تاثیرپذیری اسپیلبرگ از مستندهای آوینی/ با رزمندگان کاسبی کردیم
يکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۱۴:۰۲
کد مطلب: 316433
این مجری برنامه های تلویزیونی ادامه داد: سید صالح همان جوانی بود که مرتضی آوینی برای ساخت مستند "شهری در آسمان" به سراغش رفت. او حالا ظاهرش امروزی شده و سنش بالا رفته اما دیدگاه هایش تغییری نکرده است. هر فردی از هر جناح و گروه و دسته ای که باشد و هر دیدگاه سیاسی که داشته باشد این را قبول خواهد داشت که ما به آدمهای جنگ مدیونیم. آنهایی که به جنگ رفتند از عزیزترین سرمایه خود یعنی جانشان گذشتند اما ما گاهی با این آدمها کاسبی کرده ایم. کاسبی کردن با آدمهای جنگ جفاکارانه‌ترین رفتار نسبت به آنها بود.
چه کسی امروز از خرمشهر یاد می کند؟
وی با بیان اینکه هفته دفاع مقدس به کنگره ها و نشست ها منحصر شده است، اضافه کرد: چه کسی امروز از خرمشهر یاد می کند؟ باید هر گوشه از خاک این شهر را به موزه تبدیل کرد، کاری که در همه جای دنیا برای هر گوشه از کشور خود که درگیر جنگ بوده است انجام می دهند. متاسفم که این آدمها و این دوران را آرام آرام فراموش می کنیم. در فیلم "آژانس شیشه ای" پرویز پرستویی در دیالوگی به رضا کیانیان یا همان شخصیت سلحشور، از موزه ای شدن آدم های جنگ می گوید. اینکه رزمندگان به یادگارهایی برای این موزه تبدیل شده و مردم تنها می توانند بروند آنها را در موزه ببینند و از آنها یاد کنند اما خود این سرمایه ها کمتر به میدان آمده و سخن می گویند. این همان کاسبی کردن با جنگ است که حتی ممکن است به صورت معنوی باشد یعنی از آدمهای جنگ و جایگاه آنها به سود خود استفاده کردن.
بوذری درباره علت موفقیت بعضی از فیلمسازان در حوزه دفاع مقدس بیان کرد: تمام فیلم های ماندگاری مثل "هیوا"، "آژانس شیشه ای" و بسیاری از کارهای موفق دفاع مقدسی از روی واقعیت و داستان زندگی آدم های عینی ساخته شده است. من با کسی گفتگو کردم که نقش جمشید هاشم پور در "هیوا" از روی شخصیت او ساخته شده بود. حاج رحیم صارمی، پیرمردی به شدت جذاب که زنده یاد رسول ملاقلی پور به خوبی توانسته بود او را کشف کند، کسیکه بچه های تفحص به او لقب پیر تفحص را دادند. بچه های تفحص یعنی آدمهایی عاشق که ماهها به دنبال چند پلاک و تکه های استخوان از همه علایق دنیا دل می کنند. کاش ما هم به تفحص در زندگی و منش آدم های جنگ می پرداختیم.
بوذری به بازخوردهای مستند "خطها مقدمند" به تهیه کنندگی سید علی احمدی که از برنامه های برگزیده نوروز ۹۲ بود، اشاره و اظهار کرد: یکی از فیلمنامه نویسان پرآوازه به من گفت که وقتی تک تک این آدمها را در این مستند دیده، گریسته و آرزو کرده که ای کاش می توانستم از روی شخصیت این آدمها چند فیلمنامه سینمایی بنویسم. می خواهم بگویم می توان کارهای جذابی ساخت که مخاطب را با خود همراه کند اما افسوس که دغدغه ها به این حوزه معطوف نیست.
دفاع مقدس سند هویت ملی ما است
راوی نمایش "آوای نور" اضافه کرد: فیلم هایی مثل "پاداش سکوت" باید مدتها منتظر بمانند تا مجوز نمایش بگیرند یا وقتی کتابهایی مثل "من قاتل پسرتان هستم" نوشته می شود با افرادی مثل احمد دهقان به بدترین شکل برخورد می شود و کسی نباید حرفهای متفاوت و چالش برانگیز در این حوزه بیان کند اما درباره فوتبال یا برنامه ای مثل نود چالشی ترین حرفها گفته می شود و یا حتی یک داور را به پای میز محاکمه می کشند. حالا شما به من بگویید فوتبال کجای زندگی مردم ما قرار دارد؟ اتفاقی در تاریخ ما به نام دفاع مقدس رخ داده و سند هویت ملی ما است اما خیلی از جوان های امروزی آن را به درستی نمی شناسند. جوانانی که من معتقدم ۹۹ درصد آنها این ارزش ها را درک می کنند و به آن اعتقاد دارند. بسیاری از سیاست های فرهنگی دولت گذشته باعث شد که بخشی از جوانان ما نسبت به این ارزشها نگاه دیگری پیدا کنند.
