تکرار 60 باره 'حق غنی‌سازی' در توافقنامه ژنو هم بی‌ارزش است
چهارشنبه ۲۰ فروردين ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۰۰
کد مطلب: 353897
*: وزیر امور خارجه ایران بلافاصله پس از انعقاد توافقنامه ژنو با شور و شعفی آشکار در میان خبرنگاران اظهار داشت حق غنی‌سازی هسته‌ای ایران به رسمیت شناخته شد. در ساعات اولیه همان روز، وزیر خارجه آمریکا در نشستی خبری و بدون اینکه سوالی از وی شده باشد، توضیح می‌دهد: «گام اول توافقنامه نمی‌گوید ایران حقی برای غنی‌سازی دارد. صرف‌نظر از اینکه چه تفسیری شود، حق غنی‌سازی در این سند وجود ندارد.
هیچ حقی برای غنی‌سازی در هیچیک از چهارگوشه معاهده عدم گسترش وجود ندارد و این سند هم، چنین حقی را قائل نمی‌شود.» (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳). وزیر خارجه آمریکا، جان کری در همان روز و در مصاحبه‌ای تلویزیونی با برنامه «رودرروی ملت» شبکه سی‌بی‌اس آمریکا در پاسخ به سوال مارگات برنن که پرسید: «وزیر امور خارجه ایران پشت آن تریبون ایستاد و گفت این توافقنامه، تهدید به زور -زور نظامی- را از روی میز برمی‌دارد، آیا چنین است؟»، گفت: «نه! این سخن اصلا دقیق نیست. اما او همچنین گفته است آنها حقی برای غنی‌سازی دارند که آن نیز دقیق نیست.» (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳). وزیر امور خارجه ایران، دکتر محمدجواد ظریف در واکنش به این اظهارات، در نشست خبری دیگری اظهار می‌کند که در دو جای مختلف توافقنامه، حق غنی‌سازی قید شده است. یکبار در بخش دیباچه و بار دوم در بخش پایانی که درباره اجزای راه‌حل جامع است.
جورج استفانوپولوس از شبکه تلویزیونی ای‌بی‌سی در مصاحبه اختصاصی خود از جان کری می‌پرسد: «به‌نظر می‌رسد اختلاف روشنی میان آمریکا و ایران بر سر اینکه آیا آنها حق غنی‌سازی اورانیوم
نکته سوم درباره این سخن دکتر ظریف است که هیچ اهمیتی ندارد که آمریکا آن را بپذیرد یا نپذیرد. این موضع خارق‌العاده و حیرت‌انگیزی است زیرا مگر طرف مناقشه و منازعه ما ملائکه و اجنه هستند یا دولت‌های ساحل‌عاج و ولتای علیا؟
دکتر ظریف، وزیر امور خارجه ایران که به احتمال قوی متوجه اشتباه خود شده که حق غنی‌سازی در هیچ جای توافقنامه عنوان نشده، این بار متوسل به معاهده عدم گسترش می‌شود و ادعا می‌کند حق غنی‌سازی همه کشورها در معاهده به رسمیت شناخته شده و مهم نیست کشورهای دیگر بپذیرند یا نپذیرند.
جان کری در همین زمینه در جلسه استماع کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، یادآور می‌شود: «من پیش از این هم گفته‌ام که در معاهده عدم گسترش هیچ اشاره‌ای به حق غنی‌سازی نشده است. البته این حق رد هم نشده است. در واقع معاهده عدم گسترش درباره آن سکوت کرده است (۱۰ دسامبر ۲۰۱۳).
