تحقق اقتصاد مقاومتی یا جمعه سیاه؟!
يکشنبه ۸ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۱۷
کد مطلب: 458370
از آنجا که در ایران نیز همچون همه جوامع، زنان نقش کلیدی را در تهیه لیست مایحتاج خانوادگی و نیز تهیه برخی اقلام دارای مصرف شخصی برای خود، همسر، و فرزندان، و اقدام برای خرید آن دارند، توجه به جنبه‌های فرهنگی پدیده‌های نوظهوری چون جمعه سیاه و تاثیر آن بر سبک زندگی خالی از فایده نیست.
*جمعه سیاه چیست؟
اگرچه برخی منابع، رواج جمعه سیاه در آمریکا را به آغاز سال ۲۰۰۰ می دانند، اما برخی منابع دیگر هم حاکی از آن است که این روز به بحران مالی اواخر قرن ۱۹ این کشور بازمی‌گردد که در آن تلاش می‌شد قدرت خرید افراد و خانواده‌ها ازطریق ارائه زیرقیمت کالاها افزایش داده شود.
از این‌رو، می‌توان دو جنبه مثبت و منفی برای جمعه سیاه در نظر گرفت: جمعه سیاه به‌عنوان روزی برای کمک به معیشت خانواده‌ها و جمعه سیاه به‌عنوان روزی برای هجوم غیرمنطقی به فروشگاه‌ها برای خرید اقلام نه‌چندان ضروری، اما ارزان.
دررابطه با علت نامگذاری این روز، دلایل چندی ارائه شده است: برخی معتقدند علت این نامگذاری، همان بحران اقتصادی اواخر قرن ۱۹ است؛ عده‌ای آن را به رسم خرید و فروش سیاهان در یکشنبه بعد از جشن شکرگزاری در قرون ۱۸ و ۱۹ آمریکا مرتبط می‌دانند؛ و عده‌ای نیز دلیل آن را بالا گرفتن فروش برخلاف روزهای دیگر و اصطلاح in the black در مقابل in the red می‌دانند.
در برخی از ایالت‌های آمریکا با تعطیل شدن ادارات دولتی و مدارس در این روز و با درنظر گرفتن تعطیلی روز شکرگزاری و تعطیلات آخر هفته معمول، یک تعطیلات چهارروزه ایجاد می‌شود که عملاً تمایل به خرید در شهروندان را چندبرابر می‌کند.
*تلاش سرمایه‌داری برای بقا
در اولین جمعه سیاه در ۲۰۱۳ در آلمان، نزدیک به ۱/۵ میلیون بازدید ظرف تنها ۲۴ ساعت از سایت مربوط به این روز صورت گرفت. در جمعه سیاه ۲۰۱۴ در آمریکا، نزدیک به ۵۱ میلیارد دلار خرید ظرف تنها چهار روز صورت گرفت و این درحالی است که رقم مذکور افت ۱۱ درصدی نسبت به سال گذشته داشته است.
توصیف آنچه در جمعه سیاه در کشورهای پیشرفته و مرفه می‌گذرد، شاید کمی شوک‌آور باشد. درواقع، جستجو برای این واژه در سایت‌های انگلیسی زبان نتایج خوبی، ازجمله ویدئوهای مربوط به همهمه عمومی برای خرید در این روز را نشان می‌دهد که با مدعای تمدن، اقتصاد توسعه‌یافته، و رفاه عمومی در غرب در تضاد است.
در جمعه سیاه که غول‌های اقتصادی چون والمارت، سونی، دل، ایو روشه، دیزنی و از این دست نیز شرکت دارند، برخی فروشگاه‌ها از ساعات اولیه صبح، و بعضاً از نیمه شب گشایش فروشگاه را اعلام می‌کنند. این عملکرد که خود می‌تواند عامل بخشی از هجوم خریداران محسوب شود، تنها در سال ۲۰۰۷ همهمه، خسارات مالی، مجروحیت نزدیک به ۱۰۰ نفر، و کشته شدن حداقل ۷ نفر در آمریکا را در پی داشت.
شرایط استفاده حداکثری فروشندگان در این روز به‌گونه‌ای است که یکی از شهرهای آمریکا جمعه سیاه را به‌کلی ممنوع و غیرقانونی اعلام کرده و سه ایالت رودآیلند، مین و ماساچوست، طبق قوانین مذهبی خود، فروش‌گاه‌های مشروبات الکی را از حضور و فعالیت در آن منع نموده‌اند.
*نتیجه‌گیری
آنچه درنهایت و باتوجه به شرایط حضور، خرید و فروش در این روز چشمگیر به‌نظر می‌رسد، ایجاد همهمه‌ای بی‌معنا بر سر خرید کالاهایی است که شاید چندان مورد نیاز افراد و خانواده‌ها نباشد، اما انگیزه روانی ناشی از ذهنیت شرطی‌شده درمقابل «خرید زیرقیمت» یا «شکار» منجر به شکل‌گیری جریانی عظیم و غیرقابل درک بر سر آن شده است.
اگرچه جمعه سیاه بی‌شباهت با ولوله خرید قبل از نوروز در ایران نیست، اما خودِ این امر دلیل بر آن است تا نسبت به ورود چنین فرهنگ‌های اقتصادی به خانواده‌های ایرانی مردد باشیم. در ایران، سایت بامیلو با انگیزه نوآوری اقتصادی، اقدام به برگزاری جمعه سیاه نموده است. اما بازنگری نحوه فروش و تخفیف‌های این سایت برای بررسی میزان کارآیی جمعه سیاه به نفع خانواده‌ها ضروری است.
باتوجه به گسترش فعالیت‌های فروش آنلاین در ایران که به‌نظر می‌رسد نظارت چندانی بر آن صورت نمی‌گیرد، بامیلو با ادعای فروش ویژه جمعه سیاه و دیجی‌کالا با مدعای خندوانه‌ای «یک ریال ارزانتر از آن را در کل ایران نمی‌یابید»، قطعاً از مقایسه قیمت یکی از کالاهای خود برای نمونه استقبال خواهند نمود: تبلت ۳۲ گیگ سامسونگ گلکسی تب به‌ترتیب در بامیلو، دیجی‌کالا و دیجی‌روز: ۱۵۳ هزار تومان، ۱۴۹ هزار تومان، و ۱۴۲ هزار تومان!
به این تناقض میان ادعا و عمل، خانه‌نشین شدن بساری از فروشندگان خرده‌‌پا که خود نان‌آور خانواده‌ای هستند در اثر سر برآوردن غول‌های آنلاین فروش کالا، و نسبت کالاهای ایرانی و خارجی موجود در میان تمامی کالاهای عرضه شده از سوی این فروشگاه‌ها را باید افزود.
{ADVERTISE_GENERAL_LOCATION_22_BLOCK}{ADVERTISE_GENERAL_LOCATION_23_BLOCK}
