این کارگران به مرور زمان و با کسب مهارت در حرفه خود، می‌توانند به اشخاص متخصص و دارای فن تبدیل شوند. اگرچه عده‌ای از کارگران ساده نیز تمام طول مدت کاری خود را به انجام این قبیل مشاغل می‌پردازند و به عنوان کارگران ساده شناخته می‌شوند.
آنطور که در عرف مشاهده می‌شود قرارداد ساده کارگری به طور معمول میان کارفرما و جوانان کم سن، دانشجویانی که قصد انجام کار پاره وقت دارند و به طور کلی اشخاص بدون تخصص امضا می‌شود. در نهایت آن چیز که مشخص است، این است که این کارگران ساده باید از حقوقی که در یک رابطه کارگری و کارفرمایی دارند، مطلع باشند و بتوانند حقوق خود را مطالبه کنند. در این مقاله، به صورت اختصاصی در خصوص قرارداد با کارگر ساده توضیح خواهیم داد.
چرا باید قرارداد کارگر ساده امضا کنیم؟
یکی از متداول‌ترین و مهمترین روابط کاری میان اشخاص که هر روزه به تعداد زیادی برقرار می‌شود، قرارداد کار یا همان قرارداد استخدامی است. این شیوه از همکاری میان کارپذیر و کارفرما با حساسیت‌های زیادی همراه خواهد بود که گاهی عدم وجود یک مدرک مکتوب معتبر به عنوان قرارداد، شکایات و اختلافاتی را میان آن‌ها ایجاد می‌کند.
تنظیم قرارداد ساده بین کارگر و کارفرما راهکاری مطمئن برای ثبت تمام توافقات، تعهدات و حقوقی است که طرفین نسبت به یکدیگر به عهده دارند. در این قرارداد، یک طرف کارگر و یک طرف کارفرما نام می‌گیرند. موضوع همکاری، شرایط انجام کار، تعهدات و شروط جانبی این رابطه کاری نیز در متن قرارداد بیان می‌شود. بدون شک بیان این موارد در قرارداد باعث خواهد شد که حقوق طرفین به شیوه مطلوبی تامین شود و اگر زمانی اختلافی میان آن‌ها ایجاد شد، بتوانند با مراجعه به قرارداد، به سهولت درباره آن اختلاف تصمیم بگیرند.
دقیقا به همین دلایل است که تاکید می‌شود حتما برای روابط کاری خود، یک قرارداد امضا کنید و ترجیح بر این باشد که تمام توافقات و تعهدات و شروط مدنظر به صورت مکتوب ثبت شوند. در این شرایط، طرفین دیگر نمی‌توانند مغایر با قانون توافقی داشته باشند و به این ترتیب، نفع هر دو طرف به صورت قانونی در قرارداد در نظر گرفته می‌شود.
آیا می‌توانیم قرارداد کارگر ساده را به صورت شفاهی برقرار کنیم؟
زمانی که از تنظیم و امضای فرم قرارداد کارگر ساده صحبت می‌کنیم؛ منظور قراردادی است که به صورت مکتوب میان طرفین امضا شود. حال سوال این است که اگر طرفین، قرارداد کارگر ساده را به صورت مکتوب امضا نکنند، آیا به این معنا است که میان آن‌ها رابطه کاری نیز منعقد نشده است و نسبت به یکدیگر مسئولیت و تعهدی ندارند؟
برای پاسخ صریح به این سوال، به ماده 7 قانون کار اشاره می‌کنیم. این ماده از قانون کار به صراحت بیان می‌کند که قرارداد کار (روی لینک قبل بزنید) هم به صورت کتبی و هم به صورت شفاهی تنظیم می‌شود. در ادامه این ماده توضیح داده است که به موجب قرارداد، کارگر در قبال دریافت حق السعی (دستمزد، حقوق) برای مدت موقت یا غیر موقت اموری را به فرمان کارفرما انجام می‌دهد.
به موجب این تعریف، می‌توانیم اینطور برداشت کنیم که هر زمان، میان دو شخص چنین رابطه‌ای برقرار باشد، قرارداد استخدام برقرار شده است و طرفین نسبت به یکدیگر و نسبت به قراردادی که به صورت شفاهی میان آن‌ها امضا می‌شود، مسئول خواهند بود. بنابراین، اگر کارفرمایی به این نیت که تعهدات خود نسبت به کارگر را مکتوب نکند، تلاش دارد که قراردادی میان آن‌ها امضا نشود، باید از این مساله آگاه گردد که برای اثبات رابطه کاری میان کارگر و کارفرما، شواهدی مبنی بر وجود این رابطه کاری کفایت می‌کند و در صورت وجود این شواهد که نشان دهنده رابطه میان کارگر و کارفرما هستند، تمام تعهدات قانونی این رابطه نیز برقرار است.
برای نوشتن متن قرارداد کارگر ساده از چه قانونی تبیعت کنیم؟
اگر بخواهیم از قوانین ناظر بر فرم قرارداد کارگر ساده بگوییم، باید از قانون تامین اجتماعی و قانون کار نام ببریم. این قوانین به صورت مستقیم بر تمام روابط کاری میان اشخاص جامعه نظارت دارند و تخلفات و مشکلات این روابط کاری نیز با توجه به این قوانین و متصدیانی که برای نظارت به انجام آن در نظر گرفته شده‌اند، بررسی می‌شود.
