پیش فروش نفت از طریق بورس، راهکاری برای مدیریت نقدینگی
سه شنبه ۱۰ مرداد ۱۳۹۱ ساعت ۰۹:۵۳
کد مطلب: 236910
افزایش رشد نقدینگی در شرایط فعلی اقتصاد و حضور سرمایه‌های سرگردان جامعه در بخش‌های غیر مولد مانند ارز، طلا، زمین و مسکن نشان از فشار تورمی در آینده‌ی اقتصاد کشور دارد. با این حال راهکار فروش اوراق مشارکت به دلیل بار مالی ناشی از تضمین اصل و سود سرمایه‌گذاری متوجه دولت می‌کند یکی از پرهزینه‌ترین روش‌ها برای جمع‌آوری نقدینگی است.
راهکارهای مختلفی مثل واگذاری شرکت‌های سودده دولتی یا پذیره نویسی برای سهام طرح‌های با بازدهی بالا برای هدایت نقدینگی به بخش‌های تولیدی و مولد اقتصاد می‌تواند در دستور کار قرار گیرد، در این میان پیش فروش ریالی نفت خام کشور به دلایل زیر بهترین راهکار برای مدیریت نقدینگی کشور است :
1- افزایش قیمت نفت خام با افزایش تقاضا برای خرید آن در زمستان عاملی است که چشم‌انداز مثبتی را برای سرمایه‌های خرد و کلان جامعه ایجاد می‌کند. به همین دلیل این طرح ظرفیت خوبی برای جذب نقدینگی جامعه دارد. به عنوان مثال در صورتیکه یک میلیون بشکه از نفت خام صادراتی کشور به صورت هفتگی در یکی از بازارهای مالی به صورت ریالی فروخته شود با فرض قیمت میانگین 95 دلار (با نرخ مرجع 1226 تومان) در هر بشکه امکان جذب نزدیک به 1200 میلیارد ریال سرمایه را از جامعه دارد.
2- کاهش قیمت نفت خام به 90 دلار در هر بشکه و نزدیک شدن آن به رقم 85 دلاری مصوب بودجه سال جاری در کنار اعمال تحریم‌های جدید اقتصادی و احتمال کاهش تولید و صادرات نفت خام نگرانی‌هایی را از بابت احتمال کسری بودجه کشور در سال جاری ایجاد کرده است. پیش فروش ریالی نفت خام و تضمین سود معادل سود اوراق مشارکت در زمان سر رسید، می‌تواند ضمن مدیریت نقدینگی جامعه، کسری بودجه‌ی احتمالی دولت را نیز به تعویق اندازد.
حال سوال اینجاست که پیش فروش چه میزان از نفت خام و به چه روشی می‌تواند دولت را در مدیریت این مشکلات یاری کند؟ با توجه به اینکه در فصل زمستان شاهد افزایش تقاضا و قیمت نفت هستیم در صورتیکه دولت بتواند فاصله زمانی 6 ماهه تا آغاز زمستان را مدیریت کند می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. بنابراین پیش فروش نفت تولیدی برای 6 ماه آینده بهترین گزینه است.
اجرایی شدن این راهکار با کمترین هزینه نیازمند پیش فروش ریالی نفت خام از طریق بورس است. بورس نفت باعث می‌شود هر یک از خریداران اوراق نفتی در صورت نیاز در بازارهای مالی مثل فرابورس نسبت به خرید و فروش این اوراق اقدام نمایند در نتیجه از تعهد دولت برای بازپرداخت اصل و سود اوراق کاسته خواهد شد. این امر مهمترین مزیت اوراق پیش فروش نفت خام نسبت به اوراق مشارکت است.
بنابر این مشاهده می‌شود که با پیش فروش نفت خام از طریق بورس علاوه بر اینکه نقدینگی در جامعه مدیریت و کنترل می‌شود تهدید‌های احتمالی ناشی از اعمال تحریم‌ها نیز از بین می‌رود.
*کارشناس مرکز مطالعات انرژی دانشگاه تهران
این پشینهاد در ظاهر راهکار مناسبی است ، اما مدیریت آن مشکل است زیرا فروش نفت خام در بورس مانند فروش سهام شرکت یا کارخانه نیست که احتمال تشکیل تراست در آن کم است؛ بلکه اگر سازوکار مناسب و دستورالعمل مدیریتی دقیق، کامل و صحیحی تدوین و تصویب نشود احتمال تشکیل تراست نفتی در داخل کشور بسیار زیاد می شود و در آن هنگام چه بسا دولت با فروش نفت با مشکلات جدیدی مواجه خواهد شد.