عملیات غافلگیرانه «طوفان الاقصی» در حالی منطقه خاورمیانه را با تحولات پرشتابی رو به رو ساخته که پیشتر 18 اکتبر (26 مهر) روز هشدار به ایران خوانده شده بود؛ هشداری که در پی خط و نشان تروئیکای اروپایی در ممانعت از پذیرش تحریم‌های موشکی ایران مطرح شده بود و البته ایران نیز این ادعاها را بی‌پاسخ نگذاشته بود.
به گزارش جهان نيوز به نقل از ایران، چنانکه این جمله ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه که گفته بود:«صبرکن تا روزموعود» نشان می‌داد که ایران و غرب چه مواجهه تمام عیاری را در روند لغو تحریم‌های موشکی ایران از سر گذرانده‌اند.
18 اکتبر به سر رسید اما آن‌طور که روند اتفاقات نشان داد خبری از هشدار و تهدید نبود. شورای امنیت سازمان ملل در سکوت غرب با انتشار بیانیه‌ای رسمی محدودیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ را پایان یافته اعلام کرد و از لغو خودکار تحریم‌های موشکی ایران خبر داد.
سکوتی که می‌تواند پرسش‌های بسیاری را به ذهن متبادر کند؛ ازجمله اینکه چرا اروپایی‌ها با وجود تأکید بر تداوم پایبندی‌شان به این تحریم‌ها ترجیح داده‌اند عبوری مسالمت‌آمیز از لغو تحریم‌ها داشته باشند؟ آیا فرسودگی در جنگ اوکراین یا جنگ غافلگیرانه در سرزمین‌های اشغالی، اروپایی‌ها را به مماشات بیشتر با ایران کشانده است؟
مقدمه چینی به سبک غربی
بر اساس تعهداتی که در برجام آمده بود، پایان تحریم‌های سازمان ملل بر اساس بندهای موسوم به «بند غروب» به ایران این امکان را می‌داد تا در ازای اجرای تعهداتش در چهارچوب برجام، از تحریم‌های امریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل معاف شود. اما 5 سال پیش «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق امریکا رسماً خروج یکجانبه ایالات متحده امریکا از توافق هسته‌ای را اعلام کرد و تحریم‌های امریکا علیه ایران را بازگرداند و این در حالی بود که اغلب می‌کوشید با تصویب تحریم‌های بیشتر پایه‌های به جا مانده از توافق را نیز با فروپاشی رو به رو کند.
جمهوری اسلامی نیز در واکنش به خروج امریکا و با توجه به بی تعهدی تروئیکای اروپایی در اجرای توافق هسته‌ای، در نهایت اجرای برخی از تعهدات هسته‌ای خود را متوقف کرد.
در سال‌های بعد، رویکرد ادعایی دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور کنونی امریکا برای احیای محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران مطابق با آنچه در بندهای توافق برجام آمده بود هم با شکست مواجه شد، ولی با این حال، تحریم‌های سازمان ملل طبق توافق انجام شده باید یکی پس از دیگری منقضی می‌شد.
این در حالی است که پیش از رسیدن موعد پایان تحریم‌های موشکی در تاریخ 18 اکتبر، دیپلمات‌های اروپایی به ایران اعلام کردند که قصد دارند این تحریم‌ها را حفظ کنند. این سناریویی بود که تقریباً از 5 ماه پیش علیه ایران کلید خورده بود و مقدمه‌ای بود برای اثرگذاری بر افکار عمومی اروپا و همراهی آنان در تمدید وضعیت تحریم موشکی و پهپادی علیه جمهوری اسلامی ایران.
ادعای استفاده از پهپادهای ایرانی توسط روسیه در جنگ اوکراین و ایجاد گمانه‌زنی‌های بی پایه در خصوص احتمال انتقال موشک‌های بالستیک ایران برای استفاده در جنگ علیه اوکراین و نقض صریح مفاد برجام از سوی ایران، از مقدمات اصلی اتخاذ چنین تصمیمی بود.
