مویه زمین در برابر غارت طبیعت
دوشنبه ۹ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۹:۴۹
کد مطلب: 367985
در ایران نیز باوجود اقلیم خشک و نیمه خشک، این وضعیت به مراتب بحرانی تر است بگونه ای که تنها هشت درصد از مراتع کشور، پوشش گیاهی بیش از ۵۰ درصد دارند.
بوته کنی، چرای مفرط و خارج ازفصل دام در مراتع، تبدیل مراتع به دیمزار، برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیرزمینی، جاده سازی و توسعه شهرها و روستاها و رشد نامتناسب جمعیت از عمده عواملی است که برخی از عرصه های جنگل و مراتع کشور را به مرز بیابانی شدن نزدیک کرده است .
این عوامل همراه با خشکیدگی گونه های جنگلی و مرتعی و تداوم خشکسالی های اخیر، فقر پوشش گیاهی در عرصه های طبیعی کشور را شتاب داده است .
۱۴.۳ میلیون هکتار جنگل در کشور وجود دارد که دو میلیون هکتار آن در شمال و جنگل های خزر، شش میلیون هکتار جنگل در زاگرس، بخشی درˈمانگروˈ خلیج فارس، بخشی در مرکز کشور و مابقی جنگل های ارسباران است.
مطابق آخرین آمار مسوولان سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، در سالهای اخیر یک میلیون و ۱۳۰ هزار هکتار از جنگل های زاگرس خشک شده و جنگل های بلوط چهارمحال و بختیاری در منطقه زاگرس میانی که از مهمترین عرصه های جنگلی زاگرس محسوب می شود، در معرض تهدید خشکیدگی است .
به گفته رییس اداره فنی جنگلداری اداره کل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، از ۳۰۷ هزار هکتار جنگل در استان حدود ۵۷ هزارهکتار آن در معرض پدیده خشکیدگی قرار دارد.
ˈشهرام جزایریˈ، میزان خشکیدگی این جنگل ها را بین ۱۰تا ۵۰ درصد عنوان کرد و گفت: شهرستان لردگان، کوهرنگ و کیار در معرض تهدید این پدیده است .
وی با بیان اینکه در چهارمحال و بختیاری بعنوان یکی از استانهای سبز کشور زمین بیابانی وجود ندارد، اظهارداشت: بیابانی شدن بصورت آنی اتفاق نمی افتد اما برخی مرغزارهای استان با از دست دادن آبهای سطحی در مسیر بیابانی شدن قرار گرفته است.
جزایری ادامه داد: مرغزار شهرکرد از مواردی است که دچار خشکی شده و زمینه تبدیل شدن به بیابان را دارد.
وی بیان داشت: جنگل های چهارمحال و بختیاری نسبت به دیگر استانهای منطقه زاگرس در وضعیتی بهتری بسر می برد اما نسبت به وضعیت مطلوب نگران کننده است.
جزایری در زمینه وضعیت بیابانی شدن در محدوده جنگل های استان نیز تصریح کرد: بهره برداری بیش از حد دام و انسان، زراعت دیم در جنگل، ذغالگیری و قطع درختان ، جنگل ها را از حالت طبیعی خارج کرده و آماده پذیرش آفات شده است.
رییس اداره فنی جنگلداری اداره کل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری افزود: با گسترش آفات و پدیده های خشکی، جنگل ها به مرور زمان به بیابانی شدن نزدیک می شود .
وی تصریح کرد: اقداماتی از سال گذشته برای احیای جنگل ها در دستور کار منابع طبیعی قرار گرفته و امحای درختان خشکیده و کاشت درختان جدید در حدود پنج هزار هکتار از جنگل های منطقه بارز لردگان انجام شده که این اقدام نیازمند سرعت عمل بیشتر، حجم وسیعتر و تخصیص اعتبارات ۴۰۰ میلیارد ریالی ملی است .
به گزارش ایرنا، اکنون معیشت ۲۰ هزار خانوار در چهارمحال و بختیاری وابسته به مراتع است و ۲.۵ میلیون واحد دامی در این استان، از طریق مراتع تعلیف می شود که این تعداد ۳.۷ برابر بیش از ظرفیت وحد مجاز این مراتع است.