اینک با توجه به مناقشات فوق بر سر موضوعی بسیاربسیار مبنایی و استراتژیک میان ایران و آمریکا چه می‌توان گفت؟ چگونه باید قضاوت کنیم؟ یک راه این است که به سخنان دکتر ظریف اعتماد کرده آنها را حجت قرار دهیم و سخنان دیگران را با توجه به آن مورد قضاوت قرار دهیم. راه دیگر این است که به سخنان جان کری اعتماد کرده آنها را مبنا قرار دهیم و سخنان مقامات ایرانی را با توجه به آن مورد قضاوت قرار دهیم. راه سوم این است که توافقنامه ژنو را مبنای داوری خود قرار دهیم و چنانچه نیازی به رجوع به معاهده عدم گسترش بود به آن نیز توجه کنیم.
چنانچه متن اصلی منتشره توافقنامه ژنو را مورد بررسی قرار دهیم نخستین نکته‌ای
این چگونه مذاکراتی بوده و توافقنامه ژنو چگونه توافقنامه‌ای است که هنوز مرکب آن خشک نشده یکی از مبنایی و راهبردی‌ترین موضوعاتش در همان ساعات اولیه مورد مناقشه بنیانی قرار می‌گیرد؟ مگر ما انسان‌ها در مواقع و مواضع مختلف با هم مذاکره نمی‌کنیم تا به توافقی دست‌یازیم و اختلاف و مناقشه از میان برداشته شود؟
اما امکان دارد گفته شود بالاخره قول سوم دکتر ظریف که حق غنی‌سازی در معاهده عدم گسترش به رسمیت شناخته شده صحت دارد و هیچ اهمیتی هم ندارد که آمریکا آن را بپذیرد یا نپذیرد. در اینجا چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد:
نخست اینکه اگر بنا بر استناد به معاهده عدم گسترش بود و این معاهده در این زمینه بسیار استراتژیک، هم فصل‌الخطاب بوده و هم حکم و داوری‌اش مورد قبول طرفین، دیگر چه نیازی به این همه رفت‌وآمد و این همه مذاکرات پیچیده و فوق‌تخصصی، آن هم محرمانه؟
دوم؛ آیا طرف مقابل می‌پذیرد حق غنی‌سازی به نحوی از این معاهده قابل اخذ و استنتاج است؟
نکته سوم درباره این سخن دکتر ظریف است که هیچ اهمیتی ندارد که آمریکا آن را بپذیرد یا نپذیرد. این موضع خارق‌العاده و حیرت‌انگیزی است زیرا مگر طرف مناقشه و منازعه ما ملائکه و اجنه هستند یا دولت‌های ساحل‌عاج و ولتای علیا؟ از قضا مهم‌ترین دولت در این ماجرا، دولت آمریکاست زیرا اولین و اصلی‌ترین دولتی که با تمام قوا در مقابل برنامه هسته‌ای ایران، با فاصله‌ای بسیار جلوتر از دیگران، به میدان آمده آمریکاست و در نتیجه، نظر و موضع آن، اهمیت تعیین‌کننده دارد. آمریکاست که با تمام قوا در عرصه تحریم بیشترین و بزرگترین تلاش‌ها را اعمال کرده است. برای یک لحظه هم نمی‌توان باور کرد وزیر امور خارجه ایران کمترین شک و شبهه‌ای در این زمینه داشته باشد و جایگاه دولت آمریکا را در این ماجرا به درستی ندیده و نفهمیده باشد.
اگر این فهم و تلقی از نقش آمریکا را بتوان به وزیر امور خارجه ایران نسبت داد آنگاه موضع وی که هیچ اهمیتی ندارد که آمریکا آن را بپذیرد یا نپذیرد را باید چگونه فهم و ارزیابی کرد؟ خیلی ساده، وزیر خارجه ایران با این کار فقط صورت مساله را نه پاک، بلکه با مهارت و تردستی خیره‌کننده‌ای خط‌خطی می‌کند تا مساله درست و شفاف دیده و فهمیده نشود. فهمیده نشود که توافقنامه ژنو چگونه حقوق هسته‌ای ایران را نه اثبات که بر باد داده است.
