آیا باز هم باید به آمریکا اعتماد کنیم؟

به گزارش تسنیم، مقام معظم رهبری از هنگامی که با طرح مفهموم «نرمش قهرمانانه»، به برنامه دولت برای گفتگو با غرب و ایجاد فضای اعتمادسازی احترام گذاشتند، تاکید کردند که با مذاکره مخالف نیستم اما به طرف مقابل اعتماد ندارم.

با این حال مذاکرات در دو سال ابتدایی دولت تدبیر و امید ادامه یافت و در نهایت به توافق ختم شد. افراد خوشبین به توافق انتظار داشتند با اجرای آن تحولات مهمی در حوزه اقتصادی و سیاسی کشور به وقوع بپیوندد. اما گذشت زمان نشان داد آمریکایی ها به عنوان یکی از اصلی ترین طرف های مذاکره چندان مایل به این مساله نیستند.

بنابراین سه ماه پس از عملیاتی شدن برجام، اوباما از لزوم تعهد ایران به «روح برجام» به عنوان پیش شرطی برای انجام تعهدات کشورش سخن گفت. این سنگ اندازی ها با ورود فضای سیاسی ایالات متحده به رقابت های انتخابات ریاست جمهوری بیشتر شد.

در ادامه این روند در روزهای پایانی حکومت اوباما سناتورهای آمریکایی طرح تمدید تحریم‌های 10 ساله ایران را با 99 رأی مثبت و بدون هیچ رأی مخالف تصویب کردند.

این قانون که زیربنای تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران به شمار می‌آمد، اولین بار در سال 1996 با هدف جلوگیری از سرمایه‌گذاری کلان خارجی در بخش نفت و گاز ایران تصویب شد و از آن زمان یک بار  دیگر در سال 2006 تمدید شده است. در حالی که انتظار می رفت این تحریم ها که به دلیل تغییراتی در مفادش از آن با نام « ایسا» یاد می شود، در نتیجه اجرای برجام خاتمه یابد، یک ماه قبل از انقضا مدت آن، به تایید قاطع نمایندگان سنا رسید.

مخالفت های آمریکایی ها با تحقق بندهای برجام که زمینه را برای تسهیل مبادلات تجاری و مالی ایران با دنیا  فراهم می کرد، بر نگرانی بانک های بزرگ اروپایی برای ازسر گیری روابطشان با موسسات پولی کشورمان افزود.

از 26 دی ماه سال قبل که برجام اجرایی شد تنها بانک های کوچک اروپا حاضر به همکاری با ایران شدند. بانک های بزرگتر به دلیل نگرانی از واکنش های تنبیهی و جرایمی که ممکن بود از طرف آمریکا متحمل شوند، درهای خود را به روی کشورمان بسته نگه داشته اند.

در واقع آمریکایی ها تلاش دارند با تمامی ابزارهایی که در اختیارشان است، فضای رعب و وحشت را در بانک ها، شرکت ها و کشورهای مختلف در دوران پسابرجام همچنان حفظ کنند تا ایران نتواند از فرصت های توافق هسته ای استفاده ببرد.

تمدید قانون تحریم های 10 ساله نیز با هدف جلوگیری از توسعه بخش انرژی کشور تمدید شد تا از این راه بر کاهش درآمد ملی اثر بگذارد.

براین اساس پیش از تصویب تحریم های یکجانبه مذکور، مقام معظم رهبری در سخنرانی 28 شهریور ماه اعلام کردند: «یکی از اجزاء مهم قدرت نرم جمهوری اسلامی، بی اعتمادی مطلق به قدرت های سلطه گر و در راس آنها آمریکا است و این بی اعتمادی باید روز به روز گسترش یابد».

با پایان دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و روی کار آمدن ترامپ که در دوران مبارزه انتخاباتی نیز خود را مخالف توافق هسته ای نشان داده بود، انتظارتشدید فشارها بیشتر شد. با توجه به تجربه اقدامات آمریکا در محیط بین الملل و دشمنی ریشه ای این کشور با نظام جمهوری اسلامی ایران، احتمال زیرپا گذاشتن این معاهده چندجانبه چندان دور از انتظار نیست.

از این رو ترامپ یک هفته پس از ورود به کاخ سفید، فرمانی را امضا کرد که بر طبق آن اتباع هفت کشور مسلمان از جمله ایران برای حفظ امنیت داخلی آمریکا به مدت 90 روز اجازه ورود به این کشور را ندارند.

نکته قابل تامل این است که ایران به دلیل برخورداری از ثبات و آرامش سیاسی هیچ وجه اشتراکی با وضعیت داخلی 6 کشور مذکور یعنی سوریه، عراق، یمن، لیبی، سومالی و سودان ندارد. با این حال نام کشورمان در این فهرست جای گرفته ضمن آنکه خبری از عربستان که 15 تبعه آن در سال 2001 حادثه 11 سپتامبر را رقم زدند نیست.