مجری برنامه "آیینه خانه" با طرح این سوال که چرا جوان نسل سومی حق ندارد از رزمنده و فرمانده ای که به جبهه رفته دلیل آن را بپرسد؟ اضافه کرد: خود من در مستند "خط ها مقدمند" بعضا گفتگویم را با چنین سوال هایی شروع کردم. مثلا از یکی از سرداران جنگ پرسیدم که با ۱۶ سال سن چه چیزی از دفاع و نظامی گری می دانسته که به جبهه رفته است؟ باید آن روی سکه دفاع مقدس را هم نشان داد ما فقط به حرفها، گفته ها و فیلم های کلیشه ای بسنده کرده ایم. خاطرات رزمندگان بارها و بارها گفته شده است اما چرا اجازه و جسارت طرح سوالات فراوانی که ذهن نسل جوان با آن درگیر است کمتر داده می شود؟ چرا از ارتش و رشادت های آنان کمتر سخن به میان آورده می شود؟
ملاقلی پور و حاتمی کیا دغدغه جنگ را داشتند
بوذری در پاسخ به اینکه در نظر او بهترین فیلم یا کارگردان در حوزه دفاع مقدس کیست، پاسخ داد: بکار بردن صفات تفصیلی مثل بهترین، بزرگترین، برترین و ... متعلق به زمانی است که شما از بین چند گزینه بخواهید یکی را انتخاب کنید اما وقتی با گستره ای از انتخاب ها روبرو هستید صفت تفصیلی کمتر به کار برده می شود. با این حال یکی از مهمترین اتفاقاتی که در جنگ ما رخ داد این بود که در آن نسلی رشد کردند که با دغدغه سراغ جنگ آمدند. افرادی مثل رسول ملاقلی پور، ابراهیم حاتمی کیا و عده ای هم که در این حوزه تکنسین بودند اما سالهاست که خاموش شده اند مثل احمد مرادپور کارگردان "سجاده آتش" یا عزیزالله حمیدنژاد و یا دیگر فیلمسازانی که آثار درخشانی در حوزه دفاع مقدس ساخته اند.
پلانی که مجیدی با شهود به آن رسید
وی درباره علت برتری این فیلم ها گفت: جاودانگی این فیلم ها دو قاعده کلی دارد. یکی از آنها قاعده اکتسابی است یعنی فیلمساز باید مسلط به ابزار دانش، آگاهی و تکنیک باشد. نور، جلوه های ویژه، دوربین و ... را بشناسد. کسانی که با این فضا بیگانه اند در همان مرحله اول نمی توانند فیلم خوبی تولید کنند. نکته دیگری که اهمیت بیشتری دارد شهود است. آنچه مرتضی آوینی از آن به سینمای اشراقی تعبیر می کرد. این یعنی بدنبال همان شهود بودن یا می توان از فیلم "رنگ خدا" ساخته مجید مجیدی در ژانری غیر از دفاع مقدس نام برد. مجیدی یکی از پلان های این فیلم را پلان "بهشت" نامگذاری کرده بود و از خاطرات خود در خصوص گرفتن این پلان می گفت که برای آن مدتها دوربین را در جنگل می کاشته و همه عوامل آماده بکار بودند تا مجیدی بتواند صحنه‌ای از یک ابر با شکل و ظاهر مورد نظرش بگیرد و یک روز بر اثر احساسی که در او شکل می گیرد، این اتفاق رخ می دهد، اتفاقی که به نظر من نتیجه همان شهود است.
تاکید شهید آوینی روی اشراق باعث شد تا روایت فتح را بسازد
تاکیدی که مرتضی آوینی روی اشراق داشت باعث شد تا او مستندی همچون روایت فتح را بسازد و بعد کارگردانی همچون اسپیلبرگ همان طور که خودش می گوید فیلم "نجات سرباز رایان" را تحت تاثیر این مستندهای ایرانی بسازد. آوینی درباره تصویربرداری و دوربین به عوامل گروهش می گفت که دوربین باید جزئی از بدن شما باشد و مثل چشم شما کار کند نه اینکه آن را مثل باری بر دوش خود احساس کنید. به این ترتیب دوربین نه تنها به عنوان یک شیء حجاب و پرده نیست بلکه به عنوان چشم و عضوی از بدن شده و به همان میزان با موضوع درگیر می شود.
وی در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه فیلم های "مهاجر" و "دیده بان" نتیجه حتمی همین شهود بوده است به چگونگی شکل گیری مستند "خطها مقدمند" اشاره و بیان کرد: زمانیکه ما به سمت جنوب رفتیم قرار نبود "خطها مقدمند" را بسازیم و حتی گروه به دلایلی بهم ریخته بود اما همه چیز به یک باره به سمتی رفت که این مستند ساخته شود، اولین گفتگوی ما با یکی از آدم های درخشان جنگ به بهترین شکل انجام شد و بعد باقی این مستند تولید شد.
