دولت رئیسی چگونه کشور را از نبرد سنگین گرمای تابستان و زیرساخت‌های نیروگاهی کشور عبور داد؟

به گزارش جهان نيوز، براساس گزارش شرکت مدیریت شبکه برق ایران، در هفته‌های اخیر مصرف برق در ساعت پیک، حتی رکورد 72.5 هزار مگاوات (روز 19تیرماه) را نیز شکسته است. این مقدار در روز 29 تیرماه نیز حدود 70 هزار مگاوات بوده است. آمارهای شرکت مدیریت شبکه برق ایران نشان می‌دهد بالاترین نیاز مصرفی برق در تیرماه 1400 که با قطعی‌های گسترده برق در بخش خانگی و غیرخانگی همراه بوده، مربوط به ساعت پیک 29 تیرماه با نیاز مصرفی 64.8 هزار مگاوات بوده است. به عبارتی، عدم قطعی برق در بخش خانگی و کاهش قابل توجه قطعی‌ها در بخش صنایع طی سال 1401 و 1402 درحالی است که طی این مدت نیاز مصرفی برق در ساعت پیک افزایش 12 درصدی داشته است.

آمارها نشان می‌دهد طی دو سال اخیر دولت اقدامات گسترده‌ای را برای مدیریت قطعی‌های برق انجام داده که برخی از این اقدامات در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود. ازجمله اینکه در سال گذشته رکورد شروع احداث نیروگاه‌های برق در کشور شکسته است. همچنین شروع پروژه‌های کوچک مقیاس در بخش نیروگاه‌های تجدیدپذیر و بزرگ مقیاس در بخش انرژی هسته‌ای برای تامین برق کشور ازجمله اقدامات دولت سیزدهم بوده که باید شیرینی این اقدامات را در سال‌های آتی شاهد باشیم. در خصوص برق صنایع نیز یکی از مدیران شهرک‌های صنعتی به «فرهیختگان» می‌گوید تفاوت قطعی برق صنایع در سال گذشته با قبل از آن، این بوده که دولت سیزدهم اولا برنامه زمان‌بندی را اعلام می‌کند که این مورد قابلیت برنامه‌ریزی ساعت کار و فعالیت و امکان جابه‌جایی بخشی از بار مصرفی صنایع از ساعات اوج به ساعات غیر اوج را می‌دهد و ثانیا زمان قطعی‌ها به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.

ورود ۳۳ واحد نیروگاه جدید به مدار در دولت سیزدهم
آنطور که هادی مدقق مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان شرکت برق حرارتی می‌گوید: «از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم تاکنون ۳۳ واحد جدید نیروگاه حرارتی به ظرفیت پنج هزار و ۱۵ مگاوات در راستای کمک به کاهش خاموشی‌ها و ایجاد برق پایدار در شبکه سراسری وارد مدار شده است.» همچنین براساس گزارشی که خبرگزاری فارس منتشر کرده، این نیروگاه‌ها عبارتند از واحد تولید برق، واحد ۲ سیکل ترکیبی هنگام، واحد ۳ سیکل ترکیبی جهرم، واحد ۱ سیکل ترکیبی هریس MW، واحد ۳ سیکل ترکیبی ایران LNG، واحد ۲ سیکل ترکیبی ارومیه کوچک میانرود، واحد ۱ سیکل ترکیبی چابهار، واحد ۱ سیکل ترکیبی پتروشیمی پارس‌جنوبی، واحد ۱ سیکل ترکیبی قشم پاسارگاد، واحد ۴ سیکل ترکیبی ایران LNG، واحد ۲ سیکل ترکیبی آریان، واحد ۱ سیکل ترکیبی آریان، واحد ۵ سیکل ترکیبی ایران LNG، واحد ۱ سیکل ترکیبی مهتاب کویر، واحد ۱ سیکل ترکیبی غرب کارون، واحد ۲ سیکل ترکیبی مهتاب کویر، واحد ۳ سیکل ترکیبی شهید باکری، واحد ۱ کوچک زاهدان، واحد ۲ سیکل ترکیبی عسلویه، واحد ۲ کوچک زاهدان MW، واحد ۲سیکل ترکیبی فردوسی، واحد ۱ سیکل ترکیبی فولاد بوتیا، واحد ۱ الی ۴ کوچک صبا دهلران، واحد ۱ سیکل ترکیبی خرم‌آباد، واحد ۱ سیکل ترکیبی تربت‌حیدریه، واحد ۳ کوچک زاهدان، واحد ۱ سیکل ترکیبی دوکوهه، واحد ۲ سیکل ترکیبی سبلان، واحد ۳ سیکل ترکیبی ارومیه، واحد ۱سیکل ترکیبی پتروشیمی و واحد ۴ سیکل ترکیبی شهید باکری. همچنین در کنار این 31 نیروگاه، از مسیر ارتقای واحدهای موجود با روش‌های دانش‌پایه و رفع افت تولید واحدهای نیروگاهی نیز به ظرفیت نیروگاهی کشور افزوده شده است.»

