مبرد ( Refrigerant ) ماده ای می باشد که از طریق تغییر فاز مایع به گاز عملیات جذب گرما یا به زبان ساده خنک سازی را در سیستم های برودتی با سیکل تبرید تراکمی را انجام می دهد که در این مقاله برای شما توضیحات کاملی در این زمینه ارائه می کنیم.

گاز مبرد چیست ؟
مبرد ماده ای می باشد نقطه جوش بسیار پایینی دارد و می تواند در سیکل تبرید تراکمی عملیات جذب گرما و انتقال آن به اتمسفر را انجام دهد که در زیر این سیکل را برای شما توضیح می دهیم.

مبرد ابتدا درون کمپرسور تحت فشار قرار میگیرد که باعث می شود متراکم و داغ شود سپس وارد کندانسور می شود و حرارت خود را از دست می دهد و به دلیل فشار بالایی که دارد از حالت گاز به مایع تبدیل و فشار آن کمتر می شود سپس با عبور از شیر انبساط افت فشار شدیدی پیدا می کند و وارد اواپراتور می شود که در این مرحله به دلیلی فشار بسیار پایینی که دارد تمایل به تبخیر شدن دارد و با جذب گرمای محیط اطراف خود از حالت مایع به گاز تبدیل می شود.

در جامعه جهانی مبرد ها بسیار کاربردی هستند و از گذشته تا به امروز در حال تغییر و گسترش بوده اند که باعث شده است نسل های جدید از آن طراحی و تولید شوند این ماده را می توان به 2 دسته کلی آمونیاکی و فریونی تقسیم نمود که گاز فریون در حال حاضر دارای 4 نسل مختلف می باشد.

گاز فریون
این گاز در حدود قرن بیستم تولید شد و بعد از مدتی به سرعت جایگزین گاز آمونیاک در سیستم های برودتی شد دلیل افزایش کاربرد این گاز غیر قابل اشتعال، غیر سمی و غیر خورنده بودن آن بود و اثر مخربی بر روی انسان و مواد غذایی نداشت هرچند که اگر یک شخص در محیط بسته در معرض حجم زیادی از این گاز قرار میگرفت آسیب میدید و در شرایط حاد باعث مرگ شخص هم میشد ولی در مقایسه با آمونیاک بی خطر محسوب می شود.

اما عوارض گاز فریون تولید شده هم کم نبود و مشکلات زیست محیطی متعددی را به وجود آورد این گاز باعث افزایش گرمای زمین و سوراخ شدن لایه اوزون می شود به همین دلیل نسل های جدیدتری از این گاز تولید شد تا معایب گاز فریون کاهش یابد و همچنان مورد استفاده قرار گیرد.

در ادامه این نسل های مختلف از گاز را به شما معرفی می کنیم تا با شناخت بهتر بتوانید از آسیب رساندن به محیط زیست جلوگیری نمایید.

انواع گاز فریون
گازهای CFC :
مبرد های CFC اولین نسل از این گازها می باشند که در گذشته بسیار رایج و مورد استفاده عموم قرار می گرفت و معروف ترین آن گاز R12 و گاز R11 می باشد این دسته از گازها که در سال 1994 تولید شدند به دلیل اثر تخریبی که بر روی لایه اوزون دارد و باعث گرمایش زمین می شود تولید آن متوقف شد و استفاده از آن در بیشتر کشورها ممنوع می باشد.

گازهای HCFC :
این سری از گازها در سال های 1990 الی 2000 تولید و به بازار ارائه شد و جایگزین CFC ها شدند معروف ترین آن گاز مبرد R22 می باشد که کاربرد بسیار گسترده ای در صنعت داشت و همچنان بیشتر تجهیزات برودتی در کشور ما با این گاز کار می کنند.
اثرات زیست محیطی این گاز نسبت به نسل قبلی کمی کمتر می باشد ولی این تفاوت چندان زیاد نیست به همین دلیل نسل جدیدتری از گازها ارائه شد و استفاده از این دسته گاز هم در بیشتر کشورها ممنوع شد و دیگر تولید نمی شود اما در برخی کشورها مانند چین این گاز تولید و به کشورهای مصرف کننده ارسال می شود.
 

