معادله بازگشت از حج و خرید سوغات/ حدیثی از امام صادق(ع) درباره هدیه
جمعه ۱۲ آبان ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۲۰
کد مطلب: 252694
به گزارش ایسنا، با همه‌ی این اوصاف، در حج امسال این وضعیت به‌شدت تغییر کرد که احتمالا بخشی از آن براثر فرهنگ‌سازی‌ها و توصیه‌های صورت‌گرفته بود و از سویی کاهش شدید ریال ایران در برابر ریال عربستان به یک‌سوم ارزش سال گذشته. البته از منظری، خریدهای انبوه سال‌های گذشته را طبیعی بتوان توصیف کرد، وقتی جنسی را که مشابه آن در ایران 25هزار تومان ارزش داشت، در عربستان با شش‌هزار تومان می‌شد خرید؛ اما به هر حال به نقطه‌ای رسیده‌ایم که آمار اولیه نشان‌دهنده‌ی کاهش 30 درصدی خرید سوغاتی دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی در نوشتاری به ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است:
موضوع هدیه دادن و سوغاتی آوردن در اسلام مورد توجه بوده، به آن سفارش شده است، تا آنجا که امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: هدیه حج نیز جزو حج است و پولی که صرف تهیه آن می‌شود، پاداش همان مالی را دارد که صرف اصل حج می شود؛ ولی در خرید سوغات باید نکاتی را با دقت مراعات کرد:
1- از خرید اشیای تجملاتی که با شأن زائران خانه‌ی خدا سازگار نیست دوری کنید.
2- خرید به‌صورت اتلاف وقت و پرسه زدن در بازار، باعث حسرت و خسارت در قیامت و خلاف رضای خداست.
3- هنگام نماز جماعت هرگز مشغول خرید و فروش نباشید.
4- از خریدن اجناسی که سودش به جیب دشمنان اسلام می‌رود جدا دوری کنید.
ای کاش مسئولان کشورهای اسلامی با ایجاد بازار مشترکی در مکه و مدینه تولیدات کشورهای اسلامی را در معرض خرید و فروش قرار می‌دادند و با قطع رابطه‌ی اقتصادی با بیگانگان و به کساد کشیدن بازار پررونق آن‌ها، سیلی محکمی بر صورت‌شان می‌نواختند.
5- خرید هدایا و سوغات نباید به‌صورتی درآید که بر حاجی فشار و اکراه وارد کند و نشاط حج را از او بگیرد. امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: از صرف بودجه‌های غیرضروری در حج صرف نظر کن تا نشاط حج در تو همچنان زنده بماند.
کسانی که خرج حج را به‌خاطر یک سری خریدهای زیاد و دید و بازدیدهای طولانی و پرخرج تحمل می‌کنند، همین که سخنی از رفتن به مکه پیش می‌آید نشاط چندانی از خود نشان نمی‌دهند.
در روایات می‌خوانیم در ایامی که رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) در مدینه بودند، علاقه‌مندان از مکه برای حضرت آب زمزم را به‌عنوان سوغات می‌آوردند و ایشان با روی باز می‌پذیرفتند.
6- هدایا را تنها برای کسانی نیاورید که با آن‌ها دوست هستید یا قبلا هدایایی برای‌تان آورده‌اند.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: "اَهدِ اِلی مَن لا یُهدی اِلیکَ " حتی به کسانی که به تو هدیه نمی‌دهند، هدیه بده.
7- تقسیم سوغات باید عادلانه و بدون منت و محترمانه باشد.
8- مردم نیز باید با کمال خوش‌رویی، هدیه را قبول کنند و هرگز آن را کم نشمرند و پس ندهند و با هدایای دیگران مقایسه نکنند، زیرا رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله) فرمود: اگر مرا برای غذای بسیار ساده‌ای چون یک پاچه گوسفند دعوت کنند، آن را می‌پذیرم.
باز هم تکرار می‌کنم که وضع موجود خرید هدایا به چند دلیل مورد رضایت نیست:
1- معمولا خرید هدایا از اجناس شرق و غرب و سودرسانی به کفار و خارج کردن ارز کشور است.
2- در حمل و نقل و تقسیم و خرید آن خلاف‌هایی رخ می‌دهد که در جمع شاید کفه گناه آن بر ثوابش سنگینی کند.
3- گرچه در خرید و فروش باید سعی کنیم که مغبون نشویم، زیرا که در حدیث می‌خوانیم " اِنَّ المَغبُونَ فی بَیعِهِ وَ شَرائِهِ غَیرُ مَحمُودٍ وَ لا مَاجِورٍ" " کسی که در خرید و فروش کلاه سرش رود نه اجر دارد و نه پسندیده است". به همین جهت است که امام صادق (علیه‌السلام) در سرزمین منی برای خرید گوسفند چانه می‌زد، به‌طوری که بعضی از یاران تعجب کردند، حضرت حدیث فوق را خواندند.
البته معنای چانه زدن این است که در معامله، کلاه سر انسان نرود و جنس خوب را با قیمت مناسب بخرد. اگر در روایات می‌خوانیم که در این سفر خرج کنید، مراد آن است که جنس خوب تهیه کنید و خود و همراهان‌تان را در رفاه قرار دهید و اگر روایاتی می‌گوید: چانه بزنید، یعنی از گران خریدن بپرهیزید. پس هیچ‌گونه منافاتی میان این دو دسته روایات نیست.
نکته‌ای که باید تذکر دهم آن است که در حدیث می‌خوانیم: خداوند اجازه نمی‌دهد مومن خود را ذلیل کند و اگر چانه زدن همراه با یک نوع تحقیر و نشانه‌ی بی‌پولی باشد، یا چانه زدن خواهران در بازار با مردان که گاهی همراه با چشم‌چرانی و لبخندهای مسمومی باشد که سبب از بین رفتن تبلیغات و سبک شدن چهره‌ی جمهوری اسلامی شود، گناه و لطمه به خون شهداست. به همین جهت است که حضرت امام - رضوان‌الله علیه - در پیام سال 1364 خود به زائران خانه خدا فرمود: "پرسه زدن در بازار، دل صاحب شریعت را به درد می‌آورد".
موضوع دیگری که معمولا در میان زائران خانه خدا به چشم می‌خورد آن است که هدایا و اجناس خود را با سایران مقایسه می‌کنند و گاهی خود را مغبون می‌پندارند و روی آن ساعت ها فکر می‌کنند و حرف می‌زنند، غافل از آن‌که حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: "اَلمَبغبُونُ مَن غُبِنَ حَظَّهُ مِنَ الآخِرَةِ" " کسی که در پاداش‌های اخروی کم‌بهره باشد مغبون است". در جای دیگر امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: "مَنِ استَوی یَوماهُ فَهُوَ مَغبُونٌُ" " کسی که دو روزش یکسان باشد مغبون و ضرر کرده است".
بنابراین سزاوار است حجاج خانه خدا به جای این‌که در نرخ اجناس و امثال آن از یکدیگر جست‌وجو و در مقام مقایسه و رقابت و سبقت برآیند، در استفاده از اوقات و پرداخت به عبادات در میدان مسابقه شرکت کنند.