افزایش 7700 مگاواتی ظرفیت تولید برق
طبق اطلاعات آماری که در گزارش‌های ماهانه وزارت نیرو درج شده، قدرت عملی شبکه سراسری در زمان پیک خردادماه سال 1402 به 71 هزار و 759 مگاوات رسیده است. این مقدار در مردادماه سال 1400 حدود 64 هزار و 35 مگاوات بوده است. به‌عبارتی از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان خردادماه ظرفیت عملی تولید برق در کشور افزایش 7724 مگاواتی داشته است.

گزارش ماهانه وزارت نیرو نشان می‌دهد در خردادماه امسال از مجموع ظرفیت اسمی 91 هزار و 131 مگاواتی شبکه نیروگاهی کشور، 39 درصد آن مربوط به چرخه ترکیبی، 25 درصد گازی، 17.4 درصد نیروگاه‌های بخاری، 13.3 درصد برقابی، 2.6 درصد نیروگاه‌های تولید پراکنده، 1.2 درصد انرژی‌های تجدیدپذیر و نزدیک به نیم درصد نیز مربوط به نیروگاه‌های دیزلی است. گزارش وزارت نیرو نشان می‌دهد از مردادماه 1400 تا خرداد 1402 میزان ظرفیت اسمی نیروگاه‌های تجدیدپذیر افزایش 17 درصدی داشته، این میزان برای نیروگاه‌های چرخه ترکیبی رشد 14 درصدی، برای نیروگاه‌های تولید پراکنده رشد 12 درصدی و برای نیروگاه‌های گازی نیز رشد 4 درصدی داشته است.

رکوردهای ساخت نیروگاه در سال‌های 1401 و 1402
یکی دیگر از آمارهای ارائه شده در گزارش‌های ماهانه وزارت نیرو، داده‌های مربوط به بهره‌برداری و پیش‌بینی واحدهای نیروگاهی است. آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد از سال 1396 تا 1402، بالاترین بهره‌برداری و پیش‌بینی واحدهای نیروگاهی مربوط به دو سال 1401 و 1402 است. طبق این آمارها، از سال 1396 تا پایان سال 1400 بالاترین مقدار بهره‌برداری از واحدهای نیروگاه مربوط به سال‌های 1398 و 1396 به ترتیب با 2243 و 2056 مگاوات بوده است. در این مدت پایین‌ترین مقدار نیز مربوط به سال 1400 با 1312 مگاوات و سال‌های 1399 و 1397 نیز به ترتیب با 1868 و 1811 مگاوات بوده است. اما در سال 1401 این مقدار به 4474 مگاوات رسیده که دو برابر بالاترین رقم بهره‌برداری در دولت روحانی بوده است. همچنین براساس هدف‌گذاری وزارت نیرو، در سال 1402 مجموع ظرفیت بهره‌برداری در نیروگاه‌های کشور 6114 مگاوات خواهد بود که اگر این هدف محقق شود، بالاترین توسعه نیروگاهی کشور در سال 1402 رخ خواهد داد. همچنین آن‌طور که دولت اعلام کرده است، رکورد ساخت نیروگاه‌ در سال ۱۴۰۱ با تولید ۶ هزار مگاوات ظرفیت جدید شکسته شد. این گزارش نشان می‌دهد دومین رکورد ساخت نیروگاه‌های جدید مربوط به سال 1391 با ۴۵۰۰ مگاوات بوده است.

