استاد دانشگاه علامه معتقد است که در تجربههای موفق، دولت باید هزینه مفتخوارگی را افزایش دهد تا استعدادها به سمت تولید سوق یابند.
به گزارش جهان نيوز، فرشاد مومنی در نشست هفتگی موسسه دین و اقتصاد با موضوع «دولت کارآفرین» گفت: دلیل انتخاب این موضوع بیش از هر چیز به شرایط پیچیده و خطیر کنونی ایران برمیگردد. ما نیز به سهم خود هر افق اندیشه قابل اعتنایی که به کمک دولت میآید، باید به صورت بایسته در دستور کار قرار دهیم.
وی ادامه داد: به اعتبار شرایط امروز گشودن این جعبه سیاه مهم یعنی دولت کمک میکند تا برخوردهای واقعبینانهتری برای برونرفت از شرایط موجود داشته باشیم. در این موضوع منظور ما از لفظ دولت، کل حاکمیت را شامل میشود، نه تنها قوه مجریه را.
مومنی درباره رابطه دولت و اقتصاد گفت: رابطه اقتصاد و دولت را زوایای به هم مرتبط و در عین حال میتوانیم بررسی کنیم. وقتی از منظر کلان به این رابطه نگاه میکنیم، اهداف کلان مانند رشد مستمر، توزیع عادلانه، تسهیل توسعه و... را مورد سنجش قرار میدهیم اما وقتی این رابطه را از منظر سطح توسعه در نظر میگیریم مفاهیمی مانند امنیت حقوق مالکیت، نوآوری، نابرابریهای ناموجه... مطرح میشوند.
وی ادامه داد: وقتی این توجه حاصل شد میتوان دلیل موفقیت موفقها و شکست ناموفقها را رمزگشایی کرد و این مربوط به تقدم رتبهای مسایل کلان به خرد و تقدم رتبهای توسعه به سطوح کلان است. وقتی که بنگاهها خوب کار نمیکنند در واقع به ثبات اقتصاد مربوط میشود. مثلا در شرایط تورمی، قیمتها منعکسکننده واقعیت کمیابی نبوده و علایم نادرستی به بنگاهها میدهد.
استاد دانشگاه علامه تاکید کرد: از اهداف مهم در بحث توسعه، رشد اقتصادی است و پایدارسازی آن به عوامل مختلفی مانند وضعیت جامعه از نظر روزآمد تکنولوژی، توزیع عوامل رشد و... وابستگی دارد که این نشاندهنده رابطه طولی بین مسایل مطرح شده است.
مومنی با انتقاد از رویکرد بنیادگرایی بازار در اداره کشور گفت: در طرز اداره کشور با سوءتفاهم و توهمهایی روبهرو هستیم؛ بهگونهای که بر اساس آموزههای بنیادگرایی بازار، مداخله دولت در اقتصاد به صورت شر ذاتی معرفی میشود، در حالی که در بررسی نمونههای سطوح توسعهیافتگی عامل موفقیت را کیفیت مداخله دولت در اقتصاد تشکیل میدهد.
مومنی با اشاره به نقش دولت در ارتقای بنیه تولید ملی گفت: عنصر گوهری در مورد مداخله دولت در اقتصاد ارتقای بنیه تولید ملی است، به طوری که تقریبا توضیح تمام کارهای دولت براساس این هدف صورت میگیرد. در تجربههای موفق دولت باید هزینه مفتخوارگی را افزایش دهد تا استعدادها به سمت تولید سوق یابند.
وی متذکر شد: از دید ناظران داخلی و خارجی سهلانگاری دولت در این زمینه عامل توسعهنیافتگی معرفی شده و تا زمانی که هزینههای فرصت رباخواران، واردات و سوداگران افزایش نیابد، استعدادها به سمت تولید حرکت نمیکند. در کل یک جامعه تا به این بلوغ فکری نرسد که بقا و بالندگی تابعی از تولید است نمیتواند روی موفقیت را ببیند.
این اقتصاددان یادآور شد: در این زمینه طرز برخوردی که بهویژه از سال ۱۳۶۸ تا امروز در مدیریت اقتصادی وجود داشته، نیازمند ارزیابی کارشناسی است. به طوریکه در مقولاتی مانند خصوصیسازی و واگذاریها شاهد مجموعهای توهمات بودهایم که مستندات این توهمات نیز موجود است.
