چای اولین بار چه زمانی وارد ایران شد؟

داستان ورود چای به ایران

قبل از سال ۱۲۸۰ هجری شمسی، در ایران کشت چای رواج نداشت و ایرانیان در دوران باستان و تا پیش از دوران صفویه، به جای چای، قهوه می‌نوشیدند. به همین دلیل، چایخانه‌های امروزی همان نام سنتی خود یعنی "قهوه‌خانه" را حفظ کردند. همچنین گفته شده است که با آمدن چای، قهوه هم در جمع ایرانیان، به فراموشی سپرده شد.

با استناد به منابع تاریخی، می‌توان گفت که انتقال چای از جاده ابریشم توسط چینی‌ها آغاز شد و به تدریج تولید و کشت چای در کشورهای دیگر نیز متداول شد.

در هندوستان، تولید چای در دوره حکومت بریتانیا رونق یافت و این کشور به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان چای در جهان تبدیل شد.

درباره ورود چای به ایران، روایات مختلفی وجود دارد. اما براساس تحقیقات تاریخی و باستان‌شناسی، می‌توان گفت که چای از چین به هندوستان و سپس به ایران وارد شده است.

در قرن هفتم میلادی، اولین بار که چای به صورت تجاری از طریق جاده ابریشم به هندوستان وارد شد. اما در این زمان، چای تنها به عنوان یک دارو به کار می‌رفت و مصرف عمومی نداشت. با گذر زمان، چای به دلیل خواص مفیدش، مخصوصاً برای مصرف به صورت نوشیدنی، توسط مردم هند رواج یافت.

بعد از آن، در سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۲۹۰ هجری شمسی، یکی از مشاوران شاه عباس صفوی، به نام میرزا محمد رضا چای را از هند به ایران آورد و در شهر گیلان به کشت و تولید آن پرداخت. با گذر زمان، چای در ایران رواج یافت و به عنوان یکی از مهمترین نوشیدنی‌های ایرانی به شمار می‌رود.

بنابراین، اولین باری که چای به ایران وارد شده، از طریق هند بوده است و بعد از آن به راه‌های بازرگانی جنوبی به ایران رسیده است.
 

کاشف السلطنه ملقب به پدر چای ایران

آقا محمدخان قاجار قوانلو، مشهور به چایکار، در تاریخ ۱ فروردین ۱۲۴۴ به دنیا آمد و درگذشتش در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۰۸ رخ داد. او یک دیپلمات، اصلاح‌طلب، نویسنده و مشروطه‌خواه در دوره قاجار و پهلوی بود. این فرد تلاش کرد تا کشت و مصرف چای را در ایران رواج دهد و موفق به این کار شد. به همین دلیل او به عنوان «پدر چای ایران» شناخته می‌شود.

تلاش برای تبدیل کشت و مصرف چای به یک عادت روزمره در همه طبقات جامعه با سختی ها و محدودیت های زیادی همراه بود. در نهایت، حاج محمد قوانلو معروف به کاشف السلطنه با حمایت مظفرالدین شاه قاجار، اقداماتی برای افزایش تولید و مصرف چای در ایران به عمل آورد.
 

داستانی جالب از مدل چای خوردن ایرانی ها

روس‌ها چای را همراه با قند، با نعلبکی و با جرعه‌های بزرگ می‌خوردند در حالی که انگلیسی‌ها فنجان چای خود را با شکر پر می‌کردند و با جرعه‌های کوچک آن را می‌نوشیدند. این دو سنت که هنوز هم در ایران باقی مانده‌اند، به وسیله مردان روسی و زنان اشرافی انگلیسی به ایران وارد شده‌اند.

از سوی دیگر، ایران یکی از نخستین کشورهای خاورمیانه بود که کشت چای را آغاز کرد و مجموعه کشت چای در کشور، از اواخر قرن نوزدهم به صنعتی تبدیل شد. در واقع، چای پیش از آن که در کشورمان کشت شود، به واسطه بازرگانان و تجار، به ایران آمده و به خوبی رواج یافته بود.
 

هشدارهایی درباره عوارض چای

گرچه چای در بسیاری از جوامع مورد استفاده و محبوبیت قرار دارد، اما برخی افراد به دلایل مختلفی از مصرف آن خودداری می کنند. این افراد اغلب در حوزه طب سنتی فعالیت می کنند و معتقدند که چای، گیاهی دارویی است که در صورت مصرف بیش از حد و هر روزه، باعث بروز بیماری های مختلفی می شود.

به طور خاص، این افراد بیمارانی که قلبی، ام اس، دیابت، یبوست، بیماری های روماتیسمی و طبع سرد دارند، به شدت از مصرف چای منع می کنند. از طرف دیگر، افراد مبتلا به زخم معده، به دلیل حاوی بودن مقادیر زیادی کافئین و تئین در چای سیاه، توصیه می شوند مصرف آن را کاهش دهند و یا حداقل سه ساعت بعد از وعده غذایی چای بنوشند.
 

چای خوب چه نوع چایی است؟

چای طبیعی، سالم و بهداشتی سیاه و کدر نمی شود؛ یعنی اگر یک لیوان چای ایرانی مرغوب را حدود چند ساعت در لیوان بگذارید اگر طبیعی باشد تنها رنگ آن کمی مات می شود. رنگ طبیعی چای آلبالویی مایل به قهوه ای است، اما عطر، مشخصه بهتری برای شناخت چای مرغوب است، چرا که در چای خشک طبیعی رایحه های چون عطرهای مختلف وجود ندارد و هیچ گاه چای مرغوب را با چیز دیگری مانند هل، لیمو و غیره برای عطردار کردن مخلوط نمی کنن