به گزارش جهان نيوز به نقل از میزان، یکی از مهم‌ترین نهادهای حقوقی موجود در قانون مدنی که کاملا، برگرفته از شرع مقدس می‌باشد، نهاد حقوقی و قانونی ارث است که تحقق آن، منوط بر فوت مورث بوده و مقصود از آن، این می‌باشد که دارایی‌های شخصی که فوت می‌کند، در غالب ترکه، به صورت قهری، به وراث شرعی و قانونی او، نظیر همسر، فرزند، پدر، مادر و در صورت وجود شرایط، به سایر افراد موجود در طبقات ارث پیش بینی شده در قانون مدنی، تعلق گیرد.
با توجه به اینکه، قانون گذار، در مواردی، نیاز به قیم را برای افراد محجور، ضروری دانسته است، یکی از سوالاتی که در صورت فوت قیم مطرح می‌گردد، این بوده آیا ارث بردن از قیم، برای محجور، امکان پذیر خواهد بود یا خیر؟ که در پاسخ باید گفت، ارث بردن از قیم، تنها در صورت وجود برخی شرایط خاص، امکان پذیر می‌باشد و بدون اثبات وجود این شرایط، تعلق ارث قیم به محجور، امکان نخواهد داشت.
آیا ارث بردن محجور از قیم خود امکان پذیر است؟
قانون گذار، در قانون مدنی، تعریف مشخصی از قیم، ارائه نکرده است اما، مستفاد از موادی که در خصوص افراد نیازمند قیم و یا وظایف قیم و شرایط عزل و نصب آن، صحبت می‌کنند، می‌توان گفت، قیم کسی است که به حکم دادگاه، برای محجوری که از پدر و جد پدری (ولی خاص)، برخوردار نیست، تعیین می‌گردد تا امور مالی و در صورت نیاز، برخی امور غیر مالی فرد محجور را مورد رسیدگی قرار دهد و نباید، دارای فساد اخلاقی، محجوریت، ورشکستگی بوده و یا اینکه به کلاهبرداری، محکوم شده باشد.
ماده ۱۲۱۸ قانون مدنی، مقرر می‌دارد: «برای صغیری که ولی خاص ندارند، برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آن‌ها متصل به زمان صغر آن‌ها بوده و ولی خاص نداشته باشند و برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آن‌ها، متصل به زمان صغر آن‌ها نباشد،» قیم تعیین می‌گردد.
بر اساس این ماده، می‌توان گفت، صغیر و مجنون یا رشیدی که مجنون شدن یا سفیه شدن آن‌ها، از زمان صغر بوده و به عبارتی، متصل به زمان صغیر بودنشان باشد، همچنین، مجنون یا غیر رشیدی که این حالت در آن‌ها، متصل به صغر نبوده، در شرایطی که ولی خاص (پدر و جد پدری)، نداشته باشند، نیاز به قیم خواهند داشت.
بیشتر بخوانید:
مستثنیات دین شامل چه اموالی است؟
این قیم، می‌تواند، هر شخص واجد شرایطی که دادگاه مدنی خاص، صالح و مناسب بداند، اعم از مادر، مادربزرگ، دایی، عمو، خواهر، برادر یا حتی، شخصی غریبه باشد.
شایان ذکر است، در صورتی که مادر محجور، واجد شرایط بوده و در قید حیات باشد، چنانچه ازدواج نکرده باشد یا در صورت ازدواج، اذن همسر خود را کسب نماید، نسبت به سایرین، برای قیم شدن، اولویت خواهد داشت، مگر اینکه خودش، تمایلی به این امر، نداشته باشد.
از آنجا که برای بررسی امکان ارث بردن محجور از قیم خود، علاوه بررسی حقوقی قیم، نیاز به بررسی، موانع ارث، افراد واجد شرایط برای ارث بری و موجبات ارث نیز هست، باید گفت، با توجه به قانون مدنی، سبب و نسب، همچنین، فوت زودتر مورث، نسبت به وارث، از شرایط موجب ارث بردن هستند و تنها کسانی از یکدیگر، ارث خواهند برد که یا به واسطه ازدواج، با یکدیگر، رابطه سببی داشته باشند یا به واسطه خون و پیوند خونی، با یکدیگر، رابطه نسبی.
بر اساس قانون مدنی، افراد طبقات ارث که به واسطه نسب از یکدیگر ارث خواهند برد، به ترتیب، پدر و مادر و فرزند و فرزند فرزندان آن‌ها؛ اجداد و برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها و عمه و عمو و خاله و دایی و اولاد آن‌ها، می‌باشند و هر طبقه، خود دارای درجاتی نیز هست و افراد هر طبقه، تنها در صورتی ارث خواهند برد که هیچ فردی از طبقات قبل و درجات بالاتر از آن‌ها، وجود نداشته باشد و همچنین، هیچ مانعی نظیر قتل و لعان و کفر و… سایر موانع ارث نیز، مطرح نباشد.
شرایط ارث بردن از قیم
وجود یک پیوند سببی یا نسبی (خونی)، میان فرد محجور و قیم؛ مثلا، شخصی، قیم همسر محجور خود شود (پیوند سببی) یا مادری، قیم فرزند محجور خود (پیوند نسبی یا خونی)
قیم دارای پیوند نسبی یا سببی با محجور، زودتر از شخص محجور، فوت نماید.
محجور دارای پیوند نسبی با قیم فوت شده، در طبقه‌ای از طبقات ارث، قرار گیرد که افرادی در طبقات و درجات بالاتر از او، وجود نداشته باشند. مثلا، چنانچه قیم، دایی شخص محجور باشد و بعد از فوت خود، دارای همسر و فرزند و پدر و مادر باشد، محجور از او ارث نخواهد برد؛ چراکه افراد مذکور، در طبقات و درجات بالاتری از طبقات سه گانه ارث، نسبت به محجور قرار دارند.
مانعی از موانع ارث، نظیر کفر محجور دارای جنون ادواری یا محجور غیر رشید، وجود نداشته باشد.
قیم، بر اساس یک وصیت نامه رسمی، خود نوشت یا سری، علی رغم اینکه هیچ رابطه خویشاوندی، اعم از سببی یا نسبی، با محجور نداشته، تا یک سوم اموال خود را در صحت عقل و با اختیار، برای محجور، وصیت کند.