صنعتی‌ها دست‌به‌کار شده‌اند
یکی از اقدامات مثبت دولت سیزدهم، حمایت از اقدامات بنگاه‌های بزرگ اقتصادی برای تامین برق خود از طریق سرمایه‌گذاری بنگاه‌هاست. یکی از این پروژه‌های بزرگ، ساخت بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور با ظرفیت ۶۰۰ مگاوات و با سرمایه‌گذاری گروه فولادمبارکه است. آیین کلنگ‌زنی این پروژه که در ۶ بهمن ۱۴۰۱ برگزار شد، به‌تنهایی ۶۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر به برق خورشیدی کشور اضافه می‌کند که البته با توجه به مطالعات و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، امکان توسعه ظرفیت این نیروگاه تا ۱۰۰۰ مگاوات نیز وجود دارد. همچنین این پروژه با سرمایه‌گذاری اولیه ۱۶ هزار و ۴۵۰ میلیارد تومانی قرار است طی 36 ماه ساخته شود و حدود ۱۰۰ مگاوات از ظرفیت آن تا پایان سال 1402 به بهره‌برداری می‌رسد. البته به گفته مدیرعامل فولاد مبارکه این پروژه، تنها سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه در این زمینه نیست و برای کاهش وابستگی به شبکه، نیروگاه ۹۱۴ مگاواتی سیکل ترکیبی فولاد مبارکه در حال ساخت است که بیش از ۶۰ درصد پیشرفت داشته و در سال 1402 دو واحد گازی جمعا به ظرفیت ۶۱۴ مگاوات وارد مدار می‌شود. پروژه دیگر، نیروگاه ۲۵ مگاواتی است که شرکت سنگ‌آهن مرکزی در بافق ساخته است. آن‌طور که مدیران این گروه معدنی می‌گویند پروژه نیروگاه ۲۵ مگاواتی سنگ‌آهن مرکزی در اسفند 1401 شروع شده و تا پایان تیرماه 1402 به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین این گروه ساخت دو نیروگاه کوچک دیگر در برنامه خود دارد.

شروع ساخت 2 نیروگاه برق هسته‌ای
یکی از تکالیفی که نمایندگان مجلس بر دوش دولت سیزدهم گذاشته‌اند، شروع اقدامات برای تامین ۱۰ هزار مگاوات تولید برق ‌هسته‌ای از طریق مشارکت با سازندگان بین‌المللی و صنایع داخلی است. در این خصوص احمد محمدی‌زاده، استاندار بوشهر 18 خرداد 1402 در جمع خبرنگاران می‌گوید: «اکنون ساخت ۲ نیروگاه اتمی هر‌کدام با ظرفیت یک‌هزار و ۸۰ مگاوات برق هسته‌ای در بوشهر شروع شده است.» همچنین حسین درخشنده، رئیس شرکت مادرتخصصی تولید و توسعه انرژی اتمی نیز در این خصوص می‌گوید: «برای سال ۱۴۰۲ برنامه‌ریزی دقیقی صورت گرفته و در‌نظر داریم تا از همه ظرفیت‌های قانونی برای تامین اعتبارات مورد نیاز قرارداد واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه اتمی بوشهر استفاده کنیم. همچنین در‌نظر داریم تا پروژه به‌روزرسانی مطالعات مکان‌یابی برای واحدهای جدید نیروگاه‌های هسته‌ای در کشور را تکمیل کنیم.» درخشنده می‌گوید: «پس از ۳ سال رکود نسبی، حالا با تامین مالی دولت، پروژه ساخت واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه اتمی بوشهر وارد فاز جدید اجرا شده و با شتاب‌ نسبی بالا در حال انجام است.» در 27 تیرماه 1402 نیز جلسه کارگروه توسعه نیروگاه‌های اتمی کشور به ریاست محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور برگزار و بر برنامه‌ریزی برای تامین 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای تا افق 1420 تاکید شد.

کاهش قطعی برق صنایع
به گفته فعالان بخش تولید، گرچه هنوز ناترازی برق حل نشده و امکان قطعی برق برای صنایع وجود دارد، اما طی دو سال اخیر دولت قطعی برق در بخش صنایع را مدیریت کرده و این موضوع را در یک چهارچوب منطقی پیش برده است. اعلام زمان دقیق قطعی برق، امکان جابه‌جایی بار مصرفی صنایع از ساعات اوج به ساعات غیر اوج و درمجموع کاهش زمان قطعی، ازجمله اقدامات مناسب دولت در حوزه برق صنایع بوده است. در این خصوص علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو در 17 مردادماه 1402 گفت: «براساس پیش‌بینی هواشناسی، تابستان امسال نسبت به شرایط نرمال 1.5 تا ۲ درجه گرمای هوا افزایش می‌یابد که با این شرایط مصارف انرژی نیز افزایش خواهد یافت.» براساس اظهارات محرابیان، در برنامه مشترک وزارت نیرو و وزارت صمت، مشترکان برق صنایع در سه گروه تقسیم و مدیریت می‌شوند. طبق این تصمیم، گروه اول را صنایع کوچک تشکیل می‌دهند که بالغ بر ۵۸۰ هزار واحد صنعتی و تولیدی را شامل می‌شود؛ به عبارت دیگر برای بیش از ۹۰ درصد صنایع محدودیتی در تامین برق اعمال نمی‌شود.

