه‌های درمانی به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
ناصحی، ایجاد تسهیلات رفاهی و تفریحی مناسب برای سالمندان را از دیگر وظایف دولتمردان خواند و گفت: امکان اشتغال سالمندان پس از بازنشستگی باید فراهم شود و بازنشستگی می‌تواند افسردگی به دنبال داشته باشد که به منظور جلوگیری از این امر نباید ارتباط کاری فرد به طور ناگهانی قطع شود. همچنین باید سالمندان از مسکن مناسب برخوردار باشند و آسایشگاه‌های نگهداری سالمندان نیز باید از استانداردهای لازم برخوردار باشند.
۳۴.۷ درصد جمعیت کشور نیازمند خدمات سلامت روان
مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، روان و اعتیاد وزارت بهداشت درعین حال پیمایش ملی سلامت روان در سال ۸۹-۹۰ را مورد اشاره قرار داد و گفت: بر اساس این پیمایش، میانگین شیوع ابتلا به اختلالات روان در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور، ۲۳.۶ درصد است. همچنین آمار ابتلا به اختلالات روان در زنان بالاتر از مردان است؛ به طوری که ۲۶.۵ درصد زنان و ۲۱.۶ درصد مردان به اختلالات روان مبتلا هستند و در این میان ۱۱.۱ درصد افراد هم بیمار نبودند، اما به خدمات مشاوره‌ای نیاز داشتند و در مجموع می‌توان گفت که ۳۴.۷ درصد جمعیت کشور به نوعی نیازمند خدمات سلامت روان بودند.
وی در این باره افزود: این در حالی است که از میان کل جمعیت نیازمند خدمات روان، تنها ۱۸.۵ درصد افراد حداقل خدمات لازم را دریافت کرده‌اند و ۸۲ درصد آنها از حداقل خدمات سلامت روان استفاده نمی‌کنند. یک علت مهم آن است که برخی‌ها اطلاعی از مشکل روان خود ندارند. برخی نیز از مشکل خود اطلاع دارند. اما تصور می‌کنند که خود به خود بهبود می‌یابند. مسائل مربوط به هزینه‌ها و بیمه نیز از علل عمده عدم مراجعه این افراد برای دریافت خدمات سلامت روان است و دولت باید خدمات بیمه‌ای سلامت روان را توسعه دهد. دسترسی به خدمات و درمان مناسب باید فراهم باشد. همچنین نباید نگرانی از انگ بیمار روانی وجود داشته باشد.
ناصحی در ادامه درباره هزینه‌های خدمات سلامت روان نیز گفت: هزینه‌های مستقیم این امر، هزینه‌های پزشکی مانند ویزیت، بستری و دارو را شامل می‌شود و هزینه‌های غیرمستقیم این بیماری نیز مباحثی مانند هزینه‌های ناشی از کار افتادگی و کاهش عملکرد را به دنبال دارد و بخشی از هزینه‌ها نیز نامحسوس هستند.
مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، روان و اعتیاد وزارت بهداشت گفت: مجموع این هزینه‌ها در پیمایش کشوری سلامت روان که در سال ۸۹-۹۰ انجام شد، محاسبه شده است و در مجموع باید گفت که بیمار مبتلا به اختلالات روان، یک تا سه بار در سال نیازمند بستری است و همچنین یک تا سه بار در سال به علت بیماری‌های جسمی همزمان، بستری می‌شود. میانگین روزهای بستری در بخش روانپزشکی ۱۱.۳ روز در سال است و میانگین بستری در بخش غیر روانپزشکی نیز ۴.۲ روز در سال است که در مجموع بیماران مبتلا به اختلالات روان بیشتر از سایرین به بیماری‌های جسمی دچار می‌شوند.
ناصحی با انتقاد از پوشش بیمه‌ای ناکافی خدمات سلامت روان، ادامه داد: این تحقیق نشان داد که بیماران مبتلا به اختلالات روان نسبت به سایر مردم از پوشش بیمه‌ای کمتری برخوردارند و بیمارانی که بیمه داشتند، تنها ۴۵ درصدشان توانسته بودند برای خدمات سرپایی و ۴۰ درصدشان برای خدمات بستری از بیمه‌شان استفاده کامل کنند.
جای خالی بیمه در پوشش خدمات مشاوره‌ای و روان درمانی
وی در این باره افزود: برخی بیماران تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند و بیمه‌ها اغلب خدمات مشاوره‌ای و روان درمانی را پوشش نمی‌دهند. همچنین بخش عمده‌ای از داروهای این بیماران هنوز بیمه نیست.
