به گزارش جهان، اکبر نصراللهی در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه ریشهی این خطوط در رسانه یا ذهن روزنامهنگاران وجود دارد، اظهار کرد: وجود این خطوط هیچ دلیل قانونی و منطقی ندارد و روزنامهنگار یا رسانه فقط با این فرض که ممکن است انتشار خبری برایش دردسر ایجاد کند، از انتشار خبر خودداری میکند. در صورتی که در بسیاری از موارد هیچ مشکلی ایجاد نمیشود.
او بهوجود آمدن این خطوط را ناشی از عوامل درونسازمانی و برونسازمانی رسانهها دانست و توضیح داد: مسلط نبودن اهالی رسانه به اصول حرفهیی، یکی از مهمترین عوامل درونسازمانی است. اگر کسی اصول حرفهیی را بداند، مطمئن قدم برمیدارد و اجازه نمیدهد احساس ترس بیاساس و ریشهاش مانع از انجام وظیفه اصلیاش شود.
این استاد رشتهی ارتباطات تأکید کرد: اگر کسی قوانین و حقوق مربوط به رسانهها را بشناسد، میداند کاری که انجام میدهد، ایراد دارد یا خیر، از طرف دیگر، اگر بر پرداخت سوژه و سایر اصول رسانهیی مسلط باشد میتواند با اطمینان و بدون وسواس کار خود را انجام دهد.
نصراللهی با اشاره به اینکه آزادی در تولید اخبار تا جایی که مغایر با امنیت و منافع ملی نباشد، حق روزنامهنگار است، اظهار کرد: ترس، یکی دیگر از عوامل بهوجود آمدن این خطوط قرمز است که ریشهی فرهنگی و اجتماعی دارد. برخی روزنامهنگاران میترسند برخی خبرها و واقعیتها را منتشر کنند، در صورتی که یکی از ویژگیهای روزنامهنگاران حرفهیی، برخورداری از جسارت هوشمندانه است که از بینش و بصیرت آنها نسبت به قوانین حاصل میشود. اگر بتوانیم این ترس را از بین ببریم، خطوط قرمز خودساخته نیز کمتر میشود.
وی با بیان اینکه نداشتن تجربهی کافی یکی دیگر از عوامل شکلگیری این خطوط است، تصریح کرد: خطوط قرمز در شرایط حساس و بحرانی بیشتر میشود؛ اما اگر روزنامهنگار یا رسانه با تجربه باشد، میتواند با استفاده از تجربهاش این مشکل را حل کند.
نصراللهی با اشاره به نبودن قوانین شفاف و پایین بودن آستانهی تحمل مسوولان، بیان کرد: اگر قوانین شفاف باشند، آستانهی تحمل مسوولان بالاتر برود و آنها همانطور که منافع و حق و حقوق نظام را میدانند حق رسانهها و مردم را نیز بدانند و سلیقهیی رفتار کردن را کنار بگذارند، چنین خطوطی وجود نخواهند داشت.
او افزود: بسیاری از مسائل که مبنای قضاوت دربارهی رسانهها قرار میگیرند، موضوعاتی هستند که شاخصههای شفاف ندارند. مشخصتر شدن شاخصها توسط قانونگذار و رسانه موجب کمتر شدن خطوط قرمز خودساخته میشود و میتواند حقوق همه را تأمین و تضمین کند. مثلا مشخص نیست در یک بحران سیاسی، رسانهها تا کجا و چگونه میتوانند اخبار را پوشش دهند؟ ملاک سیاهنمایی کردن یک رسانه چیست؟ همین مثالها نشان میدهند که ملاکها و شاخصها دقیق مشخص نیستند.
این استاد رشتهی ارتباطات گروههای فشار را که شناسنامهی مشخص ندارند یکی از عوامل تحت فشار گذاشتن روزنامهنگاران دانست و گفت: امکانات و یارانههایی که توسط دولت به رسانهها داده میشود میتوانند یکی دیگر از عوامل بهوجود آمدن خط قرمز باشند، چراکه امکان دارد رسانهها بهدلیل ترس از دست دادن این امکانات تلاش کنند منافع دولت را در انتشار اخبار در نظر بگیرند.
وی با بیان اینکه دلایل فرهنگی سهم زیادی در شکلگیری خطوط قرمز دارند، یادآوری کرد: ما از ابتدای انقلاب در معرض هجمهها و تحریمها بودهایم، مجموعهی این موارد موجب شده در مقاطعی از انتشار اخباری که امکان سوءاستفادهی دشمن از آنها وجود داشته است، خودداری کنیم و این عادت در ما باقی مانده، در حالی که ممکن است گفتن بسیاری از مسائل، امنیت ملی را بیشتر تضمین کند.
نصراللهی با اشاره به سهم مسوولان در این زمینه، تصریح کرد: دولتمردان در سالهای اخیر از رسانه توقع تعریف و تمجید داشتهاند و کوچکترین انتقادی را قبول نمیکردند. دولت به جای استقبال از انتقاد رسانهها، به آنها که نمایندگی مردم را برعهده دارند، اجازهی انتقاد نداد و به همین دلیل، یکسری ابهامها برطرف نشدند.
این استاد دانشگاه ارتباطات با تأکید بر اینکه نباید به پررنگتر شدن این خطوط قرمز کمک کنیم، اضافه کرد: این خطوط مانع تحلیل درست مردم هستند و اگر پررنگتر شوند، به اشتباههای مسوولان کمک شده است.
نصراللهی با اشاره به اینکه در کشور ما بهعلت نبودن احزاب، روزنامهها نقش آنها را بازی میکنند، گفت: بهدلیل نبودن حزب نمیتوان از سیاستمداران انتقاد کرد. بنابراین سیاستمداران از رسانهها بهعنوان جایگزین حزب استفاده میکنند. مثلا یک نمایندهی مجلس بدون داشتن شناخت از حقوق رسانه و مردم و نحوهی تعامل با حکومت و مردم، مجوز روزنامه گرفته و تنها چیزی که میداند این است که رسانه قدرت دارد و او میتواند از این قدرت استفاده کند.
او افزود: وقتی برخی رسانهها از جمله مطبوعات، کار حزب را انجام دهند و فقط به فکر تأمین اهداف سیاسی خود باشند، روزنامهنگاران نیز تلاش میکنند خود را براساس منافعی که دارند، تنظیم کنند و خطوطی را رعایت کنند که در منطق، قانون و منافع ملی ریشه ندارد.