چهارم اینکه، این چگونه مذاکراتی بوده و توافقنامه ژنو چگونه توافقنامه‌ای است که هنوز مرکب آن خشک نشده یکی از
اجازه دهید همینجا شما را به نحو تکان‌دهنده‌ای شگفت‌زده کرده، بگویم حتی اگر به عوض دعوی خلاف واقع دکتر ظریف در دیباچه و بخش چهارم توافقنامه ژنو، نه ۲ بار که ۴ بار حق غنی‌سازی ذکر و قید شده بود باز هم آمریکا و متحدان اروپایی‌اش بندهای دیگر را چنان با تدبیر و ظرافت طراحی و تدوین کرده‌اند که آن حق و حقوق هیچ اهمیتی پیدا نمی‌کرد! اما چرا؟
اجازه دهید همینجا شما را به نحو تکان‌دهنده‌ای شگفت‌زده کرده، بگویم حتی اگر به عوض دعوی خلاف واقع دکتر ظریف در دیباچه و بخش چهارم توافقنامه ژنو، نه ۲ بار که ۴ بار حق غنی‌سازی ذکر و قید شده بود باز هم آمریکا و متحدان اروپایی‌اش بندهای دیگر را چنان با تدبیر و ظرافت طراحی و تدوین کرده‌اند که آن حق و حقوق هیچ اهمیتی پیدا نمی‌کرد! اما چرا؟
زیرا در دیباچه آمده است «این راه‌حل جامع شامل یک برنامه متقابلاً تعریف‌شده غنی‌سازی خواهد بود با محدویت‌های عملی و اقدامات شفاف‌ساز تا ماهیت صلح‌آمیز آن برنامه را تضمین کند.» این سخن در بخش چهارم توافقنامه، اجزای گام نهایی راه‌حل جامع، ذیل یک محور قدری بسط یافته که نظر به محوریت آن، تماماً آن را نقل می‌کنیم؛ «گام نهایی راه‌حل جامع شامل برنامه غنی‌سازی متقابلا تعریف‌شده‌ای است با شاخص‌هایی متقابلاً توافق‌شده که با نیازهای عملی سازگار باشد، برنامه‌ای با حدود توافق‌شده بر سر دامنه و سطح فعالیت‌های غنی‌سازی، ظرفیت و مکان انجام غنی‌سازی و ذخیره‌سازی اورانیوم غنی‌شده، برای دوره‌ای که باید مورد توافق قرارگیرد.» این محور که تقویم‌کننده یکی از مهم‌ترین ارکان گام نهایی است چه می‌گوید؟
خیلی ساده می‌گوید:
۱- برنامه غنی‌سازی ایران باید با ما (آمریکا- اروپاییان) مورد مذاکره و متقابلا تعریف شود.
۲- شاخص‌ها و ویژگی‌های برنامه غنی‌سازی ایران باید با ما (آمریکا- اروپاییان) مذاکره شده و سپس متقابلا مورد توافق قرارگیرد.
۳- این شاخص‌ها و ویژگی‌ها باید با نیازهای عملی ایران سازگار باشد، نیازهای عملی‌ای که به تبع باید با ما (آمریکا- اروپاییان) مورد مذاکره و موافقت قرارگیرد.
۴- برنامه غنی‌سازی‌ای که دامنه و سطح و ظرفیت فعالیت‌های غنی‌سازی آن باید با ما (آمریکا‌ـ اروپاییان) مورد مذاکره و موافقت قرار گیرد.
۵- نیز اینکه فعالیت‌های غنی‌سازی کجا انجام شود و اورانیوم غنی‌شده کجا ذخیره‌سازی شود باید با ما (آمریکا- اروپاییان) مذاکره و موافقت شود.
۶- بازه زمانی این فعالیت‌ها باید مورد مذاکره و موافقت قرارگیرد.
آیا اینک روشن نیست که چرا حتی اگر شصت‌بار هم قید حق غنی‌سازی در توافقنامه ژنو آمده بود مطلقاً هیچ ارزش و اهمیتی نمی‌داشت؟