در گروه دوم برق مورد نیاز واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی و واحدهای صنعتی خارج از شهرک‌های صنعتی با دیماند بیش از ۵۰۰ کیلووات نیز از ۲۰ خرداد تا ۱۷ شهریور در 6.5 روز هفته به‌طور کامل تامین خواهد شد و صرفا نصف روز در هفته و از ساعت ۱۱ تا ۲۳ در برنامه‌های مدیریت مصرف مشارکت خواهند کرد. با توجه به برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، امکان جبران محدودیت این نصف روز و تولید حداکثری برای این واحدها در سایر ایام هفته (شش روز و نیم) با جابه‌جایی ساعات کاری حتی به صورت شبانه‌روزی فراهم است. در گروه سوم، برق مورد نیاز صنایع بزرگ (حدود ۳۰۰ واحد صنعتی) مطابق برنامه مدیریت مصرف ابلاغی وزارت نیرو و وزارت صمت در دوره تعیین‌شده تامین می‌شود. مشارکت این واحدها از طریق جابه‌جایی بخشی از بار مصرفی آنها از ساعات اوج به ساعات غیر‌اوج و نیز مدیریت زمان بهره‌برداری از تجهیزات وابسته به انرژی در برنامه‌های مدیریت مصرف بوده و در سایر زمان‌های دوره تابستان، انرژی مورد نیاز این واحدها به‌طور حداکثری تامین می‌شود.

3 راهکار برای مدیریت برق
کارشناسان معتقدند قطعی‌های برق که در سال‌های اخیر برای منازل و در دو سال اخیر برای بخش غیرخانگی اتفاق افتاده، در نتیجه 1- کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش و 2- بالا بودن مصرف در صنایع و بخش خانگی بیش از حد استاندارد بوده است. به اعتقاد کارشناسان، درخصوص کاهش سرمایه‌گذاری، علاوه‌بر نبود اراده در دولت‌های یازدهم و دوازدهم برای توسعه صنعت برق، یکی از مهم‌ترین عوامل، نبود‌ انگیزه کافی در بخش خصوصی برای ورود به این حوزه است. به عبارتی، از آنجایی که قیمت‌گذاری دولت در این صنعت سود بخش خصوصی را به‌شدت کاهش می‌داد، بخش خصوصی نگران بازگشت سرمایه خود شده و از ورود به این حوزه خودداری می‌کرد. در بخش خانگی نبود ‌انگیزه برای کاهش مصرف (پایین بودن قیمت‌ها) و کم‌توجهی دولت‌ها به موضوع فرهنگ‌سازی، ازجمله دلایل مصرف بی‌رویه برق بوده است. در بخش صنعتی نیز با افزایش استهلاک و کم‌توجهی بخش صنعت به بهبود بهره‌وری، مصرف برق بیش از حد استاندارد افزایش یافته است. کریم کبیری، رئیس اسبق کمیته‌های تجدیدپذیر سندیکای برق، با ارائه سه راهکار در صرفه‌جویی برق کشور به تجارت‌نیوز گفته است: «واقعی کردن قیمت‌ها، توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس و کاهش تصدی‌گری دولت، ازجمله راهکارهای موثر در این زمینه است.» وی معتقد است مردم باید از هزینه‌هایی که برای تولید برق می‌شود آگاه شوند. به این ترتیب پذیرش فرهنگ واقعی‌سازی قیمت‌ها راحت‌تر صورت می‌گیرد و اولین گام در جهت صرفه‌جویی برق برداشته می‌شود. دومین راهکار برای صرفه‌جویی در این زمینه طرح توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس با ظرفیت 25 مگاوات است. کبیری سومین راهکار برای صرفه‌جویی در برق را به خروج دولت از بخش اقتصادی تولید برق مرتبط می‌داند. نگاهی به اظهارات کارشناسان حوزه برق نشان می‌دهد‌ آنان اقدامات دولت سیزدهم در توسعه نیروگاه‌های کوچک مقیاس و ارتقای واحدهای موجود با روش‌های دانش‌پایه و رفع افت تولید واحدهای نیروگاهی را اقدام مثبتی تلقی می‌کنند و همچنین بر ایجاد ‌انگیزه با واقعی کردن قیمت‌ها تاکید دارند.

برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.