همچنین با شروع ریاست جمهوری ترامپ، چند روز قبل سه سناتور آمریکایی طرحی برای وضع تحریم های جدید غیر هسته ای بر ضد ایران به سنا فرستادند. این طرح در صورت تصویب و تبدیل شدن به قانون، تحریم‌های تازه‌ای به بهانه‌های حمایت ایران از تروریسم، نقض حقوق بشر و توسعه برنامه موشکی وضع خواهد کرد. برای تصویب این طرح و تبدیل آن به قانون آرای اکثریت نسبی سنا ضرورت دارد و با توجه ترکیب حزبی سنا، به نظر نمی رسد مانعی برای تصویب این قانون وجود داشته باشد.

تحریم های جدید در شرایطی ممکن است تصویب و اجرایی شود که پیشتر مقام معظم رهبری خطاب به رئیس جمهور کشورمان وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ی تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام اعلام کردند.

اما واشنگتن با تفسیر گسترده ای از برجام و برداشت های متفاوت طرفین از قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت این تحریم ها را پیش می برد. مقامات آمریکایی معتقدند قطعنامه در تایید و تنفیذ برجام ایران را به توقف برنامه‌ موشکی یا بخشی از این برنامه ملزم کرده اما ایران این برداشت از قطعنامه فوق را مردود دانسته‌اند. لذا باید منتظر تصویب تحریم هایی علیه برنامه موشکی، شرکت های سپاه پاسداران و مقامات دخیل در این موضوع، هواپیمایی ماهان و برخی از حوزه های مالی و اقتصادی باشیم.

در همین راستا فشارهای جامعه جهانی به رهبری ایالات متحده در زمینه حمایت ایران از تروریسم و نقض حقوق بشر در کشورمان افزایش خواهد یافت. در همین رابطه پشتیبانی تهران از حزب الله لبنان و اشتراک نظر انصارالله یمن با انقلاب اسلامی ایران، با هدف ترسیم تصویری جعلی از نقش کشورمان در برهم زدن نظم منطقه بزرگ نمایی می شود.

هدف واشنگتن در دوران حاکمیت ترامپ ارائه تصویری تهدید آمیز از ایران در سطح جهان است، تا از این راه از قدرت اثرگذاری کشورمان در پیشبرد مذاکرات صلح در خاورمیانه بکاهد. این مساله می تواند در نهایت بهانه ای برای نقض برجام از سوی واشنگتن باشد.

موضوع حائز اهمیت در این میان نقض یک تعهد چندجانبه از سوی آمریکا است که در عمل مسئولیت می تواند مسئولیت بین المللی برای این کشور ایجاد کند. اما واقعیت نظام جهانی این است که مسئولیت بین المللی تنها زمانی قابل پیگری است که مجریان قانون بی طرفی در راس یک سازمان باشند.

اعتماد به ایالات متحده برای تحقق گشایش های اقتصادی و سیاسی در برجام، خوش بینی کاذبی است که رفتارهای تاریخی پر تکرار واشنگتن نیز آن را اثبات می کند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آمریکا از روی دشمنی روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع و تمام اموال و دارایی های ایران را در داخل خاک خود بلوکه کرد. مقامات واشنگتن  در پی ناکامی در اعمال فشار سیاسی و اقتصادی برای آزادی گروگان های آمریکایی در تهران تصمیم گرفتند از طریق نقض تمامیت ارضی کشور و زیر پا گذاشتن یکی از اصول مهم منشور سازمان ملل به این هدف دست یابند.

اما علی رغم شکست حمله نظامی در طبس دست از توطئه برنداشتند و کودتای نوژه را ایجاد کردند که با هوشیاری مقامات کشورمان بی نتیجه ماند.

در ادامه این روند واشنگتن تصمیم به برقراری روابط با بغداد گرفت تا بتواند صدام را برای حمله به ایران تهییج کند. در طول هشت سال جنگ، آمریکا با نقض بی طرفی با پشتیبانی های لسجتیکی، مالی و اطلاعاتی عملا در طرف مقابل رزمندگان ایرانی قرار گرفت.

در نهایت نیز ایالات متحده با نقض یکی از قوانین حقوق بین الملل در مورد هواپیماهای غیرنظامی و سرنگون کردن هواپیمای مسافربری ایران در سال 1367، نشان داد برای رسیدن به مقاصد خود هیچ قانونی جلودار آن نیست.

در همین دوران تحریم های تجاری-اقتصادی زیادی از سوی آمریکا علیه مردم ایران به تصویب می رسید که مهمترین آن قانون داماتو بود که یک ماه قبل با اسم جدید « ایسا» تمدید شد.

مساله مهم در مواجه با آمریکا توجه به غیرقابل اعتماد بودن رهبران و استراتژیست های این کشور است. آنها پیش از این در برخورد با توانمندی هسته ای سه کشور دیگر هم نشان دادند به اظهارات خود پای بند نیستند.

برای مثال لیبی علی رغم واگذاری تمامی ابزارهای مرتبط به توسعه برنامه هسته ای خود به آژانس بین المللی انرژی اتمی، تا زمانی که معمر قذافی روی کار بود، تحت فشارهای زیادی از سوی آمریکا بود.

در عراق، اعتماد به آمریکا در بازدید از مراکز نظامی عراق سبب جنگی بزرگ و خانمان سوز شد که آثار آن تاکنون ادامه دارد.

همچنین انهدام داوطلبانه تاسیسات هسته ای در کره شمالی هم باعث شد نه تنها آمریکا تحریم های خود علیه این کشور را کمتر کند بلکه شدیدتر هم شد.