به گفته کارشناسان اداره کل منابع طبیعی استان، بدلیل وجود دام و بهره بردار بیش از ظرفیت، مراتع چهار محال و بختیاری به سمت فقیر شدن پیش می رود بگونه ای که بیشترین سطح مراتع استان را مراتع فقیر و متوسط تشکیل داده و تنها سه درصد مراتع استان را سطوح خوب شامل می شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان،بروز خشکسالی را از عوامل تشدید کننده فقر منابع طبیعی دانست و گفت: خشکسالی های اخیر، ۱۵۰ هزار هکتار از عرصه های جنگلی و یک میلیون و ۹۳هزار هکتار از زمین های مرتعی چهارمحال و بختیاری را خشک کرده است.
ˈعلی محمد محمدیˈ اظهار می دارد: گرچه در فصل بارشی گذشته برخی بارشهای جوی به صورت برف اتفاق افتاد اما آمار ایستگاه های هواشناسی استان، کاهش ۱۶ درصدی بارشها نسبت به بلندمدت را نشان می دهد.
به گفته محمدی، این عامل بر توان تولیدی مراتع چهارمحال و بختیاری تاثیر منفی گذاشته و کاهش حدود ۱۰ تا ۲۰ درصدی تولیدات مراتع را به همراه داشته است.
وی افزود: خشکسالی های اخیر همچنین با کاهش رطوبت خاک، توان مقابله گونه های درختی و درختچه ها را در برابر آفات و بیماریها کاسته و گونه های جنگلی نظیر بلوط، بنه، افرا و زبان گنجشک را در معرض خشکیدگی قرار داده است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری تصریح کرد: خشکسالی دهه اخیر باعث بروز ضعف عمومی در گونه های گیاهی مراتع شده و آفات نیز بعنوان عامل ثانویه، برخی گونه های با ارزش مرتعی را در معرض خطر نابودی قرار داده است.
این مسوول در اداره کل منابع طبیعی استان، اجرای طرحهایی نظیر مدیریت چرای دام در مراتع، رعایت الگوی ظرفیت چرای دام در این عرصه ها، اجرای دقیق تقویم چرا و کاهش تعداد دامها در مراتع را از اقدامات این اداره کل برای کاهش آسیب های ناشی از خشکالی های اخیر دانست.
به گزارش ایرنا، ۸۶.۶ درصد مساحت چهارمحال و بختیاری را عرصه های منابع طبیعی شامل زمین های جنگلی و مرتعی تشکیل می دهد.
به گفته کارشناسان،۳۰ درصد از جنگل ها و مراتع این استان دچار خشکیدگی کامل تاج درخت و تک پایه شده است.
درختان بلوط، بنه، زبان گنجشک، نارون و بادام کوهی در جنگل ها و گونه های گون و دافنه در مراتع استان از جمله گونه هایی است که به پدیده زوال و خشکیدگی دچار شده است.
مشکلات فعلی بیابان و بیابانزایی در ایران صرفا مشکلات فنی و تکنیکی نیست بلکه مسائل ساختاری و اجتماعی است بنابراین در هر برنامه مربوط به جوامع حاضر در بسترهای طبیعی بخصوص جوامع روستایی، شناخت ساختار اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ضرورت دارد و بدون توجه به آن هر گونه طرحی نه تنها با موفقیت همراه نخواهد بود بلکه باعث بروز ناهماهنگی و برهم زدن ساختار سنتی اجتماعی و اقتصادی روستا نیز خواهد شد.
فعالیت های چند دهه اخیر مهار بیابانزایی تا حدودی گویای این واقعیت است زیرا در اغلب طرحهایی که تاکنون به مرحله اجرا درآمده است به وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم کمتر توجه شده به طوری که مردم در مقام معارضه با منابع طبیعی بوده اند.
در این زمینه بایستی خلاء ناشی از ضعف فرهنگی بویژه فرهنگ منابع طبیعی به طریقی پر شود ضمن آنکه اقدامات قانونی در برابر متجاوزان به منابع طبیعی برای هر قشری از جامعه با قاطعیت اجرا شود.
