سه نصیحت زیبای لقمان حکیم به پسرش
يکشنبه ۱۵ ارديبهشت ۱۳۹۸ ساعت ۰۸:۳۳
کد مطلب: 684785
ای پسرم! اگر در کودکی ادب آموختی، در بزرگی سودش را می بری. هر کس آهنگ ادب کند، به آن اهتمام می ورزد، و هر کس بدان اهتمام ورزد، زحمتِ دانستن آن را تحمّل می‌کند، و هر کس زحمت دانستن آن را بپذیرد، جستجویش [در پی دانش] زیاد می‌شود، و هر کس جستجویش زیاد شود، سودش را درمی یابد.
پس آن را عادت خود قرار دِه؛ چرا که تو جانشین گذشتگانی و به وسیله آن، جانشین خود را سود می‌بخشی و علاقه مند، برای آن به تو امید می‌بندد و ترسان، از عظمت تو می‌هراسد. و از تنبلی نسبت به آن و از رفتن در پیِ غیر آن بپرهیز؛ زیرا اگر در برابر دنیا شکست بخوری، در برابر آخرت، مغلوب نمی‌شوی؛ ولی اگر جستجوی دانش در جایگاه‌های خودش را از دست بدهی، در برابر آخرت، مغلوب می‌شوی.
بخشی از روزها و شب‌ها و لحظاتت را برای جستجوی دانش قرار بده؛ چرا که تو زیانی شدیدتر از ترک آن را نمی یابی. و در آن، با هیچ فرد لجوجی مستیز، و با هیچ فقیهی مجادله، با هیچ پادشاهی دشمنی، و با هیچ ستمگری همراهی نکن و او را تصدیق منما. و با فاسقِ آلوده به گناه، همنشینی نکن، و با متّهم [نیز] همنشینی نکن، و دانش خود را ذخیره کن، همان طور که پولت را ذخیره می‌کنی.
متن حدیث:
الإمام الصادق علیه السلام فیما وَعَظَ لُقمانُ ابنَهُ: یا بُنَیَّ، إن تَأَدَّبتَ صَغیراً انتَفَعتَ بِهِ کَبیراً، ومَن عَنی بِالأَدَبِ اهتَمَّ بِهِ، ومَنِ اهتَمَّ بِهِ تَکَلَّفَ عِلمَهُ، ومَن تَکَلَّفَ عِلمَهُ اشتَدَّ طَلَبُهُ، ومَنِ اشتَدَّ طَلَبُهُ أدرَکَ مَنفَعَتَهُ؛ فَاتَّخِذهُ عادَةً.
فَإِنَّکَ تَخلُفُ فی سَلَفِکَ، وتَنفَعُ بِهِ مَن خَلَفَکَ، ویَرتَجیکَ فیهِ راغِبٌ، ویَخشی صَولَتَکَ راهِبٌ، وإیّاکَ وَالکَسَلَ عَنهُ وَالطَّلَبَ لِغَیرِهِ، فَإِن غُلِبتَ عَلَی الدُّنیا فَلا تُغلَبَنَّ عَلَی الآخِرَةِ، وإذا فاتَکَ طَلَبُ العِلمِ فی مَظانِّهِ فَقَد غُلِبتَ عَلَی الآخِرَةِ.
وَاجعَل فی أیّامِکَ ولَیالیکَ وساعاتِکَ لِنَفسِکَ نَصیباً فی طَلَبِ العِلمِ؛ فَإِنَّکَ لَن تَجِدَ لَهُ تَضییعاً أشَدَّ مِن تَرکِهِ. ولا تُمارِیَنَّ فیهِ لَجوجاً ولا تُجادِلَنَّ فَقیهاً، ولا تُعادِیَنَّ سُلطاناً، ولا تُماشِیَنَّ ظَلوماً، ولا تُصادِقَنَّهُ ولا تُصاحِبَنَّ فاسِقاً نَطِفاً، ولا تُصاحِبَنَّ مُتَّهَماً، وَاخزُن عِلمَکَ کَما تَخزُنُ وَرِقَکَ.
"تفسیر القمّی: ج ۲ ص ۱۶۴- بحار الأنوار: ج ۱۳ ص ۴۱۱"