برای مثال اگر شما در خصوص رابطه کارگری و کارفرمایی خود مشکلی دارید، لازم است که به اداره کار مراجعه کنید. این مشکل می‌تواند در رابطه با عدم پرداخت حقوق و تعهدات مالی باشد که کارفرما نسبت به شما به عهده دارد یا اینکه ممکن است شکایت شما به دلیل عدم پرداخت حق بیمه خود باشد. در هر صورت، این مراجع به شکایت شما رسیدگی می‌کنند و در اسرع وقت درباره موضوع شکایت شما از کارفرما توضیح می‌خواهند. این مراجع با رعایت قوانینی که به آن‌ها دستور داده شده است، هم حقوق کارگر ساده را مطالبه می‌کنند و هم جریمه‌هایی را برای کارفرما در نظر می‌گیرند.
نکته دارای اهمیت در خصوص قرارداد کارگر ساده این است که قوانین ناظر بر این قرارداد، در گروه قوانین آمره قرار می‌گیرند. یعنی اینکه برای نوشتن متن قرارداد کارگر ساده ، باید دقیقا مطابق با این قوانین عمل کنید و انجام اقدامی مغایر با قوانین، جریمه‌هایی را برای شخص متخلف به همراه دارد.
تعهداتی که کارگر در قرارداد کارگر ساده باید به آن‌ها عمل کند
یک نکته مهم که لازم است در ابتدا به آن اشاره کنیم، این است که تنها اشخاص حقیقی می‌توانند به عنوان کارگر در قرارداد کار موقت (روی لینک قبل بزنید) یا دائم حاضر شوند. این اشخاص به موجب حضور در قرارداد نیز تعهداتی را به عهده دارند که در ادامه درباره آن توضیح خواهیم داد:
- مهمترین و اساسی‌ترین وظیفه‌ای که کارگر ساده به عهده دارد، انجام اموری است که از طرف کارفرما به او امر شده است. کارگر ساده باید دقیقا مطابق با شرح وظیفه‌ای که از کارفرما دریافت می‌کند، امور مربوطه را انجام دهد و انتظارات کارفرما را محقق سازد.
از دیگر تعهدات نیروی کار انسانی این است که تمام تعهدات و مسئولیت‌هایی که به او سپرده می‌شود را شخصا انجام دهد. در واقع باید اینطور بگوییم که تعهدات قرارداد کار تعهدات قائم به شخص است. یعنی تمام آن تعهدات را شخصی باید انجام دهد که مسئولیت انجام آن‌ها را به عهده گرفته است.
اگر در جریان این قرارداد، تجهیزات، ابزار و امکانات و لوازمی برای انجام کار در اختیار کارگر ساده قرار می‌گیرد، در حکم امانت خواهد بود و کارگر ساده ملزم است که در خصوص نگهداری و مراقبت از آن‌ها کوشا باشد. البته کارفرما نیز می‌تواند برای انجام صحیح این موارد، شروطی را در نظر بگیرد. برای مثال، کارفرما می‌تواند اعلام کند که اگر به دلیل بی مبالاتی و بی دقتی کارگر، آسیبی به تجهیزات وارد شود، مسئولیت رسیدگی به آن آسیب و پرداخت خسارت به عهده کارگر قرار می‌گیرد.
کارگر ملزم است که تمام استانداردهای ایمنی و انضباطی محل کار خود را رعایت کند و دقیقا مطابق با اصول فنی که از او درخواست می‌شود، امور مورد نظر را انجام دهد.
برخلاف شرایطی که برای کارگر وجود داشت، کارفرما می‌تواند هم شخص حقیقی و هم شخص حقوقی باشد و اشکالی در این رابطه وجود ندارد. به طور کلی کارفرما در این قرارداد تعهداتی را به عهده دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- اصلی‌ترین تعهد کارفرما نسبت به کارگر، پرداخت حقوق، مزایا و به طور کلی، تعهدات مالی است که نسبت به کارگر به عهده دارد. میزان حقوق و مزایایی که کارفرما باید در قرارداد کارگر ساده به کارگر خود پرداخت کند، براساس نرخ مشخصی که توسط وزارت کار اعلام می‌شود، معین خواهد شد. به موجب قانون، حقوق و مزایایی که به کارگر تعلق می‌گیرد، عبارت است از کمک عائله مندی، حق مسکن، حق خرید خواروبار، ایاب و ذهاب کارگر، مزایای نقدی و غیر نقدی و موارد دیگری که به تفصیل اعلام می‌شوند.
ممکن است که کارفرما از جانب خود نمایندگانی را در محل کار مقرر کرده باشد که از جانب او با کارگران ساده تعامل کنند. در این شرایط، کارفرما نسبت به تعهداتی که نمایندگان او نسبت به کارگران به عهده دارند نیز مسئولیت دارد و باید به این موارد نیز رسیدگی کند.
کارفرما ملزم است که احکام و استانداردهای هر حوزه شغلی را به دقت رعایت کند و سلامت و ایمنی کارگران خود را در نظر بگیرد. همچنین باید به این نکته نیز توجه داشته باشد که تمام توافقات و توقعاتی که از کارگر دارد، باید مطابق با قانون باشد. برای مثال، زمانی که قانون کار، ساعت کاری روزانه را حدود 8 ساعت در نظر گرفته است، کارفرما نمی‌تواند توقع ساعات کار بیشتری کند.