تبعیض بیمه‌های دولتی برای بیماران روانپزشکی با تعیین سقف ۵۶ روز برای بستری این بیماران
ناصحی افزود: بیمه‌های دولتی با تبعیض و بی‌عدالتی آشکار برای بیماران روانپزشکی از نظر بستری سقف تعیین کرده‌اند و تنها ۵۶ روز بستری را تحت پوشش قرار می‌دهند. این امر به نوع خود استرس برای بیمارستان و بیمار را به دنبال دارد و از مجموع بیماری‌های مزمن روانی، حدود سه درصد افراد جامعه ممکن است نیازمند بستری‌های طولانی مدت باشند.
ناصحی بیمه‌های تکمیلی را نیز مورد اشاره قرار داد و گفت: در بیمه‌های تکمیلی هم این تبعیض مشاهده می‌شود؛ به طوری که این بیمه‌ها نیز از ارائه هر گونه خدمات بیمه‌ای اختلالات روان خودداری می‌کنند.
وی افزود: بیمار معتاد هم هیچ‌گونه خدمات بیمه‌ای دریافت نمی‌کند و تحت پوشش هیچ بیمه دولتی و غیردولتی نیست و اگر این بیماران به علت مشکلات روان بستری شوند، از آنجا که معتاد هستند، باز هم بیمه‌ها از پوشش آنها خودداری می‌کنند.
ناصحی همچنین گفت: بر اساس آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، شیوع سوء مصرف مواد در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال کشور، ۲.۶۵ درصد است که جمعیتی حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را شامل می‌شود؛ البته احتمال داده می‌شود که این آمار کمتر از حد واقعی باشد؛ چرا که برخی اعتیاد خود را مخفی می‌کنند.
وی تبدیل مواد سنتی و مخدر به مواد صنعتی و محرک را مورد اشاره قرار داد و گفت: مواد محرک صنعتی نسبت به مواد مخدر اعتیاد بالاتری دارند و از آثار و عوارض شدیدتری برخوردارند. درمان این مواد نیز بسیار سخت است. مشکل بیمارستان‌های روانپزشکی آن است که تعداد زیادی از تخت‌های درمانی توسط افرادی اشغال می‌شود که به مواد صنعتی اعتیاد دارند و این امر سبب می‌شود که بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات روان نتوانند بستری شوند.
ناصحی همچنین افزود: متاسفانه برخلاف مواد مخدر، مواد محرک صنعتی در زنان بیشتری مشاهده می‌شود؛ به طوری که آمار دو تا سه درصدی اعتیاد زنان به مواد مخدر اکنون به بیش از ۱۰ درصد رسیده است و عمده این زنان مواد محرک صنعتی استفاده می‌کنند. این مواد به عنوان داروهای لاغری و ... در زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی جوان‌ها نیز به منظور انرژی بیشتر و حتی برای درس خواندن بیشتر متاسفانه به این مواد آلوده می‌شوند.
کمبود حدود ۴۰۰۰ تخت روانپزشکی در کشور
وی همچنین در پاسخ به سوال ایسنا درباره تخت‌های روانپزشکی در کشور، گفت: در حال حاضر ۷۵۰۰ تخت روانپزشکی در سطح کشور فعال است و بر اساس پیش‌بینی وزارت بهداشت، نیاز کشور تا پایان سال ۹۳ حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ تخت روانپزشکی است و بر این اساس حدود ۴۰۰۰ تخت روانپزشکی کمبود داریم که به منظور جبران این امر، اقداماتی صورت گرفته است. از جمله آنکه ابلاغیه لازم صورت گرفته که هیچ بیمارستانی بدون بخش روانپزشکی افتتاح نشود.
وی در این باره افزود: همچنین حداقل ۱۰ درصد تخت‌های بیمارستان‌های عمومی باید به تخت‌های روانپزشکی اختصاص داده شود. البته این روند در چند سال گذشته شتاب نداشته و شاید علت آن باشد که در دو سال گذشته به دلیل مباحث اعتباری، برنامه‌های عمرانی وزارت بهداشت کاهش یافته است. از طرف دیگر مسئولان دانشگاه‌ها تصور می‌کنند که بیمار روانپزشکی هزینه‌بر است و همچنین اگر در بیمارستان‌های عمومی تخت روانپزشکی داشته باشند، ممکن است خطرات برای دیگر بیماران داشته باشد و این بیماران نظم بیمارستان را بر هم زنند. این در حالی است که تجربه نشان داده به هیچ وجه چنین اتفاقاتی نمی‌افتد.