گازهای HFC :
در این دسته از گازها به دلیل حدف اتم کلر موجود در ساختار مولکولی مبرد دیگر اثر تخریبی بر روی لایه اوزون ندارد و نسبت به نسل های قبلی اثرات زیست محیطی کمتری دارد ولی همچنان باعث گرمایش زمین می شود.

گازهای رایج این نسل از مبردها عبارتند از گاز فریون R134 ،گاز مبرد R410a ، گاز مبرد R407c ، گاز مبرد 404 ، R507A و R32 می باشند که هر کدام با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی که دارند مورد استفاده قرار میگرند.

گاز مبرد کولر گازی و کولر خودروهای ماشین اغلب گاز مبرد R134a می باشد و این مبرد در بیشتر تجهیزات برودتی اطراف ما کاربرد دارد.

گازهای HC :
این نسل از گازها در حال حاضر کم خطرترین نمونه گاز فریون می باشد و یا زیست دوست ترین فریون موجود در بازار می باشد که اثرات مضر آن برای محیط زیست کاهش یافته است و رایج ترین آن گاز مبرد R600a و R290 می باشد.

این نسل از گازها اثر تخریبی بر روی لایه ازون ندارند و کمترین ضریب زمین گرمایی را دارند و همچنین راندمان بالایی در سیستم های برودتی دارند و فقط اشتعال پذیری بالای آن مشکل محسوب می شود که با رعایت نکات ایمنی مشکلی ایجاد نمی کند.
این گاز که مورد استفاده صنعتگران قرار گرفته است از عملکرد آن راضی هستند و بهتر است که تمامی صنایع، تجهیزات برودتی خود را بروز نمایند و از این گاز استفاده نمایند تا از تخریب محیط زیست جلوگیری شود.

قیمت گاز فریون
قیمت این گاز نسبت به گاز آمونیاک گرانتر می باشد و با توجه به این که تولید گازهای نسل جدید سخت تر می باشد هزینه تولید آنها نیز افزایش یافته است و تقریبا می توان گفت قیمت کپسول گاز فریون نسل قدیم ارزان تر از نسل های جدید می باشد.
این اختلاف قیمت بین نسل های متفاوت گاز باعث شده است که برخی افراد، از خرید گاز های نسل جدید خودداری کنند و از نمونه های قدیمی که برای محیط زیست خطر دارد استفاده کنند ولی باید بدانید که این اختلاف قیمت ارزش آسیبی که به محیط زیست وارد می کند را ندارد و بهتر است که از جدیدترین نسل گاز های موجود در بازار استفاده نمایید و علاوه بر قیمت به eco-friendly بودن آن هم توجه کنید.

گاز آمونیاک
 

این گاز اولین مبردهای مورد استفاده در تاریخ می باشد که به دلیل سمی بودن پس از تولید فریون ها مدتی کنار گذاشته شد اما بعد از شناسایی خطرات زیست محیطی فریون ها مجدد استفاده از گاز آمونیاک گسترش یافت امروزه هم از این گاز برای ساخت سردخانه در حجم های بالا استفاده می کنند.

هزینه ساخت سردخانه های آمونیاکی زیاد می باشد هرچند که قیمت گاز آمونیاک نسبت به فریون بسیار کمتر می باشد ولی تجهیزات آن گران می باشد و در ساخت مجموعه های کوچک کاربرد ندارد و برای ساخت سردخانه 3000 تن به بالا توجیه اقتصادی دارد.

در ساخت سردخانه های آمونیاکی نکات ایمنی مختلفی رعایت می شود تا گاز آمونیاک در محیط سردخانه و بیرون از آن نشت پیدا نکند و یا در صورت بروز نشتی بتوان سریع آن را خنثی نمود تا از بروز حادثه و سمی شدن محصولات جلوگیری نمود.