وی ضمن مشکوک خواندن برخی واگذاریها اظهار کرد دعوت به جنبش واگذاری بهویژه در شرایط کنونی ایران که بخش تولید از نابسامانترین بخشهاست مشکوک به نظر میرسد. این زمانی تکاندهنده میشود که کسانی که ۱۵ سال بر طبل خصوصیسازی کوبیدهاند، با مطالعه متوجه شدهاند که کارایی سرمایه و نیروی کار در بخش دولتی بالاتر از بخش خصوصی است.
مومنی تاکید کرد: همه جای دنیا از جمله ایران هدف حرکت از تصدیگری دولت به سمت خصوصیسازی و واگذاری ارتقای کیفیت زندگی است ولی این در برخی کشورها معکوس بوده است. برای نمونه گزارش سال ۱۳۹۱ مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد که ورود بخش خصوصی به صنعت برق نه تنها گرهگشا نبوده بلکه فاجعهبار نیز ارزیابی شده است.
این گزارش نشان میدهد پیش از خصوصیسازی تولید هر کیلووات ساعت برق با هزینه ۴۰ریال صورت میگرفت که با خصوصیسازی به ۲۲۰ریال افزایش یافته است.
وی با تاکید بر نقش نظارت در مقوله خصوصیسازی گفت: متاسفانه منطق خصوصی سازی در ایران به خودسازی داراییهای بین نسلی و توزیع بین گروههای خاصی مربوط میشود. در تجربههای موفق، دولتی صلاحیت خصوصیسازیها را دارد که از نظر مقام نظارت بر واحدهای خصوصی به بلوغ رسیده باشد و این مقام بیشتر از تصدیگری است؛ بنابراین ابتدا توانمندسازی دولت باید مورد توجه قرار بگیرد.
رییس موسسه دین و اقتصاد با انتقاد از عملکرد بانکهای خصوصی گفت: در تجربه خصوصیسازی ایران هیچ مسالهای به اندازه بانکهای خصوصی فاجعهبارتر نبوده و هیچ پدیدهای به اندازه عمل این بانکها قدرت توضیحدهندگی بحران را نداشته است.
مومنی درباره تاثیر خصوصیسازی در آفرینش بخش شبهدولتی گفت: شایسته تامل است که از دل خصوصیسازی مفهومسازی شده با پدیده نامبارک شرکتهای شبهدولتی روبهرو میشویم که پدیده ویژهای است و هیچ نظارت و کنترلی روی آن صورت نمیگیرد.
وی ادامه داد: این شرکتها شیره جان ملت را میمکند و کشور را با بحران روبهرو میکنند.
رییس موسسه دین و اقتصاد در مورد تاثیر خصوصیسازی بر بازار پول و سرمایه گفت: پس از سه دهه خصوصیسازی عملا شاهد حاکمیتزدایی دولت از بازار پول و سرمایه بدون ارتقای کیفیت و مقاومت اقتصاد ملی هستیم. دستاوردهای این مساله این است که به اعتبار فعالیتهای سوداگرانه شبهدولتیها و خصوصیها در زمین و مستغلات، سهم مسکن از مخارج خانوارهای شهری به ۳۵ درصد رسیده که بالاترین رتبه در جهان است.
مومنی تدوین برنامه توانمندسازی دولت را فوریترین اقدام برای برونرفت از شرایط تحریمی و غیرتحریمی دانست و افزود: باید دولت را متقاعد کرد که فریب رباخواران را نخورده و در تسخیر این گروهها نباشد.
رییس موسسه دین و اقتصاد در پایان در مورد نقش دولت بر کارآفرینی گفت: انسانهای کارآفرین در سایه دولت کارآفرین متولد شده و به بالندگی میرسند. تقریبا تمامی سازمانهای بینالمللی بر این موضوع تاکید دارند که کشورهای در حال توسعه از کمبود کارآفرین در رنج نیستند و اتفاقا ظرفیت کارآفرینی آنها ۲ برابر کشورهای صنعتی است.