سوءنیت قابل انتظار
مقام‌های کشور این رویکرد را توأم با سوءنیت خواندند و آن را موجب پیچیده‌تر شدن مدیریت روابط فی مابین و اثرگذاری منفی بر روند همکاری‌ها دانستند.
با این حال این مخالفت‌ها و سرکشی‌های یکجانبه غرب مانع از لغو تحریم‌های ایران در سطح بین‌الملل نشد.
چه ایران دیگر بعد از تاریخ 18 اکتبر (26 مهر) می‌تواند به هر میزان و از هر نوع سلاحی که نیاز دارد بخرد یا هر نوع سلاحی که تولید می‌کند و تشخیص می‌دهد به هر کشوری بفروشد و با هیچ ممنوعیتی اعم از موشک‌های بالستیک و پهپادهای دورپرواز رو به رو نیست.
این واقعیتی است که لغو محدودیت های قطعنامه 2231 آن را نشان می‌دهد و اعلام می‌کند که آزمایش‌های موشکی، محدودیت صادرات و واردات اقلام موشکی به ایران و همچنین تحریم‌های مربوط به توقیف اموال و ارائه خدمات مالی به افراد و نهادهای ایرانی تحت تحریم شورای امنیت دیگر در رسته تحریم‌ها جایی ندارد.
تلاش ناکام
با وجود رویکرد خصمانه غرب با لغو تحریم‌ها که در صدور بیانیه‌هایی بازتاب پیدا کرد، این کشورها امکانی نداشتند تا پیش شرط جدیدی برای لغو این تحریم مطرح کنند چه از منظر حقوقی با فرا رسیدن 18 اکتبر این تحریم‌ها به پایان راه خود رسید.
این در حالی است که امریکا در ادوار گذشته در رابطه با تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌کوشید با صدور قطعنامه‌ای جدید تحریم‌های لغو شده را مجدداً تمدید کند؛ به‌عنوان نمونه در یکی از جلسات شورای امنیت فقط امریکا و دومینیکن به طرح تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران رأی دادند و آن نشست با ۹ رأی ممتنع و ۲ رأی مخالف چین و روسیه به شکست انجامید.
مقام‌های امریکایی در آستانه رسیدن موعد لغو تحریم‌های 18 اکتبر نیز درصدد ارائه پیش‌نویسی برای صدور قطعنامه‌ای جهت ممنوعیت‌های موشکی جدیدی برای ایران بودند که در نهایت نتوانستند کمترین همراهی ممکن را در میان ۱۲ کشور دیگر عضو شورای امنیت پیدا کنند.
راه کم هزینه
در چنین شرایطی و با وجود تهدیداتی که نسبت به فرا رسیدن روزی که روز هشدار به ایران خوانده می‌شد، مطرح شده بود، کشورهای اروپایی ترجیح داده‌اند که ذیل مؤلفه‌های بحرانی که در سیاست خارجی با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، راه کم هزینه‌ای را در مواجهه با جمهوری اسلامی برگزینند.
هرچند نمی‌توان نقش مذاکرات ایران و امریکا که در مرحله نخست به آزادسازی اموال ایران انجامید، نادیده گرفت اما عبور بی‌سرو صدای اروپا از روز «انتقال» نشان می‌داد که آنها به‌دلیل جنگ اخیر غزه که گروه‌های مقاومت شکست بزرگی را به اسرائیل تحمیل کردند، آماده تشدید تنش با ایران بر سر برجام و اتهاماتی که در جنگ اوکراین به ایران وارد کرده‌اند، نیستند.
اروپایی‌ها پیشتر مذاکرات رفع تحریم‌ها را به جنگ اوکراین گره زده و بر شمار اتهام‌ها و تحریم‌های خود علیه ایران افزوده بودند؛ اتفاقی که باعث شد نه تنها از صحنه دیپلماتیک گفت‌و‌گوهای برجامی حذف شوند که از سوی دیگر با جنگی تنها بمانند که بحران غزه آن را تحت تأثیر قرار داده است. از این‌رو به نظر می‌رسد غرب به ترتیب در پی اولویت‌بندی موضوعاتی است که در آنها گرفتار شده و امکان زیادی برای رویارویی واقعی با ایران ندارد.
